500-talet fvt.

< 500-talet f.Kr. (fvt.) > var eit hundreår der Det nybabylonske riket dominerte i Vest-Asia i fyrste halvdelen. Kongedømet Judea blei overvunne av det og dei fleste innbyggjarane i Jerusalem blei tvangsflytta dit. Akamenidedynastiet under Kyros den store tok over makta i området i andre halvdelen av hundreåret.

Kina var i Vår- og haustannaltida. I Europa heldt den keltiske ekspansjonen fram.

Hendingar

• Kina:
  • Kon Fu Tse grunnla konfusianismen
  • Tao Te Ching blei skriven (uviss dato)
• India: Buddha og Mahavira grunnla buddhismen og djainismen, i kontrast til den ritualistiske og kastebaserte hinduismen.
• Midtausten
  • Zoroaster, også kalla Zarathustra, grunnla parsismen.
  • Kyros den store skapte Persarriket.
  • Babylonarriket fall.
  • Kongeriket Judea fall og det første tempelet i Jerusalem blei lagt i ruinar.
  • 525 f.Kr: Kambyses II av Persia erobra Egypt, tok farao Psamtik III til fange og avretta han. Dette blir sett på som slutten av det tjuesjette dynastiet i Egypt og byrjinga på det tjuesjuande.
  • 513 f.Kr: Dareios den store overvann Dakia og austre Thrakia, og Amyntas I av Makedonia underkasta seg Persarriket. Han blei derimot driven tilbake frå Ukraina av skytharane.

Korestatue frå Páros, laga ca. 520-510 f.kr.

• Middelhavslanda
  • Ein klassisk gresk filosofi som skulle blomstra i det nestre århundret tok til.
  • Det kartagenske handelsriket fekk sakte herredømet over det vestre middelhavsområdet.
  • Den romerske republikken blei grunnlagd.
  • 585 f.Kr: Ei solformørking fann stad, som Thales hadde berekna og sagt på førehand. Dette er ein av kardinaldatoane, eit utgangspunkt for kalkulering av andre datoar.
  • 585 f.Kr: Den forviste greske diktaren Sapfo fekk amnesti, og vende attende åt Lésvos.
• Amerika
  • Olmecsivilisasjonen tok til å veiknast.

Viktige personar

• Thales frå Milet, gresk matematikar (635–543 f.Kr.)
• Anaksimander, gresk tenkjar (610–546 f.Kr.)
• Solon av Aten, gresk tenkar og forfattar (ca. 638–558 f.Kr.)
• Mahavira Vardhamana, indisk asket og religionsstiftar (ca. 599–527 f.Kr.).
• Pythagoras frå Sámos, gresk matematikar (582–496 f.Kr.)
• Kyros den store av Persarriket (576–529 f.Kr.)
• Gautama Buddha, indisk religionsstiftar (ca. 563–483 f.Kr.)
• Kon Fu Tse, kinesisk religionsstiftar (551–479 f.Kr.)
• Anaximenes frå Milet, gresk filosof (d. om lag 525 f.Kr.)
• Aiskylos, gresk tragedieforfattar (ca. 525-456 f.Kr.)
• Dareios I av Persarriket, (regjerte 521–485 f.Kr.).

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: 500-talet fvt.

<   500-talet fvt.  >