Wereldkampioenschap voetbal 1974

Het FIFA wereldkampioenschap voetbal 1974 was de tiende editie van een internationale voetbalwedstrijd tussen de nationale mannenteams van landen die aangesloten zijn bij de FIFA. West-Duitsland (en West-Berlijn) fungeerde als gastheer van de eindronde van het kampioenschap, zoals besloten door de FIFA op 6 juli 1966 tijdens een congres in Londen. Aan het kwalificatietoernooi deden 99 landen mee, waarvan er 92 ook daadwerkelijk in actie kwamen. De loting voor de WK-eindronde werd verricht op zaterdag 5 januari 1974 in Frankfurt am Main (West-Duitsland).

Wereldkampioenschap voetbal 1974
1974 FIFA World Cup
WK 1974 – embleem
Toernooi-informatie
Gastland	West-Duitsland West Berlijn
Datum	13 juni 1974 – 7 juli 1974
Teams	16 (van 5 confederaties)
Stadions	9 (in 9 gaststeden)
Winnaar	West-Duitsland (2e titel)
Toernooistatistieken
Wedstrijden	38
Doelpunten	97  (2,55 per wedstrijd)
Toeschouwers	1.774.022  (46.685 per wedstrijd)
Topscorer(s)	Grzegorz Lato
Beste speler	Johan Cruijff
Navigatie
Vorige     Volgende
Portaal    Voetbal

In 1974 werd voor het eerst een tweede ronde gespeeld bestaande uit groepswedstrijden, en geen kwart- en halve finales zoals in de voorgaande edities. Het voordeel hiervan was dat er tussen eerste ronde en finales twee keer zoveel wedstrijden zouden moeten worden gespeeld. Een nadeel zou kunnen zijn dat ploegen afwachtend en risicomijdend zouden gaan spelen. Dat bleek bij dit toernooi niet het geval te zijn. De nieuwe opzet werd gehandhaafd bij het WK in 1978; in 1982 werd het aantal deelnemende landen uitgebreid naar 24 en werd een andere opzet noodzakelijk.

Kwalificatie

Zie het artikel Wereldkampioenschap voetbal 1974 (kwalificatie) voor een uitgebreide beschrijving van de kwalificaties

FIFA-lid	Confederatie	Kwalificatie	Aantal dln. (incl. 1974)	Dln. op rij	Eerste dln.	Laatste dln.	Titels (excl. 1974)	Beste prestatie
Zaïre	CAF	Finaleronde	1e	1	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Australië	OFC	Finale	1e	1	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
West-Duitsland	UEFA	Gastland	8e	6	1934	1970	1	Kampioen
Zweden	UEFA	Winnaar groep 1	6e	2	1934	1970	0	Tweede
Italië	UEFA	Winnaar groep 2	8e	4	1934	1970	2	Kampioen
Nederland	UEFA	Winnaar groep 3	3e	1	1934	1938	0	Eerste ronde
Duitse Democratische Republiek	UEFA	Winnaar groep 4	1e	1	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Polen	UEFA	Winnaar groep 5	2e	1	1938	1938	0	Eerste ronde
Bulgarije	UEFA	Winnaar groep 6	4e	4	1962	1970	0	Groepsfase
Joegoslavië	UEFA	Winnaar groep 7	6e	1	1930	1962	0	Vierde
Schotland	UEFA	Winnaar groep 8	3e	1	1954	1958	0	Groepsfase
Haïti	CONCACAF	Eerste finalegroep	1e	1	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Brazilië	CONMEBOL	Titelverdediger	10	10	1930	1970	3	Kampioen
Uruguay	CONMEBOL	Winnaar groep 1	7	4	1930	1970	2	Kampioen
Argentinië	CONMEBOL	Winnaar groep 2	6	1	1930	1966	0	Tweede
Chili	CONMEBOL	play-off (UEFA–CONMEBOL)	5	1	1930	1966	0	Derde

Deelnemende landen

Deelnemende landen.

Groep A	Groep B	Groep C	Groep D
Australië  Chili  Duitse Democratische Republiek  West-Duitsland	Brazilië  Joegoslavië  Schotland  Zaïre	Bulgarije  Nederland  Uruguay  Zweden	Argentinië  Haïti  Italië  Polen

Speelsteden

Dortmund	Düsseldorf	Frankfurt	WK 1974 Speellocaties	München
Westfalenstadion	Rheinstadion	Waldstadion		Olympiastadion
Capaciteit: 54.000	Capaciteit: 67.000	Capaciteit: 61.000		Capaciteit: 80.000
Gelsenkirchen	Hamburg	Hannover	Stuttgart	West-Berlijn
Parkstadion	Volksparkstadion	Niedersachsenstadion	Neckarstadion	Olympiastadion
Capaciteit: 72.000	Capaciteit: 62.000	Capaciteit: 65.000	Capaciteit: 71.000	Capaciteit: 86.000

Scheidsrechters

Dertig scheidsrechters werden voor de wedstrijden aangewezen.

