Philip Willem Schonck

Philip Willem Schonck (Hedel, 17 juni 1735 - Nijmegen, 7 mei 1807) was architect en tuinarchitect, voor het merendeel van monumentale, wereldlijke gebouwen. Hij staat bekend als de architect van stadhouder Willem V van Oranje-Nassau voor wie hij grote opdrachten uitvoerde. Veel van zijn werk bevindt zich in West-Brabant.

Philip Schonck
Persoonsinformatie
Nationaliteit	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Geboortedatum	1735
Geboorteplaats	Hedel
Overlijdensdatum	1807
Overlijdensplaats	Nijmegen
Beroep	architect, tuinarchitect, tekenaar
Werken
Praktijk	1755 - 1795
Belangrijke gebouwen	Galerij Prins Willem V Huis Verwolde Raadhuis Etten Arsenaal van Willemstad
Belangrijke projecten	Verbouwing stadhuis Breda
RKD-profiel
Portaal    Civiele techniek en bouwkunde

Werkzaam in Noord-Brabant

Schonck was de zoon van Willem Schonck, predikant te Hedel, en Dorothea Elisabeth Metz. Van zijn jeugd en opleiding is weinig bekend. In 1755 ontwierp hij een ondermijningsplan voor het bastion Dauphin te Maastricht. Hieruit zou opgemaakt kunnen worden dat hij, althans gedeeltelijk, een opleiding tot militair ingenieur had doorlopen. In 1765 kreeg hij een aanstelling als opzichter van Zijne Hoogheids gebouwen te Breda, waarmee de bezittingen van achtereenvolgens de Stadhouders Willem IV en Willem V werden bedoeld.

In 1767 voltooide hij de verbouwing van de voorgevel van het Stadhuis van Breda, en omstreeks deze tijd voltooide hij in de wijde omgeving van Breda meerdere projecten. Vooral in Geertruidenberg schreef hij tussen 1767 en 1778 een hele reeks verbouwingen en nieuwbouwprojecten voor openbare gebouwen op zijn naam, en daarmee drukte hij een belangrijk stempel op het stadsbeeld.^[1] In het naburige Etten bouwde hij de nieuwe kerktoren (1771) en vermoedelijk ook het raadhuis (1776).^[2] Dit alles bracht hem veel lof, en in 1769 werd hij bevorderd tot opzichter van gebouwen en tuinen van de Stadhouders in Den Haag.

Stadhouderlijk architect in Den Haag

In Den Haag verbouwde hij vanaf 1768 in meerdere fases Paleis Noordeinde; zo werd in 1778 naar zijn ontwerp tegen de voorgevel een zuilenportiek opgetrokken.^[3] In 1774 ontwierp Schonk in opdracht van stadhouder Willem V een gebouw aan het Buitenhof te Den Haag dat zou gaan dienen als eerste openbaar toegankelijke schilderijengalerij van Nederland, de later naar de stadhouder vernoemde Galerij Prins Willem V.^[4] Tussen 1790 en 1793 werd op advies van Schonck het Huis ter Nieuburch, het stadhouderlijk paleis waar in 1697 de Vrede van Rijswijk was gesloten, gesloopt, waarna op het rerrein naar zijn ontwerp in 1792 een gedenknaald verrees.^[5]

In 1778 maakte Schonck een studiereis naar Parijs.^[6]

Ook paleizen, tuinen en domeinen als Het Loo te Apeldoorn, Soestdijk en Dieren moest hij inspecteren. Voor de tuinen van Het Loo heeft hij ook ontwerpen gemaakt. In de buurt van het Gelderse Laren bouwde hij in 1776 met Huis Verwolde een van de architectonisch belangrijkste classicistische buitenhuizen uit die jaren in Nederland.^[7]

Toen in 1795 met de Bataafse omwenteling de stadhouderlijke familie naar Engeland uitweek en de oude Republiek der Zeven Provinciën plaats maakte voor de nieuwe Bataafse Republiek, kwam er vermoedelijk meteen een einde aan de carrière van de in dienst van de Oranjes werkende, inmiddels zestigjarige Schonck. Opdrachten aan hem van ná die tijd zijn in elk geval niet bekend. Zijn laatste levensjaren bracht de ongehuwde Schonck door in Nijmegen. Hij werd begraven in de Sint-Stevenskerk aldaar.

