Tersomius

Tersomius^[1] is een geslacht van uitgestorven dissorophoïde temnospondyle Batrachomorpha (basale 'amfibieën') binnen de familie Micropholidae. Het is bekend uit het Vroeg-Perm van Noord-Amerika (Oklahoma en Texas).

Tersomius Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Vroeg-Perm
Tersomius dolesensis
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Amfibia (Amfibieën) Orde: Temnospondyli Familie: Micropholidae
Geslacht
Tersomius E.C. Case, 1910
Typesoort
Tersomius texensis
Portaal    Biologie Herpetologie

Onderzoeksgeschiedenis

Tersomius werd voor het eerst benoemd in 1910 door de Amerikaanse paleontoloog Ermine Cowles Case op basis van een gedeeltelijke schedel, verzameld uit de Archer Cityformatie van Texas. De typesoort is Tersomius texensis, waarbij de soortaanduiding verwijst naar zijn geografische herkomst. De korte oorspronkelijke beschrijving werd aangevuld met een langere herbeschrijving van het holotype en een beschrijving van nieuw materiaal door Carroll (1964). Ten minste twee van deze exemplaren behoren tot geen enkele Tersomius-soort en zijn opnieuw toegewezen door Maddin et al. (2013), wat ertoe heeft geleid dat sommige auteurs het beschouwen als een potentieel 'afvalbaktaxon'. Materiaal waarnaar verwezen wordt als een Tersomius cf. texensis werd gemeld uit de South Grandfield vindplaats uit het Vroeg-Perm van Oklahoma door Daly (1973). De tweede soort Termosius mosesi werd door Olson (1970) vernoemd naar Amos Moses, de grondeigenaar van het land in Oklahoma waar het materiaal werd verzameld. Er zijn enkele tientallen gerapporteerde exemplaren van Tersomius mosesi, maar bijna allemaal zijn ze in slechte staat en de osteologie van deze soort blijft slecht begrepen. Olson onderscheidde het van Tersomius texensis voornamelijk op basis het aanzienlijk lagere aantal marginale tanden in de kaak. De derde soort Tersomius dolesensis werd benoemd door Anderson & Bolt (2013) uit de Richards Spur-vindplaats in Oklahoma. Het onderscheidt zich van alle andere amfibamiformen door de aanwezigheid van vergrote tanden langs de tak van het ploegschaarbeen richting verhemeltebeen en onderscheidt zich van Tersomius texensis door een achteraan kort postorbitale en een naar achteren verlengd jukbeen.

Anatomie

De meest recente herziening van het geslacht is die van Schoch & Milner (2014), die een combinatie van zeven kenmerken en twee plesiomorfieën opsomt:

• Een bijna cirkelvormige omtrek van de schedel met gebogen bovenkaak
• Het prefrontale en postfrontale zijn gescheiden
• In de schedel is het stuk vóór de oogkas in lengte gelijk aan het achterste schedeldak
• Er zijn vensters tussen de neusgaten
• De tanden zijn variabel: zowel met één knobbel als met twee knobbels
• Het ploegschaarbeen heeft zowel binnenste als buitenste hoektanden
• Het verhemeltebeen mist tandjes
• Een lang supratemporale
• Het postpariëtale is langer dan het tabulare

De meeste van deze kenmerken zijn niet uniek voor Tersomius (de combinatie is uniek), zoals blijkt uit de diagnose van Anderson & Bolt (2013), die een langwerpig tabulare en een naar binnen krommen van de rij van maxillaire tanden ter hoogte van het quadratum (gedeeld met Doleserpeton, Tersomius texensis en Micropholis) als diagnostisch geven. Het slechte begrip van Tersomius mosesi leidt er vaak toe dat aan deze soort wordt voorbijgegaan bij discussies of diagnosen van het geslacht.

Verwantschappen

Net als andere amfibamiformen die in het begin van de 20e eeuw werden beschreven, werd Tersomius soms vermeld als een dissorophide, maar dit was vaak het gevolg van een gebrek aan onderscheid tussen amfibamiformen en dissorophiden gedurende een groot deel van de 20e eeuw. Zijn positie binnen Amphibamiformes (de traditionele Amphibamidae) wordt goed ondersteund door moderne computerondersteunde fylogenetische analyses. Tersomius texensis wordt gewoonlijk gebruikt als de vertegenwoordiger van het geslacht in de meeste analyses waarin het wordt teruggevonden als nauw verwant aan Micropholis en Pasawioops, samen de Micropholidae vormend. Hieronder is een fylogenie van dissorophoïden van Schoch (2018):

Xerodromes	Olsoniformes Amphibamiformes Eoscopus Platyrhinops Micropholidae Tersomius Pasawioops Micropholis Amphibamidae Doleserpeton Amphibamus Gerobatrachus Georgenthalia Lissamphibia Eocaecilia Karaurus Triadobatrachus Branchiosauridae Branchiosaurus Apateon Leptorophus Schoenfelderpeton

De plaatsing van Tersomius dolesensis binnen Tersomius blijft enigszins omstreden omdat het niet is teruggevonden als het zustertaxon van Tersomius texensis in recente analyses door Anderson & Bolt (2013; de oorspronkelijke beschrijving) en Maddin et al. (2013). In het eerste geval werd Tersomius texensis uitgesloten van de analyse en werd Tersomius dolesensis teruggevonden als het zustertaxon van Plemmyradytes. In de laatste werden beide soorten Tersomius opgenomen en werden ze niet afgehandeld als zustertaxa. Hieronder vindt u het resultaat van de analyse van Maddin et al. (2013):

Amphibamiformes	Eoscopus Plemmyradytes Platyrhinops Doleserpeton Amphibamus Gerobatrachus Georgenthalia Branchiosauridae Tersomius dolesensis Tersomius texensis Rubeostratilia Micropholis Pasawioops

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• E. C. Case. 1910. New or little known reptiles and amphibians from the Permian (?) of Texas. Bulletin of the American Museum of Natural History 28:163-181
• E. C. Olson. 1970. New and little known genera and species of vertebrates from the Lower Permian of Oklahoma. Fieldiana: Geology 18(3):359-434
• E. Daly. 1973. A Lower Permian vertebrate fauna from southern Oklahoma. Journal of Paleontology 47(3):562-589
• J. S. Anderson, A. C. Henrici, S. S. Sumida, T. Martens, and D. S. Berman. 2008. Georgenthalia clavinasica, a new genus and species of dissorophoid temnospondyl from the Early Permian of Germany, and the relationships of the family Amphibamidae. Journal of Vertebrate Paleontology 28(1):61-75
• Anderson, J. S., and Bolt, J. R., 2013, New information on amphibamids (Tetrapoda, Temnospondyli) from Richards Spur (Fort Sill), Oklahoma: Journal of Vertebrate Paleontology, v. 33, n. 3, p. 553-567.
• Rainer R. Schoch (2019). The putative lissamphibian stem-group: phylogeny and evolution of the dissorophoid temnospondyls. Journal of Paleontology. Online edition. doi:10.1017/jpa.2018.67.

Noten

1. Fossilworks: Tersomius. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 02-06-2022.

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Tersomius op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.