AFC Jafar Namdar Govindasamy Suppiah CAF Mahmoud Mustafa Kamel Youssou N'Diaye CONCACAF Alfonso González Archundia Werner Winsemann Ramón Barreto Omar Delgado Gómez Vicente Llobregat Armando Marques Luis Pestarino Edison Peréz-Núñez OFC Tony Boskovic

UEFA Aurelio Angonese Doğan Babacan Bob Davidson Rudi Glöckner Pavel Kasakov Erich Linemayr Vital Loraux Károly Palotai Nicolae Rainea Pablo Sánchez Ibáñez Rudolf Scheurer Gerhard Schulenburg Jack Taylor Clive Thomas Kurt Tschenscher Arie van Gemert Hans-Joachim Weyland

Groepsfase – Eerste ronde

Groep 1

De grote schok kwam na de loting, toen West-Duitsland uitgerekend aan Oost-Duitsland werd gekoppeld. Het zou de eerste (en laatste) keer zijn, dat de beide bloedverwanten een interland tegen elkaar zouden spelen. Na het zowel qua spel als qua resultaat zeer succesvolle EK in 1972 werd er veel verwacht van de West-Duitsers. De eerste wedstrijd won West-Duitsland met 1-0 van Chili door een kanonskogel van Paul Breitner. De Chileen Caszely werd met een rode kaart uit het veld gestuurd, de eerste in de WK-geschiedenis. In de tweede wedstrijd verwachtte het kritische thuispubliek een monsterzege tegen Australië, maar dat viel tegen, het thuispubliek begon de ploeg uit te fluiten en aanvoerder Franz Beckenbauer reageerde zich met wegwerpgebaren af tegen het eigen publiek. De 3-0 zege was wel genoeg voor plaatsing voor de volgende ronde. Oost-Duitsland won ondertussen van Australië, speelde gelijk tegen Chili en omdat Chili niet won van Australië, was Oost-Duitsland al voor de kraker tegen West-Duitsland ook al zeker geplaatst. Echter, qua prestige stond er veel meer op het spel, het was een strijd tussen kapitalisme en communisme. West-Duitsland draaide stroef, Oost-Duitsland beperkte zich tot verdedigen. 13 minuten voor tijd scoorde Jürgen Sparwasser het winnende doelpunt voor de communistische heilstaat tot grote vreugde van de regering Honecker. Beckenbauer belegde een vergadering voor zijn team zonder coach Helmut Schön om onder het genot van drank en sigaren de ploeg bij elkaar te brengen, achteraf gezien een beslissend moment in het kampioenschap. Voornaamste slachtoffer was de uitblinker van het laatste EK Günter Netzer, hij was al gepasseerd ten gunste van de andere spelbepaler Wolfgang Overath, maar zou nu op de tribune terechtkomen. Voor West-Duitsland had de pijnlijke nederlaag ook een gunstig effect, het ontliep nu in de volgende ronde Brazilië en Nederland.

Land	Wed	Win	Gel	Ver	DV	DT	+/−	Pnt
Duitse Democratische Republiek	3	2	1	0	4	1	3	5
West-Duitsland	3	2	0	1	4	1	3	4
Chili	3	0	2	1	1	2	–1	2
Australië	3	0	1	2	0	5	–5	1

14 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	West-Duitsland	1 – 0	Chili	Olympiastadion, West-Berlijn Toeschouwers: 81.100 Scheidsrechter: Doğan Babacan ( Turkije)
	Breitner  18'	wedstrijdverslag

14 juni 1974 «onderlinge duels» 19:30 (MET)	Duitse Democratische Republiek	2 – 0	Australië	Volksparkstadion, Hamburg Toeschouwers: 17.000 Scheidsrechter: Youssou N'Diaye ( Senegal)
	Curran  58' (e.d.) Streich  72'	wedstrijdverslag

18 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	West-Duitsland	3 – 0	Australië	Volksparkstadion, Hamburg Toeschouwers: 53.300 Scheidsrechter: Mahmoud Mustafa Kamel ( Egypte)
	Overath  12' Cullmann  34' Müller  53'	wedstrijdverslag

18 juni 1974 «onderlinge duels» 19:30 (CET)	Chili	1 – 1	Duitse Democratische Republiek	Olympiastadion, West Berlijn Toeschouwers: 28.300 Scheidsrechter: Aurelio Angonese ( Italië)
	Ahumada  69'	wedstrijdverslag	Hoffmann  55'

22 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Australië	0 – 0	Chili	Olympiastadion, West Berlijn Toeschouwers: 17.400 Scheidsrechter: Jafar Namdar ( Iran)
		wedstrijdverslag

