Treskjering
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Treskjering eller treskurd er eit kunsthandverk der ein brukar knivar, meislar og andre verktøy til å utforma trevirke til nytte- og kunstobjekt. Tre er eit lett og mjukt materiale som ein kan skjera ut fine detaljar i. Teknikken kan til dømes brukast til masker, skulpturar og dekorasjonar av reiskapar, møblar, fargreier og bygningar.
Utskjering i tre er utbreidd gjennom svært mange kulturar, men tre held seg mykje dårlegare enn materiale som stein og bronse, fordi det lettare kan rotna, brenna eller øydeleggjast av insekt. Treskjering er derfor ofte gøymd frå kunsthistoria.[1] Utskore tre som står ute varer ikkje lenge dei fleste stader i verda, og ein kjenner derfor ikkje til kor lenge totempåletradisjonar har eksistert. Det finst fine døme på treskjering frå europeisk mellomalder, ofte med religiøse motiv.
Treskjering finst i fleire stilartar.
Akantus er ein plante frå Middelhavet, der han veks vilt. Treskjering i akantusstil formar treet slik at det liknar på akantusplanten. Denne stilarten går heilt tilbake til gresk vasemåling og steinhogging. Seinare utvikla romarane motivet til eit ornament. Akantusmønsteret blei òg brukt i Europa i renessansen, men var mest populært i barokken. Akantusstilen frå barokktida er den som blir brukt i dag.
Først på 1600-talet kom akantusranka til Noreg, og blei brukt på altertavler og preikestolar i nye kyrkjer på den tida. Tida frå 1750 til 1850 er verdsett som gullalderen for norsk treskjerarkunst. Akantusstilen var mest populær på Austlandet og særleg i Gudbrandsdalen. I dag er akantusen eit av dei mest nytta motiva i moderne norsk treskjering.
Karveskurd er ein relativt enkel teknikk. Ein snittar eit geometrisk mønster i overflata av treet. Ein liten kniv med kort blad blir brukt til å skjera mønsteret i treet. Ein variasjon er å farga treet først. Dermed blir mønsteret framheva i trekvitt mot den farga overflata. Karveskurd blir mest brukt på små gjenstandar, og er utbreidd i samisk folkekunst.
Figurskjering består av å laga treskulpturer som er tredimensjonale. Det finst ein lang tradisjon i denne stilarten som har opphav langt attende i tid. Han blei dømes nytta til å skjera ut drakehovud i vikingtida. Ein del av den historiske figurskjeringa var knytt til religiøse og mytologiske symbol som til dømes utsmykking av stavkyrkjer.
Treskjering har ein lang tradisjon i Noreg og finst i stort mangfald i både stil og skala.
Handverksskolen på Hjerleid på Dovre er den einaste skulen i Noreg med vidaregåande opplæring i treskjering.[2]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
