Sirolimus

Sirolimus (INN), ook bekend onder de naam rapamycin, is een immuniteitsonderdrukkend geneesmiddel, dat gebruikt wordt om afstoting na een niertransplantatie^[5] tegen te gaan.

Sirolimus
Chemische structuur
Farmaceutische gegevens
Beschikbaarheid (F)	14% (oraal, oplossing), lager bij zeer vette maaltijd 18% (tablet), hoger met zeer vette maaltijd[1]
Plasma-eiwitbinding	92%
Metabolisatie	in darmwand en lever, CYP3A4 en P-glycoproteïne
Halveringstijd (t1/2)	50-70 uur
Uitscheiding	feces
Gebruik
Merknamen	Rapamycin, Rapamune
Toediening	oraal
Risico met betrekking tot
Zwangerschapscat.	op strikte indicatie
Lactatie (borstvoeding)	ontraden
Databanken
CAS-nummer	53123-88-9
PubChem	5284616
DrugBank	DB00877
Chemische gegevens
IUPAC-naam	Naam[2]
Oplosbaarheid	0.0026 [3] g/L
SMILES	Smiles[4]
Portaal    Geneeskunde

Het macrolide Sirolimus werd ontdekt als product van de bacterie Streptomyces hygroscopicus in een bodemmonster van Paaseiland — een eiland dat ook bekend is als "Rapa Nui".^[6] Het is een complexe molecule met vijftien chirale centra, en met meerdere functionele groepen: geconjugeerd trieen, lacton, lactam, keton, hydroxy en ether.

Experimenteel onderzoek

Bij muizen zorgde deze stof voor een levensduurverlenging van om en nabij de 25%.^[7] Een studie in "Nature" toonde een levensverlenging aan van 38% in oude vrouwtjesmuizen.^[8] Er is een studie gaande met honden. ^[9][10] Bij mensen is het aangetoond dat het afweersysteem er door wordt versterkt.^[11]

Gebruik

Het gebruik van het middel na levertransplantaties is een niet-geregistreerd gebruik.^[12] De firma Pfizer moest voor dit off-label gebruik een boete in de Verenigde Staten incasseren van 491 miljoen dollar.^[13] Sirolimus is verkrijgbaar onder de naam Rapamune^® en werd geproduceerd door de firma Wyeth, die inmiddels is overgenomen door Pfizer.

In Nederland is het beschikbaar als drank en als omhulde tabletten van 1 en 2 mg.

Bronnen, noten en/of referenties

1. (2006). Immunosuppression With Sirolimus After Solid Organ Transplantation in Children. Pediatric Pharmacotherapy 12 (2).
2. IUPAC naam: (1R,9S,12S,15R,16E,18R,19R,21R,23S,24E,26E,28E,30S,32S,35R)-1,18-dihydroxy-12-{(2R)-1-[(1S,3R,
   4R)-4-hydroxy-3-methoxycyclohexyl]-2-propanyl}-19,30-dimethoxy-15,17,21,23,29,35-hexamethyl-11,36-dioxa-4-azatricyclo[30.3.1.0~4,9~]hexatriaconta-16,24,26,28-tetraene-2,3,10,14,20-penton
3. (February 2001). Solubilization of rapamycin. International Journal of Pharmaceutics 213 (1–2): 25–9. PMID 11165091. DOI: 10.1016/s0378-5173(00)00617-7.
4. Smiles: O[C@@H]1CC[C@H](C[C@H]1OC)C[C@@H](C)[C@@H]4CC(=O)[C@H](C)/C=C(\C)[C@@H](O)[C@@H](OC)C(=O)[C@H](C)C[C@H](C)\C=C\C=C\C=C(/C)[C@@H](OC)C[C@@H]2CC[C@@H](C)[C@@](O)(O2)C(=O)C(=O)N3CCCC[C@H]3C(=O)O4
5. http://www.farmacotherapeutischkompas.nl/preparaatteksten/s/sirolimus.asp
6. (en) Pritchard DI (2005). Sourcing a chemical succession for cyclosporin from parasites and human pathogens. Drug Discovery Today 10 (10): 688–691. PMID 15896681. DOI: 10.1016/S1359-6446(05)03395-7.
7. 'Greatest Advances in Anti-Aging for 2009'^{[dode link]}, Methuselah Foundation.
8. (en) David E. Harrison (16 juli 2009). Rapamycin fed late in life extends lifespan in genetically heterogeneous mice. Nature 460: 392-295. DOI: 10.1038/nature08221.
9. (en) This scientist wants your dog to live forever, Fusion 2016
10. Valt veroudering te genezen?
11. 'Levenselixer' voor het eerst op mensen getest, en het werkt!, geraadpleefd op 2020-04-05.
12. http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/EPAR_-_Product_Information/human/000273/WC500046437.pdf
13. http://www.nytimes.com/2013/07/31/business/pfizer-settles-a-drug-marketing-case-for-491-million.html?_r=0