22 juni 1974 «onderlinge duels» 19:30 (MET)	West-Duitsland	0 – 1	Duitse Democratische Republiek	Volksparkstadion, Hamburg Toeschouwers: 60.200 Scheidsrechter: Ramón Barreto ( Uruguay)
		wedstrijdverslag	Sparwasser  77'

Groep 2

Heel de wereld vergaapte zich bij voorbaat om een hernieuwde kennismaking met het samba-voetbal van Brazilië, maar dat viel tegen. Van de wonderploeg van 1970 waren alleen Rivelino en Jairzinho nog over en de rest van de ploeg blonk vooral uit in keihard spel. De eerste twee wedstrijden tegen Joegoslavië en Schotland eindigde in een doelpuntloos gelijkspel, wedstrijden die de wereldkampioen ook had kunnen verliezen, zo miste de Schotse aanvoerder Billy Bremner voor een leeg doel. Brazilië had nu een 3-0 zege nodig tegen Zaïre en dat lukte precies, het verlossende doelpunt viel pas elf minuten voor tijd dankzij een blunder van de keeper. Zaïre deed daarvoor al genoeg van zich spreken. Tegen Schotland bleef de schade nog beperkt tot 2-0, omdat de Schotten veel kansen misten. Tegen Joegoslavië ging het helemaal mis, 9-0 na een ruststand van 6-0. Na ruim een half uur werd de keeper gewisseld bij een 3-0 stand, de eerste actie van de nieuwe keeper was de bal uit het net te halen. De dictator van het land Mobutu was woedend en eiste van zijn team niet meer dan een 3-0 nederlaag tegen de Brazilianen, hetgeen wonderwel lukte. De wedstrijd werd legendarisch, omdat speler Muepu Ilunga de bal keihard wegtrapte bij een vrije trap van de Brazilianen. Algemeen werd de actie gezien als naïviteit, maar later verklaarde de speler dat hij bewust solliciteerde voor een rode kaart als protest tegen zijn eigen regering. Achteraf waren de wedstrijden tegen Zaïre beslissend, want ook de wedstrijd tussen Schotland en Joegoslavië eindigde in een gelijkspel. Schotland was uitgeschakeld, het zou het enige team op het toernooi zijn dat geen nederlaag leed.

Land	Wed	Win	Gel	Ver	DV	DT	+/−	Pnt
Joegoslavië	3	1	2	0	10	1	9	4
Brazilië	3	1	2	0	3	0	3	4
Schotland	3	1	2	0	3	1	2	4
Zaïre	3	0	0	3	0	14	–14	0

13 juni 1974 «onderlinge duels» 17:00 (MET)	Brazilië	0 – 0	Joegoslavië	Waldstadion, Frankfurt Toeschouwers: 62.000 Scheidsrechter: Rudolf Scheurer ( Zwitserland)
		wedstrijdverslag

14 juni 1974 «onderlinge duels» 19:30 (MET)	Zaïre	0 – 2	Schotland	Westfalenstadion, Dortmund Toeschouwers: 27.000 Scheidsrechter: Gerhard Schulenburg ( West-Duitsland)
		wedstrijdverslag	Lorimer  26' Jordan  34'

18 juni 1974 «onderlinge duels» 19:30 (MET)	Joegoslavië	9 – 0	Zaïre	Parkstadion, Gelsenkirchen Toeschouwers: 31.700 Scheidsrechter: Omar Delgado Gómez ( Colombia)
	Bajević  8',  30',  81' Džajić  14' Šurjak  18' Katalinski  22' Bogićević  35' Oblak  61' Petković  65'	wedstrijdverslag

18 juni 1974 «onderlinge duels» 19:30 (CET)	Schotland	0 – 0	Brazilië	Waldstadion, Frankfurt Toeschouwers: 62.000 Scheidsrechter: Arie van Gemert ( Nederland)
		wedstrijdverslag

22 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Zaïre	0 – 3	Brazilië	Parkstadion, Gelsenkirchen Toeschouwers: 36.200 Scheidsrechter: Nicolae Rainea ( (Roemenië)
		wedstrijdverslag	Jairzinho  12' Rivellino  66' Valdomiro  79'

22 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Schotland	1 – 1	Joegoslavië	Waldstadion, Frankfurt Toeschouwers: 56.000 Scheidsrechter: Alfonso González Archundia ( Mexico)
	Jordan  88'	wedstrijdverslag	Karasi  81'

