Winter van 1844-1845

De winter van 1844-1845 was in Nederland en België een van de koudste winters van de negentiende eeuw. In Ukkel bedroeg de gemiddelde temperatuur over de drie wintermaanden december, januari en februari -1,4 °C, waarmee deze winter aldaar nog steeds de op één na koudste winter sinds het begin van de metingen in 1833 is.^[1] In Zwanenburg was de gemiddelde temperatuur met -1,8 °C zelfs nog iets lager. Zeer opmerkelijk is dan ook het feit, dat de gemiddelde temperatuur over de drie koudste maanden van het gehele winterseizoen er met -2,8 °C liefst een volle graad lager lag dan het gemiddelde over de winter zelf. Dit kwam door een zeer late koudegolf in maart 1845, die deze maand tot de met afstand koudste voorjaarsmaand sinds ten minste 1706 maakte, terwijl januari dat jaar geen zeer koude wintermaand was.^[2] Zwanenburg haalde deze winter een geschat hellmanngetal van 261,1, waarvan 90,6 in maart.^[3] In Utrecht behaalde deze winter een geschat hellmanngetal van 270,2, waarvan 103,2 in maart.^[4][5][6][7]

Winterlandschap uit 1845, geschilderd door Barend Cornelis Koekkoek

Verloop

Na een vroeg begin van de winter bleef het in december 1844 vrijwel de gehele maand vriezen, met slechts een korte onderbreking rond 20 december. Tegen de jaarwisseling viel de dooi in. Met een gemiddelde temperatuur van -3,4 °C een van de koudste decembermaanden sinds het begin van de metingen in 1706. Januari 1845 was vervolgens een wat kwakkelige wintermaand. Vaak vroor het 's nachts wel, en een enkele keer ook overdag, bij een overwegend zuidoostelijke stroming, wat erop wijst, dat de kou ook toen nooit ver weg was. Met een gemiddelde temperatuur van 0,9 °C was het uiteindelijk een voor die tijd slechts iets te koude wintermaand. Begin februari keerde de kou terug bij overwegend noordoostelijke winden. Halverwege de maand volgde vanuit het noordwesten lichte dooi, waarna het echter al snel opnieuw koud werd, zij het nog niet extreem. Tegen het einde van de maand kwam het opnieuw tot lichte dooi. Wel was februari uiteindelijk toch een zeer koude maand, met een gemiddelde temperatuur van -2,8 °C.