Christopher Polhem (ca. 18. desember 1661–30. august 1751) var ein svensk oppfinnar og industrimann. Han var verksam i den svenske gruvenæringa og stod bak ei rekkje oppfinningar og utbetringar, til dømes heisetransportsystem, gravemaskinar, gruvepumper og bruer.
| Christopher Polhem | |||
 Christopher Polhem dekorert med Nordstjärneorden. Portrett frå 1741 av Johan Henrik Scheffel. | |||
| Fødd | 18. desember 1661 Tingstäde församling | ||
|---|---|---|---|
| Død | 30. august 1751 Stockholm, Maria Magdalena församling | ||
| Nasjonalitet | Sverige | ||
| Område | mekanikk | ||
| Yrke | fysikar, oppfinnar, gründer, industrileder, matematikar | ||
| Alma mater | Uppsala universitet Universitetet i Harderwijk | ||
| Barn | Gabriel Polhem, Emerentia Polhem, Maria Polhem | ||
| Medlem | Kungliga Vetenskapsakademien | ||
Christopher Polhem, som opphavleg heitte Polhammar, vart fødd i bygda Tingstäde på Gotland. Faren døydde tidleg og Polhem måtte alt som ung klare seg sjølv. Han arbeidde som gardsgut i Uppland. Han vart immatrikulert ved Uppsala universitet 16 år gamal i 1687. Dei tre fyrste åra studerte han matematikk for professor Anders Spole.
Polhem vart namngjeten då han klarte å reparere det gamle urverket til domkyrkja i universitetsbyen. Polhem vart deretter kalla til Bergskollegium i Stockholm. Han vart spandert på, drog på studietur til utlandet åra 1694–1696. Polheim reiste i lag med Samuel Buschenfelt, titulert markscheider. Dei reiste til kontinentet og til England.
Polhem grunnla i 1697 instituttet Laboratorium mechanicum, som var meint å utdanne ingeniørar, men skulen stengde etter nokre få år. I utviklingsarbeidet laga Polhem massevis av konstruksjonmodellar av tre. Desse vart i 1756 samla til ei eige utstilling: Kongliga modellkammaren. Nokre få tremodellar vert i dag synte fram på Teknisk museum i Stockholm.
I 1699 starta Polhem industrianlegget Stjärnsunds bruk i Dalarna. Formålet var å starte masseproduksjon av forbruksvarer med hjelp av maskinar drivne med vasskraft. Stjärnsunds bruk produserte mellom anna urverk, tallerkar og lås.
Åra 1710-1716 arbeidde Polhem som teknisk direktør for kopargruva i Falun. Polhem vart i 1714 utnemnd til leiar for Kommerskollegium. I 1716 fekk han tittelen kommerseråd samt vart adla.
Kjelder
- Christopher Polhem. Artikkel i Nationalencyklopedin, 2011-01-15.[daud lenkje]
- Dunér, David. Maskinmannen. I: Populär historia, nr. 3, 2001
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