Groep 3

Eindelijk plaatste Nederland zich voor een wereldkampioenschap, de grote generatie van Ajax en Feyenoord kon zich eindelijk manifesteren tegen de grote landen. De KNVB had weinig vertrouwen in coach Fadrhonc en besloot de succescoach van Ajax en FC Barcelona Rinus Michels als supervisor aan te stellen. In de oefencampagne liep het allemaal totaal niet en de verwachtingen waren laag. Eenmaal in het trainingskamp ontstonden opmerkelijke wijzigingen, Jan Jongbloed kreeg de voorkeur boven Piet Schrijvers, omdat hij een meevoetballende keeper was en in het centrum van de verdediging werd middenvelder Arie Haan naar achteren gehaald en Wim Rijsbergen debuteerde als voorstopper. Het totaalvoetbal was geboren, voetbal waar alle spelers op verschillende plaatsen rouleerden gedurende de wedstrijden onder de bezielende leiding van aanvoerder Johan Cruijff en Wim van Hanegem. Nederland begon overweldigend, tweevoudig wereldkampioen en nummer vier van het laatste WK Uruguay was in Hannover volslagen kansloos, slechts twee goals van Johnny Rep leverde de demonstratie op. Tegen Zweden speelde met name Cruijff weergaloos, maar men bleef steken op 0-0. In deze wedstrijd was er één wijziging ten opzichte van de eerste wedstrijd: Piet Keizer speelde op de plaats van Rob Rensenbrink, maar de oude meester kon niet overtuigen. Het zou de enige wijziging zijn gedurende het hele toernooi in de basiself. In de laatste groepswedstrijd overdonderden de Nederlanders Bulgarije in hun fameuze stijl: aanvallend en als het moest keihard. Nederland won met 4-1 (o.a. dankzij twee benutte strafschoppen van Johan Neeskens) en plaatste zich samen met Zweden voor de tweede ronde, dat Uruguay met 3-0 klopte.

Land	Wed	Win	Gel	Ver	DV	DT	+/−	Pnt
Nederland	3	2	1	0	6	1	5	5
Zweden	3	1	2	0	3	0	3	4
Bulgarije	3	0	2	1	2	5	–3	2
Uruguay	3	0	1	2	1	6	–5	1

15 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Uruguay	0 – 2	Nederland	Niedersachsenstadion, Hannover Toeschouwers: 55.100 Scheidsrechter: Károly Palotai ( Hongarije)
		wedstrijdverslag	Rep  7',  86'

15 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Zweden	0 – 0	Bulgarije	Rheinstadion, Düsseldorf Toeschouwers: 23.800 Scheidsrechter: Edison Perez Nunez ( Peru)
		wedstrijdverslag

19 juni 1974 «onderlinge duels» 19:30 (MET)	Bulgarije	1 – 1	Uruguay	Niedersachsenstadion, Hannover Toeschouwers: 13.400 Scheidsrechter: Jack Taylor ( Engeland)
	Bonev  75'	wedstrijdverslag	Pavoni  87'

19 juni 1974 «onderlinge duels» 19:30 (CET)	Nederland	0 – 0	Zweden	Westfalenstadion, Dortmund Toeschouwers: 53.700 Scheidsrechter: Werner Winsemann ( Canada)
		wedstrijdverslag

23 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Bulgarije	1 – 4	Nederland	Westfalenstadion, Dortmund Toeschouwers: 53.300 Scheidsrechter: Tony Boskovic ( Australië)
	Krol  78' (e.d.)	wedstrijdverslag	Neeskens  5' (pen.),  44' (pen.) Rep  71' de Jong  88'

23 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Zweden	3 – 0	Uruguay	Rheinstadion, Düsseldorf Toeschouwers: 28.300 Scheidsrechter: Erich Linemayr ( Oostenrijk)
	Edström  46',  77' Sandberg  74'	wedstrijdverslag

Groep 4

Vooraf waren de ogen van de wereld in deze groep vooral gericht op Italië, dat aantrad met de generatie, die vier jaar geleden de finale haalde. Belangrijkste onderdeel van de ploeg was nog steeds de defensie, in twaalf achtereenvolgende wedstrijden kreeg doelman Dino Zoff geen enkel doelpunt tegen. Voor Haïti maakte Emmanuel Sanon tot ieders verbazing het eerste doelpunt van het Caraïbische land; de Azzuri wonnen nog wel met 3-1, maar de eerste twijfels waren ontstaan. Na een gelijkspel tegen Argentinië had Italië genoeg aan een gelijkspel tegen Polen om zich te kwalificeren voor de volgende ronde. Polen had inmiddels te maken met een gouden generatie, spits Lubański ontbrak door een blessure, maar met de spitsen Lato en Szarmach en de middenvelder Deyna had de ploeg nog steeds veel creativiteit. De ploeg was olympisch kampioen, won in de kwalificatie verrassend van Engeland en ontpopte zich op het WK als een smaakmaker. Tegen een opvallend sportief Argentinië had men met hogere cijfers moeten winnen dan met 3-2 en Haïti was kansloos: 7-0. De ploeg had het rustig aan kunnen doen tegen Italië, maar het gaf opnieuw gas, de Italianen waren kansloos en scoorde pas vlak voor tijd een tegentreffer, 2-1 door Fabio Capello. Omdat de Argentijnen met 4-1 wonnen van Haïti waren de Italianen op doelsaldo uitgeschakeld. Sanon scoorde opnieuw voor Haïti en verdiende een transfer naar de Belgische club Beerschot.

