Tweede van Swindenstraat 208

Tweede van Swindenstraat 208 te Amsterdam is een gebouw aan de Tweede van Swindenstraat, Dapperbuurt, Amsterdam-Oost.

Tweede van Swindenstraat 208
Centrale toegang Tweede van Swindenstraat 208 (mei 2020)
Locatie
Locatie	Amsterdam-Oost Tweede van Swindenstraat
Adres	Tweede van Swindenstraat 208
Coördinaten	52° 22′ NB, 4° 56′ OL
Status en tijdlijn
Oorspr. functie	lagere school
Huidig gebruik	islamitisch centrum
Start bouw	1891
Opening	1892
Verbouwing	diverse
Architectuur
Bouwstijl	eclecticisme
Bouwinfo
Architect	Dienst der Publieke Werken
Eigenaar	Gemeente Amsterdam
Opdrachtgever	Gemeente Amsterdam
Erkenning
Monumentstatus	gemeentelijk monument
Gemeentelijke monumenten Amsterdam-Oost
Portaal    Civiele techniek en bouwkunde Amsterdam

Hier werd na 1882 druk gewerkt aan een uitbreiding aan de Dapperbuurt en daar behoorde ook een lagere school bij. In de Eerste Van Swindenstraat kwam al een school en in oktober 1891 werd aanbesteed een school der 1e klasse (dat wil zeggen voor arme gezinnen). Het ontwerp kwam van de Dienst der Publieke Werken met haar stadsarchitect Bastiaan de Greef.^[1] Het werd school nummer 76 in de kinderrijke stad Amsterdam. Het ontwerp is voornamelijk in de eclectische stijl met hier en daar tekenen van neorenaissance. Achteraf (21e eeuw) werd geconstateerd dat het gebouw voor een armenschool redelijk rijk geornamenteerd is. Het is symmetrisch opgebouwd uit twee bouwlagen met daarop een kap met drie dakkapellen. De versieringen zijn te vinden rondom raampartijen en centrale toegang. De centrale toegang risaleert enigszins naar voren. Het schoolgebouw van de Pontanusschool was tot de jaren zeventig geheel ingebouwd met aan de achterkant nog een school aan de Pieter Nieuwlandstraat, waarmee het de speelplaats deelde. Beide schoolgebouwen overleefden de saneringsslag in het kader van stadsvernieuwing in de jaren zeventig. Het gebouw bleef weliswaar staan, maar door die stadsvernieuwing waren er nog te weinig kinderen over om deze school open te houden. Ze sloot in zomer 1974 haar deuren.^[2]

De school had minstens één bekende leerling, de latere voetballer Sjaak Swart, die in zijn schoolperiode al op het Dapperplein voetbalde.

Door de sanering kreeg de school een ander huisnummer 108 werd 208. Daarbij was het vermoedelijk de bedoeling het vrijgekomen terrein ten westen van de school opnieuw te bebouwen; echter er kwam de kinderboerderij Dapperhoeve., gestart in 1979 en verlaten in 2010; het ging verder als botanische tuin.

Op 17 december 2013 werd het gebouw tot gemeentelijk monument verklaard. Het is het enige monument in de straat. In 2022 prijkt de naam Pontanusschool nog steeds boven de deur. In het gebouw is dan het Islamitische Centrum Yeni gevestigd met gebedsruimte.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog waren hier militairen ingekwartierd.

Galerij

Overzichtsfoto (mei 2020)

Muurschildering gebruik makend van pleisterlaag (november 2022)

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Commons heeft media­bestanden in de categorie Tweede van Swindenstraat 208, Amsterdam.

• Publieke Werken, Bouw van de school aan de 2e van Swindenstraat 108 (dossier 18519). Stadsarchief Amsterdam-Centraal Tekeningen Archief (1891). Geraadpleegd op 17 januari 2023.
• Amsterdam op de kaart/Monumenten Inventarisatie Project (geraadpleegd 17 januari 2023)

---

1. Redactie, Aanbestedingen. Het nieuws van den Dag (10 oktober 1891). Geraadpleegd op 17 januari 2023 – via delpher.nl.
2. Redactie, Dingen van de dag. De Waarheid (22 januari 1974). Geraadpleegd op 17 januari 2023 – via delpher.nl.