From Wikipedia, the free encyclopedia
Altaelva er ei omtrent 200 kilometer lang elv som renn gjennom kommunane Kautokeino og Alta i Finnmark fylke før ho munnar ut i Altafjorden. Elva er den nedre delen av Alta- Kautokeinovassdraget. Vassdraget startar ved grensa mot Finland og Sverige. Altaelva er ei av dei beste lakseelvane i Noreg.
| Altaelva | |||
| elv | |||
 | |||
| Land |  Noreg | ||
|---|---|---|---|
| Fylke | Finnmark | ||
| Kommunar | Alta, Kautokeino | ||
| Nedslagsfelt | 8 963 km² | ||
| Renn gjennom | Kautokeino, Alta | ||
| Lengd | 242 km | ||
| Middelvassføring | 101 m³/s | ||
| Kjelde | Bajit Vuohcetjavri | ||
| • høgd | 440 moh. | ||
| Munning | Altafjorden | ||
| • høgd | 0 moh. | ||
 Altaelva 69.900944444444°N 23.284°E | |||
| Wikimedia Commons: Altaelva | |||
.jpg)
Elva vart regulert for nytting i vasskraftverket Alta kraftverk i 1981 etter ein lang strid. Folkeaksjonen mot utbygging av Alta-Kautokeinovassdraget stod i spissen for kampen mot utbygging.
Øvste delen, som renn gjennom Kautokeino kommune, heiter Kautokeinoelva. Etter utbygginga av elva er demninga vorten skiljet mellom Altaelva og Kautokenoelva. Herifrå renn ho gjennom Alta kommune og Nord-Europas største elvegjel, og vidare gjennom Altadalen med sitt særeigne kulturlandskap på vegen mot Altafjorden.
Fram til 1600-talet var det stort sett berre samar som dreiv fiske i Altaelva. På 1600-talet vart kongen av Danmark-Noreg meir interessert i dei nordlege landområda og byrja forpakta vekk elva mot ei årleg avgift. Dette vara fram til ca 1730. Etter det byrja dei fyrste elveselskapa som sidan har utvikla seg til Alta Laksefiskeri Interessentskap. På 1800-talet var det særs mange britar som reiste rundt i Noreg for å driva sportsfiske etter laks. Sir Hyde Parker er ein av dei fyrste som kom til Altaelva for å fiska laks i 1836. Etter det har mange britar komme til elva i fleire generasjonar for å fiska. Mange altaværingar har hatt jobb som stakarar og lokalkjende for utanlandske fiskarar. Denne oppgåva har ofte gått frå far til son i generasjonar.
Utbygginga starta so tidleg som 1970 med informasjon frå Norges vassdrags- og energidirektorat om at Altaelva med tilhøyrande sideelver skulle byggjast ut. I 1974 vart konsesjonssøknaden lagd fram, sterkt redusert i høve til fyrste informasjonen som vart gjeven. Den 30. november 1978 vart søknaden innvilga på Stortinget med 90 mot 36 stemmer. Motstanden mot utbygginga var delt i Alta. I 1973 vart Altautvalet danna. Dette var starten på den organiserte motstanden mot utbygginga. I starten dreiv dette utvalet eit utstrekt informasjonsarbeid om konsekvensane ved ei utbygging. Folkeaksjonen mot utbygging av Alta-Kautokeinovassdraget starta i 1979 med passiv motstandsarbeid mot anleggsarbeidet. Motstanden skapte oppsikt i heile Noreg og vart etter kvart ein landsfemnande organisasjon. Den fyrste sivile ulydnadsaksjonen kom den 5. juli 1979, ved at demonstrantar sette seg ned for å stoppa anlegsmaskinene. Dette fortsette til midten av oktober og folk frå heile landet møtte opp for å ta del. Det lokale politiet makta ikkje å rydde demonstrantane av vegen og dette førte til den største politiaksjonen i Noreg, med 600 politifolk. Ti prosent av politistyrken i landet var i Alta og vart inkvartert på eit cruiseskip. I tillegg var det mannskap frå sivilforsvaret med i aksjonen. Saka utvikla seg etter kvart frå å handla om laks, til å handla om samiske rettar. 24. januar 1982 innsåg Folkeaksjonen at slaget var tapt og dimed stansa dei aksjonane. I slutten av februar 1982 kom Høyesterett med ein dom om at vedtaket i Stortinget var gyldig. I mai 1987 vart kraftverket sett i drift.
Stader langs elva (eller i elva) er
Elva er kjend for å ha stor laks og eksklusive fiske. Fiskekort i elva kan kjøpast frå Alta Laksefiskeri Intressentskap, men korta det er berre eit avgrensa tal fiskekort. Søknad må sendast inn tidleg på året og korta vert selde etter loddtrekning. Ved kjøp av kort får ein eksklusiv rett til ein fiskeplass, og det er berre lov å fiska med ei stong av gongen.
Elva er delt inn i fem soner med varierande tal på kort i kvar sone. Namna på fiskeplassane i elva er ei blanding mellom norske, samiske og finske namn.
Sausto er ca 7 km lang og øvste sona i elva. Ho startar like nedanfor demninga og går gjennom Alta Canyon ned til Gabo, som er eit stryk det ikkje er mogleg å passera med båt. Korta i Sautso:
Sandia er ca 9.5 km lang og strekkjer seg frå Gabo og ned til Gilvo. Gilvo og Patagoski er to stryk etter kvarandre. Berre erfarne båtførarar gjev seg i kast med. Korta i Sandia:
Vina er ca 9 km lang og går frå Gilvo til Nedre Sierra. Korta i Vina:
Jøraholmen er ca 9.5 km lang og går frå Nedre Sierra til Åkergjerdet. Korta i Jøraholmen:
Raipas er ca 11 km lang og strekkjer seg frå Killistrømmen og ned til Alta Bru, som er brua i munningen av elva. Denne sona har tradisjonelt vorten seld som eitt kort som varar frå 3 til 6 døger, og til 25 stk om gongen. Dei siste åra har korta vorte delte inn i eksklusivt fiske som elva elles for delar av sesongen. Korta i denne tida heter:
Vanleg framkomstmiddel i elva er elvebåt. Dette er ein eigen type båt som er 7 til 9 meter lang og litt over ein meter brei. No er desse båtane motordrivne, men i tidlegare tider vart dei staka oppover av to stakarar. Ein stod i front og ein bak. På den tida var båten mykje smalare og noko kortare enn dagens båtar. Nedre del av elva kan ein koma til med bil, men det kan til tider vera særs dårlege skogsvegar. I Sandia og Sautso er båt einaste framkomstmiddelet.
Vatna i øvre del av elva har i tillegg desse sortane:
I dag er eit Altakraftverk ei måleeining. Ved nye utbyggingar reknar ein ofte produksjonen i kor mange Altakraftverk dei svarar til.
Filmen La elva leve! handlar om motstandsarbeidet til Folkeaksjonen
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