Land	Wed	Win	Gel	Ver	DV	DT	+/−	Pnt
Polen	3	3	0	0	12	3	9	6
Argentinië	3	1	1	1	7	5	2	3
Italië	3	1	1	1	5	4	1	3
Haïti	3	0	0	3	2	14	–12	0

15 juni 1974 «onderlinge duels» 18:00 (MET)	Italië	3 – 1	Haïti	Olympiastadion, München Toeschouwers: 53.000 Scheidsrechter: Vicente Llobregat ( Venezuela)
	Rivera  52' Benetti  66' Anastasi  79'	wedstrijdverslag	Sanon  46'

15 juni 1974 «onderlinge duels» 18:00 (MET)	Polen	3 – 2	Argentinië	Neckarstadion, Stuttgart Toeschouwers: 32.700 Scheidsrechter: Clive Thomas ( Wales)
	Lato  7',  62' Szarmach  8'	wedstrijdverslag	Heredia  60' Babington  66'

19 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Argentinië	1 – 1	Italië	Neckarstadion, Stuttgart Toeschouwers: 70.100 Scheidsrechter: Pavel Kazakov ( Sovjet-Unie)
	Houseman  20'	wedstrijdverslag	Perfumo  35' (e.d.)

19 juni 1974 «onderlinge duels» 19:30 (MET)	Haïti	0 – 7	Polen	Olympiastadion, München Toeschouwers: 25.300 Scheidsrechter: Govindasamy Suppiah ( Singapore)
		wedstrijdverslag	Lato  17',  87' Deyna  18' Szarmach  30',  34',  50' Gorgoń  31'

23 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Argentinië	4 – 1	Haïti	Olympiastadion, München Toeschouwers: 25.900 Scheidsrechter: Pablo Sánchez Ibáñez ( Spanje)
	Yazalde  15',  68' Houseman  18' Ayala  55'	wedstrijdverslag	Sanon  63'

23 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Polen	2 – 1	Italië	Neckarstadion, Stuttgart Toeschouwers: 70.100 Scheidsrechter: Hans-Joachim Weyland ( West-Duitsland)
	Szarmach  38' Deyna  44'	wedstrijdverslag	Capello  85'

Samenvatting

Van de Europese landen plaatsten zich zes landen voor de volgende ronde, vorig WK vier. Zuid-Amerika verloor een plaats (van drie naar twee) en Noord-Amerika verloor zijn enige plaats. Alleen West-Duitsland en Brazilië wisten zich opnieuw te plaatsen, Engeland werd uitgeschakeld door Polen, Italië door zowel Polen als Argentinië, Joegoslavië, Uruguay door zowel Nederland als Zweden, Oost-Duitsland nam de plaats in van de Sovjet-Unie, Peru en Mexico. Van de afvallers was de uitschakeling van Italië en in mindere mate Uruguay een grote verrassing, Schotland had een beter lot verdiend. In de eerste ronde maakten Nederland en Polen de beste indruk, de favorieten West-Duitsland en Brazilië stelden teleur. Joegoslavië, Oost-Duitsland en Argentinië voldeden aan de verwachtingen, verrassend was de prestatie van Zweden.

Groepsfase – Tweede ronde

Groep A

In de tweede ronde denderde Nederland verder, Argentinië kwam nog goed weg met een 4-0 nederlaag door treffers van Ruud Krol, Johnny Rep en tweemaal Johan Cruijff. De wedstrijd tegen Oost-Duitsland was geen show vanwege de defensieve houding van de tegenstander, maar men boekte gewoon een regelmatige 2-0 overwinning dankzij goals van Johan Neeskens en Rob Rensenbrink. Brazilië speelde nog steeds niet goed, maar met name Rivelino sleepte de ploeg erdoorheen: hij scoorde tegen zowel Oost-Duitsland als Argentinië met respectievelijk een weergaloze vrije trap en een afstandsschot.

De wedstrijd tussen Nederland en Brazilië was in feite een halve finale, maar bij een gelijkspel zou Nederland de finale spelen. Brazilië wilde de titel van 1970 niet zomaar weggeven en sleep de messen. Aangezien Nederland ook niet bepaald een zachtaardig team was, ontstond een schoppartij. In de eerste helft kreeg Brazilië nog de betere kansen, maar in de tweede helft zette Nederland orde op zaken dankzij twee goals van eerst Neeskens en daarna Cruijff. Vooral de goal van Cruijff was prachtig vanwege een indrukwekkende ren en voorzet van verdediger Ruud Krol, typisch geval van "totaalvoetbal". Na de tweede goal sloegen de stoppen bij de Brazilianen helemaal door en werd Luis Pereira uit het veld gestuurd na een smerige tackle op Neeskens.

