Slag bij Zwartewaal

De Slag bij Zwartewaal (ook wel Slag op de Maas) was een slag die plaatsvond tussen 3 en 5 juli 1351^[1] bij Zwartewaal tussen de vloten van Margaretha van Beieren en haar zoon Willem V van Holland tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten^[2].

Slag bij Zwartewaal
Onderdeel van de Hoekse en Kabeljauwse twisten
scheepsgevechten in de 14e eeuw.
Datum	3 & 5 juli 1351
Locatie	Zwartewaal
Resultaat	Overwinning van Willem V
Casus belli	De strijd tussen Margaretha van Beieren en haar zoon Willem V van Holland
Territoriale veranderingen	Willem V van Holland verkreeg de heerschappij over Holland
Strijdende partijen
Willem V van Holland Margaretha van Beieren
Leiders en commandanten
Jan I van Egmont Gerard van Heemskerk Gijsbrecht II van Nijenrode Machteld van Voorne Jan van Herlaar Zweder II van Montfoort Dirk III van Brederode Jan van Heenvliet Constijn van Renesse Sir Walter Manny
Portaal    Marine

Oorlog tussen de Hoeken en Kabeljauwen tussen 1350 - 1490 Eerste stroming Slag bij Naarden · Kabeljauwse verbondsakte (1350) · Hoekse verbondsakte · Slag bij Veere (1351) · Slag bij Zwartewaal (1351) · Kastelen Veroveringstocht (1351-53) · Beleg van Medemblik (1351) · Beleg van Geertruidenberg (1351-1352) · Slag bij Soest (1356) · Beleg van Heusden (1358) · Beleg van Heemskerk (1358) · Beleg van Delft (1359) · Beleg van Kasteel Altena (1393) · Arkelse Oorlogen (1401-1412) Tweede stroming Beleg van IJsselstein (1416-17) · Beleg van Gorinchem (1417) · Beleg van Dordrecht (1418) · Inname van Rotterdam (1418) · Zoen van Woudrichem (1419) · Beleg van Leiden (1420) · Beleg van Geertruidenberg (1420) · Inname van Henegouwen (1424) · Beleg van Schoonhoven (1425) · Slag bij Alphen aan den Rijn (1425) · Slag bij Brouwershaven (1426) · Kennemer opstand (1426) · Beleg van Haarlem (1426) · Slag bij Hoorn (1426) · Beleg van Amersfoort (1427) · Slag bij Wieringen (1427) · Beleg van Zevenbergen (1427) · Beleg van Gouda (1428) · Zoen van Delft (1428) Derde stroming Utrechts Schisma (1423-1449) · Utrechtse Burgeroorlog (1456-1458)· Beleg van Deventer (1456) · Plundering van IJsselstein (1466) · Inname van Den Haag (1479) · Stichtse Oorlog (1481-1483) · Beleg van Leiden (1481) · Slag bij Scherpenzeel (1481) · Inname van Dordrecht (1481) · Slag bij Vreeswijk (1481) · Plundering van Naarden (1481) · Inname van Eemnes (1481) · Slag bij Westbroek (1481) · Inname van Vianen (1482) · Inname van Hoorn (1482) · Beleg van IJsselstein (1482) · 2e Slag bij Vreeswijk · Beleg van Rhenen (1483) · Beleg van Montfoort (1483) · Beleg van Utrecht (1483) Vierde stroming (Jonker Fransenoorlog) Inname van Rotterdam (1488) · Mislukte invallen van Schiedam (1488-90) · Bestorming van Schoonhoven (1488) · Inname van Woerden (1488) · inname van Geertruidenberg (1489) · Aanslag op Delft (1489) · Slag op de Lek (1489) · Aanslag op Gouda (1489) · Slag bij Overschie (1489) · Beleg van Rotterdam (1489) · Slag bij Moordrecht (1490) · Beleg van Montfoort (1490) · Slag bij Brouwershaven (1490)

Verloop

De strijd om het graafschap Holland tussen Margaretha die op de Hoeken steunde en Willem die de Kabeljauwen achter zich wist, had in juni van dat jaar geleid tot de Slag bij Veere die door de Hoeken onder leiding van Dirk III van Brederode was gewonnen. Margaretha had hierbij ook hulp gekregen van Eduard III van Engeland, die getrouwd was met haar zuster Filippa van Henegouwen.

Willem begon meteen aan de voorbereidingen voor een volgend treffen. Koggen werden gevorderd. In Dordrecht, Brielle, Rotterdam en Haarlem werden nieuwe rekruten verzameld en naar Schiedam gebracht.

Margaretha had Jan van Heenvliet als bondgenoot, hij stond haar toe gebruik te maken van het riviertje de Bernisse om een Engelse invasievloot te laten landen. Om dit te voorkomen probeerde Willem op zijn beurt de burggravin van Zeeland, vrouwe Machteld van Voorne tot bondgenoot te maken. Dit lukte, waarna het tot de Slag bij Zwartewaal kwam die resulteerde in een overwinning voor Willem. Dirk III van Brederode werd hierbij gevangengenomen. Volgens de overlevering kleurde de Maas rood van bloed tijdens de slag.

Willem de Beyer gaf zijn wapen uitrusting en harnas aan de kerk van s'Gravenzande en stichtte later dat jaar een kapel in Bakkum uit dank voor de overwinning^[3]

Kort na de slag zou Eduard van Engeland Willem gaan steunen. In 1354 was Margaretha gedwongen om een overeenkomst te sluiten met haar zoon.

Bronnen, noten en/of referenties

• scheepvaartmuseum.nl :: Maritieme kalender 5 juli 1351
• Joannis a. Leydis. Libricon. XXIX. Caption XIX. blz 255
• M.A. van Alphen: 'Kroniek der Zeemacht' (2003)

1. H.P.H. Jansen, Hoekse en Kabeljauwse twisten, (1966). Bussum. uitgeverij Dishoeck, blz 39
2. Jan Wagenaar, Vaderlandsche historie, deel III. Margareet verliest den Scheepsstryd op de Maaze, en wykt naar Engeland. blz 282-283
3. H.P.H Jansen, Hoekse en Kabeljauwse twisten, blz 40