Isstraum
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ein isstraum eller ei iselv er eit område av ein innlandsis som flyttar seg langt raskare enn den omliggande isen. Isstraumer er ein type isbre.[2] Det er mange isstraumar i Antarktis der dei utgjer kring 10 % av det samla isvolumet. Dei er opp til 50 km breie, 2 km tjukke og kan strekkje seg over hundrevis av kilometer, og det meste av isen som forsvinn frå innlandsisen går gjennom isstraumane.
Farten til ein isstraum kan vere over 1000 meter i året, dette er kring 10 gonger raskare enn isen rundt. Spenningskreftene langs kantane av isstraumane skapar deformasjon og ny krystallisering av isen, gjer han mjukare og konsentrerer deformasjonen i smale band. Det vert danna bresprekker, særleg langs kantane.
Dei fleste isstraumane har noko vatn under seg, som smører straumen. Kva slags grunnfjell han flyt over er òg viktig for straumen. Mjuke sediment fører til ein raskare straum enn hard stein.[3]
Den antarktiske innlandsisen vert drenert mot sjøen av mange isstraumar. Den største i Aust-Antarktis er Lambertbreen. I Vest-Antarktis er den store Pine Island og Thwaitesbreen i dag mest ute av balanse, med eit netto massetap på i alt 85 gigatonn i året i 2006.[4]
Det har vorte indikert at innlandsisen i Antarktis mistar masse. At isstraumane i dag går stadig raskare vert rekna som særs signifikant og kan vere den dominerande årsaka til den nylege ubalansen.[4]
Av isstraumar som drenerer den grønlandske innlandsisen til sjøen finn ein Helheimbreen, Jakobshavn Isbræ og Kangerdlugssuaqbreen.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