Na de wedstrijd tegen Oost-Duitsland zochten de spelers wat vertier. In het Waldhotel Krautkrämer in Hiltrup gingen wat spelers waaronder Johan Cruijff zwemmen met een aantal dames. Een journalist van de Bild Zeitung was ook aanwezig in het hotel en de dag voor de halve finale tegen Brazilië verscheen een artikel in de krant met de kop: "Johan Cruyff, Sekt und Nackte Mädchen". De concentratie voor de finale tegen West-Duitsland werd verstoord, omdat met name de vrouw van Cruijff eiste, dat hij onmiddellijk terug naar huis ging onder dreiging van een scheiding. Later gaf de journalist toe dat het verhaal flink opgeklopt was, maar de Duitsers hadden wel hun zin. Cruijff speelde in de finale zijn minste wedstrijd van het toernooi.

Land	Wed	Win	Gel	Ver	DV	DT	+/−	Pnt
Nederland	3	3	0	0	8	0	8	6
Brazilië	3	2	0	1	3	3	0	4
Duitse Democratische Republiek	3	0	1	2	1	4	–3	1
Argentinië	3	0	1	2	2	7	–5	1

26 juni 1974 «onderlinge duels» 19:30 (MET)	Nederland	4 – 0	Argentinië	Parkstadion, Gelsenkirchen Toeschouwers: 56.548 Scheidsrechter: Bob Davidson ( Schotland)
	Cruyff  11',  90' Krol  25' Rep  73'	wedstrijdverslag

26 juni 1974 «onderlinge duels» 19:30 (MET)	Brazilië	1 – 0	Duitse Democratische Republiek	Niedersachsenstadion, Hannover Toeschouwers: 59.863 Scheidsrechter: Clive Thomas ( Wales)
	Rivellino  60'	wedstrijdverslag

30 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Argentinië	1 – 2	Brazilië	Niedersachsenstadion, Hannover Toeschouwers: 39.400 Scheidsrechter: Vital Loraux ( België)
	Brindisi  35'	wedstrijdverslag	Rivellino  32' Jairzinho  49'

30 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Duitse Democratische Republiek	0 – 2	Nederland	Parkstadion, Gelsenkirchen Toeschouwers: 68.348 Scheidsrechter: Rudolf Scheurer ( Zwitserland)
		wedstrijdverslag	Neeskens  7' Rensenbrink  59'

3 juli 1974 «onderlinge duels» 19:30 (MET)	Argentinië	1 – 1	Duitse Democratische Republiek	Parkstadion, Gelsenkirchen Toeschouwers: 54.254 Scheidsrechter: Jack Taylor ( Engeland)
	Houseman  20'	wedstrijdverslag	Streich  14'

3 juli 1974 «onderlinge duels» 19:30 (MET)	Nederland	2 – 0	Brazilië	Westfalenstadion, Dortmund Toeschouwers: 53.700 Scheidsrechter: Kurt Tschenscher ( West-Duitsland)
	Neeskens  50' Cruyff  65'	wedstrijdverslag

Groep B

Na de blamage tegen Oost-Duitsland moest West-Duitsland zich revancheren in een puur Europese poule. De weer eens veel te flegmatieke Joegoslaven werden met een regelmatige 2-0 verslagen, o.a. dankzij opnieuw een kanonskogel van Paul Breitner. Tegen een van de revelaties van dit toernooi Zweden had West-Duitsland het erg moeilijk. Voor rust stond Zweden met 1-0 voor dankzij een goal van de spits van PSV Ralf Edström. Na de rust gaf de thuisploeg meteen gas en kwam met 2-1 voor, maar Zweden toonde karakter en scoorde meteen de gelijkmaker. In de slotfase besliste invaller Jürgen Grabowski en Uli Hoeness de wedstrijd: 4-2. Polen won ook beide wedstrijden, dus was de wedstrijd West-Duitsland-Polen een veredelde halve finale, waarbij West-Duitsland genoeg had aan een gelijkspel. Polen was zwaar in het nadeel als aanvallende ploeg door de hevige regenval, alle aanvallen sneuvelden in het water. In de tweede helft nam West-Duitsland het heft in handen, eerst miste Uli Hoeness een strafschop, maar een typische goal van Gerd Müller besliste de wedstrijd. Met geweldige reflexen zorgde doelman Sepp Maier, dat Polen ondanks een geweldig toernooi de finale niet haalde.

