Thangka (kunstwerk)

Een thangka, ook wel t(h)an(g)ka is een geschilderd of geborduurd Tibetaans boeddhistische banier die oorspronkelijk in een klooster of boven een familiealtaar werd gehangen en tijdens ceremoniële processies wordt gedragen door monniken. Het Tibetaanse woord thang betekent vlak en geeft weer dat een thangka een schildering is op een plat oppervlak, die echter opgerold kan worden wanneer er geen vertoning nodig is. Om dit laatste wordt het ook wel een rolschildering (scroll-painting) genoemd. De meest voorkomende vorm van de thangka is rechthoekig in staande weergave. De afbeelding wordt traditioneel geschilderd op katoen geprepareerd met lijm getrokken uit jakhuid vermengd met kalk. Als verf gebruikt men pigmenten met als bindmiddel jakvet. Deze verf is na droging watervast en elastisch. De thangka heeft meestal een zijden voorhang om de afbeelding desgewenst te beschermen tegen lichtinvloeden.

Aanvankelijk raakte een thangkaschildering in gebruik onder reizende monniken omdat ze gemakkelijk op te rollen en vervoerd konden worden van klooster naar klooster. Deze thangka's dienden als belangrijk onderwijsmateriaal om het leven weer te geven van Boeddha, Bodhisattva en verschillende invloedrijke lama's en goden. Een populair thema is het levenswiel dat een visuele weergave is van de leer van Abhidhamma. Thangka's worden door sommigen gezien als kleurrijke muurdecoraties, terwijl ze voor boeddhisten de betekenis hebben van een verschijning van Boeddha zelf.

Wanneer een thangka goed is gemaakt, vervult het verschillende functies. Zo worden afbeeldingen van niet menselijke wezens gebruikt als leermiddelen wanneer het leven of de levens van Boeddha worden uitgebeeld, historische gebeurtenissen rondom belangrijker lama's worden beschreven of mythes van genoemde hemelse wezens worden herverteld. De levensbeschouwelijke afbeeldingen dienen als centraal punt van een ritueel of ceremonie en bieden vaak een medium waardoor gebeden of verzoeken kunnen worden gemaakt. In het algemeen wordt de spirituele kunst gebruikt als hulpmiddel voor meditatie om iemand verder te helpen op de weg naar verlichting.

Galerij

17e-eeuwse thangka
18e-eeuwse thangka
Oost-Tibetaans, groene Tara
Thangkaschilder in
het Norbulingka-instituut
Thangkamuur in Tashilhunpo

Literatuur

Giuseppe Tucci: Tibetan Painted Scrolls, 3 delen, Rome, 1949
Otgonbayar Ershuu: The Gods Printed in Hiimori Printing Co., Ltd. Ulaanbaatar 2004, ISBN 99929-74-07-9
Mieke Albers : “De behandeling van tang-ka’s” [The treatment of thangkas]; Jaarboek Textielcommissie Nederland 1990/1; “Restaureert de restaurator nog” [Do restorers still actually restore], pp. 63-87
Hugo E. Kreijer: Tibetan Paintings. The Jucker Collection, 2001, ISBN 978-1570628658
Per Kværne:: The Bon Religion of Tibet: The Iconography of a Living Tradition, Serindia, London, 1995, ISBN 0-906026-35-0
Martin Willson:, Martin Brauen: Deities of Tibetan Buddhism: The Zurich Paintings of the Icons Worthwhile to See, Wisdom Publ., 2000, ISBN 978-0861710980
Robert N. Linrothe: Paradise and Plumage: Chinese Connections in Tibetan Arhat Painting, Serindia Publications 2004, ISBN 978-1932476071
David P. Jackson: Patron and Painter: Situ Panchen and the Revival of the Encampment Style, Rubin Museum of Art 2009, ISBN 978-0977213146

Zie ook

Externe links

(nl) Boeddhistische omroep, online radio-uitzending^{[dode link]} over thangka's
(de) (en) Dharmapala Thangka Centrum - Kathmandu (Nepal), Meer dan 4500 pagina's van heilige Tibetaanse thangkakunst
(de) (en) (mn) Mongoolse Thangka's

Zie de categorie Thangka van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.