Uitgevoerd werk van Schonck

^[8]

Misschien het bekendste bouwwerk van Schonck: de in 1778 door hem toegevoegde zuilenportiek van Paleis Noordeinde, die bij een latere verbouwing werd gesloopt en bij de restauratie van 1976-1984 werd gereconstrueerd

• Zevenbergen, Catharinakerk (torenbekroning 1766)
• Breda, Stadhuis (voorgevel 1766-1768)
• Geertruidenberg, Stadhuis (voorgevel 1767-1769)
• Geertruidenberg, Geertruidskerk (bovenbouw toren 1768)
• Den Haag, Paleis Noordeinde (verbouwing 1768-1778, 1789-1793)
• Etten, Catharinakerk (toren 1771)
• Geertruidenberg, Weeshuis (voorgevel 1771-1772)
• Geertruidenberg, Arsenaal (1771-1777)
• Geertruidenberg, Vishal (1772)
• Den Haag, Galerij Prins Willem V (1773-1774)
• Apeldoorn, Paleis Het Loo (verandering tuinaanleg vanaf 1773)
• Geertruidenberg, Oudemannen- en vrouwenhuis (1775-1778)
• Laren (Gelderland), Huis Verwolde (1776)
• Etten, Raadhuis (1776, niet zeker)
• Rozendaal, Kasteel Rosendael (verandering tuinaanleg rond 1781)
• Leeuwarden, Stadhouderlijk Hof (verbouwing 1789-1795)
• Rijswijk, Gedenknaald (1792)
• Willemstad, Arsenaal (1793)
• Oranjewoud, Huis Oranjewoud (verandering tuinaanleg 1794)

Fotogalerij van werk van Schonck

• 
  1766-1768: Verbouwing gevel stadhuis van Breda
• 
  1771: Toren Catharinakerk te Etten
• 
  1772: Nieuwbouw Vishal en waterpomp te Geertruidenberg
• 
  1773-1774: Nieuwbouw Galerij Prins Willem V te Den Haag
• 
  1776: Nieuwbouw Huis Verwolde bij Laren
• 
  Vaas ontworpen door Schonck in tuin van Huis Verwolde
• 
  Hek met hekposten, Huis Verwolde
• 
  1775-1778: Oudemannen- en vrouwenhuis in Geertruidenberg
• 
  1776: Tuinaanleg bij Havezate Schoonheten
• 
  1776: Raadhuis van Etten
• 
  1793: Nieuwbouw arsenaal in de haven van Willemstad
• 
  1792: Gedenknaald voor de Vrede van Rijswijk

Externe links

• Biografie
• Gegevens Oude- Mannen- en Vrouwenhuis in Geertruidenberg op Rijksmonumenten.nl

Bronnen, noten en/of referenties

• L.Aardoom, 'Landmeters en andere kaartenmakers op het Loo, 1785-1813', Bijdragen en Mededelingen Gelre, 87 (1996), p.60-62.
• W.M.C.Regt, 'Familie-aanteekeningen Schonck', De Nederlandsche Leeuw, 27 (1910), kol.57-58.
• B.Zijlmans, 'Philips Willem Schonck en Guilliam Carrier en hun werken te Geertruidenberg', De Dongebode, 9 (1983), p.103-110.

1. Zijlmans 1983; C.Kolman, B.Olde Meierink en R.Stenvert, Monumenten in Nederland. Noord-Brabant (Zwolle 1997), p.161-162.
2. J.Kalf, 'De kerk van Etten (in NB)', Bulletin van de N.O.B., 2e serie 3 (1910), p.210-223; I.Huisinga en R.Wols, De Oude kerk van Etten. Van kerk tot raadzaal (Zutphen 1986), p.27-32.
3. P.den Boer, Het huijs int noorteynde. Het Koninklijk Paleis Noordeinde historisch gezien (Zutphen 1986), p.81-82.
4. Gegevens Buitenhof 35 te Den Haag op website Ministerie van VROM Zie voorts C.W.Fock, 'De schilderijengalerij van Prins Willem V op het Buitenhof te Den Haag', Antiek, 11 (1976/1977), p.113-137.
5. F.H.Schmidt, Pieter de Swart. Architect van de Achttiende Eeuw (Zwolle 1999), p.147-148.
6. F.Schmidt, Paleizen voor prinsen en burgers (Zwolle 2006), p.70.
7. J.de Graaf, 'Het huis en de heerlijkheid Verwolde', Bijdragen en Mededeelingen Gelre, 26 (1923), p.1-15; J.C.Bierens de Haan, Huis Verwolde/Laren (Arnhem 1982); J.Harenberg, Kastelen en landhuizen rond Lochem (Zutphen 1989), p.48-56.
8. Gebaseerd op verwijzingen in het personenregister van R.Stenvert en C.Kolman, Monumenten in Nederland. Flevoland (Zwolle 2006), p.243.