Tweede Kamerverkiezingen 2023

De Tweede Kamerverkiezingen 2023 waren ontbindingsverkiezingen in Nederland voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal, die gehouden werden op 22 november. Ze waren oorspronkelijk gepland voor maart 2025, maar werden vervroegd vanwege de val van het kabinet-Rutte IV op 7 juli 2023.^[2]

Tweede Kamerverkiezingen 2023
Stemformulier met 24 van de 26 partijen
Datum	22 november 2023
Land	Nederland
Te verdelen zetels	150
Opkomst	77,75%[1]
Resultaat
Grootste partij	PVV
Vorige kabinet	Rutte IV
Begin regeerperiode	Schoof
■ SP: 5 zetels ■ GL-PvdA: 25 zetels ■ DENK: 3 zetels ■ PvdD: 3 zetels ■ D66: 9 zetels ■ Volt: 2 zetels ■ NSC: 20 zetels ■ SGP: 3 zetels ■ CU: 3 zetels ■ CDA: 5 zetels ■ VVD: 24 zetels ■ FVD: 3 zetels ■ BBB: 7 zetels ■ JA21: 1 zetel ■ PVV: 37 zetels
Opvolging verkiezingen
← 2021
Portaal    Politiek

Deelnemende partijen

Verkiezingsborden in Den Haag bij de Hofvijver

Coalitie en oppositie

Bij het centraal stembureau leverden 29 partijen een kandidatenlijst in.^[3] Jezus Leeft, Partij voor Ontwikkeling en een blanco lijst met als eerste kandidaat G. Sterenborg voldeden niet aan de voorwaarden omdat zij onvoldoende ondersteuningsverklaringen hadden ingediend, waardoor er 26 politieke partijen werden toegelaten. Hiervan waren twintig verkiesbaar in alle twintig kieskringen, drie in alle behalve Bonaire en drie in een kleiner aantal.^[4]

GroenLinks en de Partij van de Arbeid (PvdA) vormden een gezamenlijke kandidatenlijst onder de naam GROENLINKS / Partij van de Arbeid (PvdA). BoerBurgerBeweging (BBB), Forum voor Democratie (FVD) en GroenLinks-PvdA dienden lijstengroepen in, waarbij enkele kandidaten alleen in een of enkele kieskringen deelnamen. Alle andere partijen traden aan met een kandidatenlijst die in alle kieskringen dezelfde was.

Lijst[kleine-letter 1]	Partij[kleine-letter 2]	Lijsttrekker	Kieskringen /20
1	VVD	Dilan Yeşilgöz-Zegerius	20
2	D66	Rob Jetten	20
3	GROENLINKS / Partij van de Arbeid (PvdA)	Frans Timmermans	20
4	PVV (Partij voor de Vrijheid)	Geert Wilders	20
5	CDA	Henri Bontenbal	20
6	SP (Socialistische Partij)	Lilian Marijnissen	20
7	Forum voor Democratie	Thierry Baudet	20
8	Partij voor de Dieren	Esther Ouwehand	20
9	ChristenUnie	Mirjam Bikker	20
10	Volt	Laurens Dassen	20
11	JA21	Joost Eerdmans	20
12	Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)	Chris Stoffer	20
13	DENK	Stephan van Baarle	20
14	50PLUS	Gerard van Hooft	20
15	BBB	Caroline van der Plas	20
16	BIJ1	Edson Olf	20
17	Piratenpartij - De Groenen	Mark van Treuren	20
18	BVNL / Groep Van Haga	Wybren van Haga	20
19	Nieuw Sociaal Contract	Pieter Omtzigt	20
20	Splinter	Femke Merel van Kooten-Arissen	20
21	LP (Libertaire Partij)	Tom van Lamoen	19[kleine-letter 3]
22	LEF - Voor de Nieuwe Generatie	Daniël van Duijn	19[kleine-letter 3]
23	Samen voor Nederland	Michel Reijinga	19[kleine-letter 3]
24	Nederland met een PLAN	Kok Chan	17[kleine-letter 4]
25	PartijvdSport	Anne Marie van Duivenboden	11[kleine-letter 5]
26	Politieke Partij voor Basisinkomen	Sepp Hannen	8[kleine-letter 6]

Uitslag

Grootste partij per provincie

Grootste partij per gemeente

De Kiesraad maakte in eerste instantie op 1 december 2023 in een openbare zitting de uitslag bekend.^[5]

De 'commissie voor het Onderzoek van de Geloofsbrieven' van de Tweede Kamer constateerde in vier stembureaus in Tilburg "onverklaarbare telverschillen" van meer dan vijftien stemmen per stembureau. De Tweede Kamer kwam op zaterdag 2 december 2023 van reces terug om te stemmen over een voorstel voor hertelling bij deze vier stembureaus, een unieke situatie in de recente parlementaire geschiedenis van Nederland.^[6] De Tweede Kamer stemde in met de hertelling.^[7] De stemmen in deze stembureaus werden vervolgens opnieuw geteld, waarmee het telverschil werd teruggebracht van 75 naar 4.^[8] Op 4 december 2023 werd de uitslag opnieuw officieel vastgesteld.^[1]