Land	Wed	Win	Gel	Ver	DV	DT	+/−	Pnt
West-Duitsland	3	3	0	0	7	2	5	6
Polen	3	2	0	1	3	2	1	4
Zweden	3	1	0	2	4	6	–2	2
Joegoslavië	3	0	0	3	2	6	–4	0

26 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Joegoslavië	0 – 2	West-Duitsland	Rheinstadion, Düsseldorf Toeschouwers: 67.385 Scheidsrechter: Armando Marques ( Brazilië)
		wedstrijdverslag	Breitner  39' Müller  82'

26 juni 1974 «onderlinge duels» 19:30 (MET)	Zweden	0 – 1	Polen	Neckarstadion, Stuttgart Toeschouwers: 44.955 Scheidsrechter: Ramón Barreto ( Uruguay)
		wedstrijdverslag	Lato  43'

30 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Polen	2 – 1	Joegoslavië	Waldstadion, Frankfurt Toeschouwers: 58.000 Scheidsrechter: Rudi Glöckner ( Oost-Duitsland)
	Deyna  24' (pen.) Lato  62'	wedstrijdverslag	Karasi  43'

30 juni 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	West-Duitsland	4 – 2	Zweden	Rheinstadion, Düsseldorf Toeschouwers: 67.800 Scheidsrechter: Pavel Kazakov ( Sovjet-Unie)
	Overath  51' Bonhof  52' Grabowski  76' Hoeneß  89' (pen.)	wedstrijdverslag	Edström  24' Sandberg  53'

3 juli 1974 «onderlinge duels» 16:30 (MET)	Polen	0 – 1	West-Duitsland	Waldstadion, Frankfurt Toeschouwers: 62.000 Scheidsrechter: Erich Linemayr ( Oostenrijk)
		wedstrijdverslag	Müller  76'

3 juli 1974 «onderlinge duels» 19:30 (MET)	Zweden	2 – 1	Joegoslavië	Rheinstadion, Düsseldorf Toeschouwers: 41.300 Scheidsrechter: Luis Pestarino ( Argentinië)
	Edström  29' Torstensson  85'	wedstrijdverslag	Šurjak  27'

Drie Europese en één Zuid-Amerikaanse land plaatsten zich voor de laatste vier, vorig WK twee tegen twee. In vergelijking met het vorige WK plaatste West Duitsland en Brazilië zich opnieuw voor de halve finales, Italië en Uruguay werden uitgeschakeld door respectievelijk Polen en Nederland.

Knock-outfase

Troostfinale

6 juli 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Brazilië	0 – 1	Polen	Olympiastadion, München Toeschouwers: 77.100 Scheidsrechter: Aurelio Angonese ( Italië)
		wedstrijdverslag	Lato  76'

Finale

De finale was een Europese aangelegenheid, het vorige WK een duel tussen Europa en Zuid-Amerika. Brazilië werd uitgeschakeld door Nederland, West-Duitsland nam de plaats in van Italië.

Zie Finale wereldkampioenschap voetbal 1974 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

7 juli 1974 «onderlinge duels» 16:00 (MET)	Nederland	1 – 2	West-Duitsland	Olympiastadion, München Toeschouwers: 78.200 Scheidsrechter: Jack Taylor ( Engeland)
	Neeskens  2' (pen.)	wedstrijdverslag	Breitner  25' (pen.) Müller  43'

Doelpuntenmakers

7 doelpunten

• Grzegorz Lato

5 doelpunten

• Johan Neeskens
• Andrzej Szarmach

4 doelpunten

• Johnny Rep
• Ralf Edström
• Gerd Müller

3 doelpunten

• René Houseman
• Rivellino
• Johan Cruyff
• Kazimierz Deyna
• Paul Breitner
• Dušan Bajević

2 doelpunten

• Héctor Yazalde
• Jairzinho
• Joachim Streich
• Emmanuel Sanon
• Joe Jordan
• Roland Sandberg
• Wolfgang Overath
• Stanislav Karasi
• Ivica Šurjak

1 doelpunt

• Rubén Ayala
• Carlos Babington
• Miguel Ángel Brindisi
• Ramón Heredia
• Valdomiro
• Hristo Bonev
• Sergio Ahumada
• Martin Hoffmann
• Jürgen Sparwasser
• Pietro Anastasi
• Romeo Benetti
• Fabio Capello
• Gianni Rivera
• Theo de Jong
• Ruud Krol
• Rob Rensenbrink
• Jerzy Gorgoń
• Peter Lorimer
• Conny Torstensson
• Ricardo Pavoni
• Rainer Bonhof
• Bernhard Cullmann
• Jürgen Grabowski
• Uli Hoeneß
• Vladislav Bogićević
• Dragan Džajić
• Josip Katalinski
• Branko Oblak
• Ilija Petković

Eigen doelpunten

• Roberto Perfumo (Tegen Italië)
• Colin Curran (Tegen Oost-Duitsland)
• Ruud Krol (Tegen Bulgarije)