Opkomst en kiesdeler

	2021		2023
	# stemmen	%	# stemmen	%
Kiesgerechtigden	13.293.186		13.473.750
Niet opgekomen	2.830.509	21,29[kleine-letter 7]	2.998.547	22,25[kleine-letter 7]
Opkomst	10.462.677	78,71[kleine-letter 7]	10.475.203	77,75[kleine-letter 7]
Ongeldige stemmen	22.652	0,22[kleine-letter 8]	22.822	0,22[kleine-letter 8]
Blanco stemmen	17.173	0,16[kleine-letter 8]	19.655	0,19[kleine-letter 8]
Geldige stemmen	10.422.852	99,62[kleine-letter 8]	10.432.726	99,59[kleine-letter 8]
Kiesdeler	69.486	0,67[kleine-letter 9]	69.551	0,67[kleine-letter 9]

Verkiezingsuitslag

Partij[kleine-letter 2]		2021			2023			verschil
		#stemmen	%[kleine-letter 9]	zetels	#stemmen	%[kleine-letter 9]	zetels	%-punt	zetels
	PVV (Partij voor de Vrijheid)	1.124.482	10,79	17	2.450.878	23,49	37	+12,70	+20
	Partij van de Arbeid (P.v.d.A.)[kleine-letter 10]	597.192	5,73	9
	GROENLINKS[kleine-letter 10]	537.308	5,16	8
	GROENLINKS / Partij van de Arbeid (PvdA)[kleine-letter 10]	-	-	-	1.643.073	15,75	25
t.o.v. totaal vóór fusie		1.134.500	10,88	17	1.643.073	15,75	25	+4,86	+8
	VVD	2.279.130	21,87	34	1.589.519	15,24	24	−6,63	−10
	Nieuw Sociaal Contract	-	-	-	1.343.287	12,88	20	+12,88	+20
	D66	1.565.861	15,02	24	656.292	6,29	9	−8,73	−15
	BBB	104.319	1,00	1	485.551	4,65	7	+3,65	+6
	CDA	990.601	9,50	15	345.822	3,31	5	−6,19	−10
	SP (Socialistische Partij)	623.371	5,98	9	328.225	3,15	5	−2,83	−4
	DENK	211.237	2,03	3	246.765	2,37	3	+0,34	0
	Partij voor de Dieren	399.750	3,84	6	235.148	2,25	3	−1,58	−3
	Forum voor Democratie	523.083	5,02	8	232.963	2,23	3	−2,79	−5
	Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)	215.249	2,07	3	217.270	2,08	3	+0,02	0
	ChristenUnie	351.275	3,37	5	212.532	2,04	3	−1,33	−2
	Volt	252.480	2,42	3	178.802	1,71	2	−0,71	−1
	JA21	246.620	2,37	3	71.345	0,68	1	−1,68	−2
	BVNL / Groep Van Haga	-	-	-	52.913	0,51	0	+0,51	0
	50PLUS	106.702	1,02	1	51.043	0,49	0	−0,53	−1
	BIJ1	87.238	0,84	1	44.253	0,42	0	−0,41	−1
	Splinter	30.328	0,29	0	12.838	0,12	0	−0,17	0
	Piratenpartij[kleine-letter 11]	22.816	0,22	0
	De Groenen[kleine-letter 11]	119	0,00	0
	Piratenpartij - De Groenen[kleine-letter 11]	-	-	-	9.117	0,09	0
t.o.v. totaal vóór fusie		22.935	0,22	0	9.117	0,09	0	−0,13	0
	Nederland met een PLAN	-	-	-	5.487	0,05	0	+0,05	0
	Samen voor Nederland	-	-	-	5.325	0,05	0	+0,05	0
	LEF - Voor de Nieuwe Generatie	-	-	-	5.122	0,05	0	+0,05	0
	LP (Libertaire Partij)	5.546	0,05	0	4.152	0,04	0	−0,01	0
	PartijvdSport	-	-	-	3.966	0,04	0	+0,04	0
	Politieke Partij voor Basisinkomen	-	-	-	1.038	0,01	0	+0,01	0
overige partijen in 2021		148.145	1,42	0	-	-	-	−1,42	0
Totaal		10.422.852	100.00	150	10.432.726	100.00	150	0.00	0

Doorrekeningen verkiezingsprogramma's

Tijdens de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen 2023 kwam Wim Suyker met doorrekeningen van verkiezingsprogramma's van partijen, die ervoor kozen om niet deel te nemen aan de doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB).^[9]

Gekozen leden

Zie Lijst van Tweede Kamerleden 2023-heden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Alle 150 leden waren aftredend, van wie 70 herkozen werden. Eén kandidaat werd uitsluitend benoemd op basis van het aantal voorkeurstemmen, Danielle Hirsch (GL-PvdA); vanwege haar 27e plaats op de lijst zou zij anders niet benoemd zijn. Om met voorkeurstemmen in de Tweede Kamer gekozen te worden waren 17.388 stemmen nodig (25% van de kiesdeler, 69.551).

De zittingsperiode ging in op 6 december 2023 en eindigt (zonder voorafgaande ontbinding van de Tweede Kamer) in maart 2028.

Zie ook

• Tweede Kamerverkiezingen 2023/Peilingen
• Kabinetsformatie Nederland 2023-'24

Bronnen

• Uitslagen verkiezingen Tweede Kamer 22 november 2023 op www.verkiezingsuitslagen.nl