Toernooiranglijst

Plaats	Land	Groep	GW	Win	Gel	Ver	DV	DT	+/−	Pnt
1	West-Duitsland	1/B	7	6	0	1	13	4	+9	12
2	Nederland	3/A	7	5	1	1	15	3	+12	11
3	Polen	4/B	7	6	0	1	16	5	+11	12
4	Brazilië	2/A	7	3	2	2	6	4	+2	8
Uitgeschakeld in de 2e groepsfase
5	Zweden	3/B	6	2	2	2	7	6	+1	6
6	Duitse Democratische Republiek	1/A	6	2	2	2	5	5	0	6
7	Joegoslavië	2/B	6	1	2	3	12	7	+5	4
8	Argentinië	4/A	6	1	2	3	9	12	−3	4
Uitgeschakeld in de 1e Groepsfase
9	Schotland	2	3	1	2	0	3	1	+2	4
10	Italië	4	3	1	1	1	5	4	+1	3
11	Chili	1	3	0	2	1	1	2	−1	2
12	Bulgarije	3	3	0	2	1	2	5	−3	2
13	Uruguay	3	3	0	1	2	1	6	−5	1
14	Australië	1	3	0	1	2	0	5	−5	1
15	Haïti	4	3	0	0	3	2	14	−12	0
16	Zaïre	2	3	0	0	3	0	14	−14	0

Statistieken

Aantal wedstrijden	38
Totaal aantal doelpunten	97
Eigen doelpunten	3
Aantal rode kaarten	5
Aantal gele kaarten	86
Doelpuntgemiddelde per wedstrijd	2,55
Toeschouwerstotaal	1.774.022
Toeschouwersgemiddelde	46.685

Zie ook

• Olympiastadion München, stadion van de finale
• Nederland op het wereldkampioenschap voetbal 1974

Trivia

Op 22 juni 1974 heeft West-Duitsland de eerste en enige keer in de geschiedenis tegen de DDR gespeeld. DDR won met 1-0. De Oost-Duitse overheid had zijn ploeg minutieus voorbereid en gecontroleerd onder de naam 'Operatie Leder'. Na verlies tegen Brazilië (1-0) en tegen Nederland (2-0) en het gelijkspel tegen Argentinië (1-1) verliet de DDR het wereldkampioenschap. West-Duitsland won in 1974 de finale tegen Nederland (2-1).

WK 1974 in beeld

• 
  De Duitse bus
• 
  Oost-Duitsland-Australië
• 
  Zweden-Bulgarije
• 
  Polen-Argentinië
• 
  Italië-Haïti
• 
  Chili-Oost-Duitsland
• 
  West-Duitsland-Nederland
• 
  Bulgarije-Uruguay
• 
  Nederland-Oost-Duitsland
• 
  Zaïre-Schotland
• 
  Nederland
• 
  Brazilië
• 
  Duitsland
• 
  De bal
• 
  Nederland-Zweden
• 
  Nederland-Bulgarije
• 
  Nederland-Argentinië
• 
  Nederland-DDR
• 
  Nederland-Brazilië

Bronnen, noten en/of referenties

• Planet World Cup
• (en) WK finale 1974 op holland74.net

Mediabestanden

Zie de categorie 1974 FIFA World Cup van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Stadions WK voetbal 1974

Westfalenstadion (Dortmund) · Rheinstadion (Düsseldorf) · Waldstadion (Frankfurt am Main) · Parkstadion (Gelsenkirchen) · Volksparkstadion (Hamburg) · Niedersachsenstadion (Hannover) · Olympiastadion (München) · Neckarstadion (Stuttgart) · Olympiastadion (West-Berlijn)

Wereldkampioenschap voetbal 1974

Kwalificatie: Afrika (CAF) · Azië (AFC) & Oceanië (OFC) · Europa (UEFA) · Noord- en Midden-Amerika (CONCACAF) · Zuid-Amerika (CONMEBOL)

Wereldkampioenschap voetbal (mannen)

Toernooien:	1930 · 1934 · 1938 · 1950 · 1954 · 1958 · 1962 · 1966 · 1970 · 1974 · 1978 · 1982 · 1986 · 1990 · 1994 · 1998 · 2002 · 2006 · 2010 · 2014 · 2018 · 2022 · 2026 · 2030
Finales:	1930 · 1934 · 1938 · 1950 · 1954 · 1958 · 1962 · 1966 · 1970 · 1974 · 1978 · 1982 · 1986 · 1990 · 1994 · 1998 · 2002 · 2006 · 2010 · 2014 · 2018 · 2022
Kwalificatie:	1930 · 1934 · 1938 · 1950 · 1954 · 1958 · 1962 · 1966 · 1970 · 1974 · 1978 · 1982 · 1986 · 1990 · 1994 · 1998 · 2002 · 2006 · 2010 · 2014 · 2018 · 2022 · 2026
Statistieken:	2006 · 2014 · 2018