Oudenburg

Oudenburg is een stad in de Belgische provincie West-Vlaanderen. Oudenburg ligt op de grens van De Polders en de zandstreek. De stad telt ruim 9.900 inwoners (2023).

Oudenburg

Stad in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	West-Vlaanderen
Arrondissement	Oostende
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	35,6 km² (2023) 80,67% 7,93% 11,4%
Coördinaten	51° 11' NB, 3° 0' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkings­dichtheid	9.933 (01/01/2024) 50,07% 49,93% 279,03 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2024) 18,28% 58,8% 22,91%
Buitenlanders	4,17% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Stefaan Reynaert (Voor Oudenburg)
Bestuur	Voor Oudenburg
Zetels Voor Oudenburg CD&V+ Vooruit	21 12 8 1
Economie
Gemiddeld inkomen	22.563 euro/inw. (2022)
Werkloosheids­graad	3,71% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 8460 8460 8460 8460	Deelgemeente Oudenburg Ettelgem Roksem Westkerke
Zonenummer	059
NIS-code	35014
Politiezone	Kouter
Hulpverlenings­zone	Zone 1
Website	www.oudenburg.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Oostende in de provincie West-Vlaanderen
Foto's
Het stadhuis van Oudenburg
Portaal    België

Geschiedenis

De stad is net als Tongeren ontstaan uit een Romeinse vestiging. Tussen 180 en 250 na Chr. werd het castellum gebouwd en de burgerlijke nederzetting verbouwd tot militaire versterking. Dit gebeurde op een landtong die uitstak in het moerassige kustgebied. Het castellum was deel van een reeks forten langs de Noordzee en de kusten van Engeland, namelijk de Litus Saxonicum. Deze kustverdediging werd voornamelijk opgetrokken als bescherming tegen de piraterij van de Chauken en Friezen. In het begin van de 5de eeuw verloor het castellum zijn militaire betekenis, toen het garnizoen werd teruggetrokken naar Italië om daar de Germaanse invallen (trachten) tot staan te brengen. De vesting raakte in verval in de volgende eeuwen. Het is niet duidelijk of het fort eventueel een rol zou hebben gespeeld tegen de plunderingen van de Vikingen. Wat wel vaststaat is dat het Romeinse castellum diende als steengroeve voor de streek. Zo liet graaf Boudewijn V van Vlaanderen de stenen overbrengen naar Brugge. Daar zouden ze dienen voor de bouw van de Burg. Met de stenen uit het castellum werd ook de Sint-Pieterskerk (1056-1070) gebouwd.

De vierkante structuur van dit fort tekent zich nog duidelijk af in de dorpskern, twee elkaar kruisende straten binnen een vierkante vorm. Ook in de middeleeuwen was het een bloeiende stad, zeker op het gebied van de lakenindustrie. In 1128 werd een walgracht gegraven, de Stedebeek. Deze omsloot het vroegere castellum (15 hectare groot). Oudenburg kon beschouwd worden als een smalstad. De zware poldergrond leende zich bovendien uitstekend tot het verbouwen van meekrap, een verfplant die gebruikt werd om lakens rood te verven. De vroegste vermelding van dit industriegewas komt voor in Oudenburg en Zandvoorde tussen 1173 en 1191, en de meekrapteelt nam, parallel met de ontwikkeling van de Vlaamse lakennijverheid een hoge vlucht.

In 1084 stichtte de heilige Arnoldus te Oudenburg de benedictijner Sint-Pietersabdij. Hij was op vredesmissie in Vlaanderen en kwam in Oudenburg terecht. Er was ook een belangrijke brouwerij aanwezig in het complex; de heilige Arnoldus is dan ook de patroonheilige van de bierbrouwers. Behalve een middeleeuwse duiventoren is echter niets bewaard gebleven van de oorspronkelijke bebouwing. Op de locatie is nu onder andere het Romeins Archeologisch Museum (RAM) gevestigd.

Tijdens de 2e helft van de 16e eeuw vonden de godsdienstoorlogen plaats en verdween de welvaart uit het stadje. In 1579 werd de abdij verwoest nadat in 1578 de monniken vertrokken waren. In 1584-1585 richtten de Spanjaarden een fort in op het terrein der verwoeste abdij. In het nabijgelegen Oostende heersten de Calvinisten en zij probeerden de stad te verdedigen met inundaties, waarbij de polders ten noorden van Oudenburg regelmatig overstroomden. In 1590 werd Oudenburg verwoest door troepen uit Oostende, waarop de vesting door de Spanjaarden werd herbouwd en versterkt. Doordat de Spaansgezinden verder naar Oostende oprukten en het Beleg van Oostende (1601-1604) inging, raakte de vesting Oudenburg vanaf 1599 buiten gebruik. In het eerste kwart van de 17de eeuw, na de val van Oostende, werden de versterkingen afgebroken en werd de abdij herbouwd. Het stadhuis en de hallen van Oudenburg werden niet herbouwd.

Oudenburg lag langs de oude landweg Oudenburg-Brugge-Aardenburg. Het had een strategische positie aan de oever van de Ieperlee, een riviertje en kreek die Brugge met Nieuwpoort en Ieper verbond en waarvan stukken gebruikt werden om het kanaal Plassendale-Nieuwpoort en het kanaal Brugge-Oostende en de sluis van Plassendale (1623) aan te leggen. Ook werden de geïnundeerde polders ten noorden van Oudenburg weer drooggelegd.

In 1797, onder Frans bewind, werd de abdij afgebroken. Slechts een enkel overblijfsel restte. Oudenburg ontwikkelde zich als een voornamelijk agrarische plaats.

Onderzoek

Oudenburg was een van de zes Vlaamse gemeenten die in 2015 door professor Maarten Larmuseau van de KU Leuven geselecteerd was voor een grootschalig genetisch genealogisch onderzoek.^[1] Hierin werd de Y-chromosomale variatie onderzocht van mannen die via een ver teruggaande vaderlijke stamboom een link met de stad hadden.^[2][3]

Bezienswaardigheden

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Oudenburg voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• Historische stadskern van Oudenburg, archeologische site
• Onze-Lieve-Vrouwekerk
• Abdijhoeve van de Sint-Pietersabdij
• Sluizencomplex Plassendale
• Hoeve Maenhoudt met "Friese" bergschuur, vermoedelijk uit de 17e eeuw
• De Hoge Dijken (Roksemput), natuurgebied
• De Zwaanhoek, natuurgebied
• Romeins Archeologisch Museum (RAM)

In de stad Oudenburg zet Erfgoedkring 8460 zich in voor het lokale erfgoed, heemkunde, archeologie en het Romeins Archeologisch Museum.

Galerij

• 
  Oudenburg in de eerste helft van de 17e eeuw (afbeelding uit Flandria Illustrata - 1641)
• 
  Onze-Lieve-Vrouwekerk
• 
  Het voormalig abtsgebouw, nu Romeins Archeologisch Museum (RAM)
• 
  Het Oudenburgs Vaartje
• 
  De abdijhoeve
• 
  Radiostation in Oudenburg

Natuur en landschap

Oudenburg ligt aan de rand van het West-Vlaams poldergebied op een hoogte van ongeveer drie meter. Oudenburg ligt aan het Kanaal Plassendale-Nieuwpoort en aan het Oudenburgs Vaartje die Oudenburg verbond met de Ieperlee. Natuurgebieden zijn het Oostends Krekengebied, 't Pompje en Schorreweide.

Kernen

In 1977 hebben de gemeenten Roksem, Ettelgem en Westkerke zich met Oudenburg verenigd tot de huidige fusiegemeente Oudenburg. In Oudenburg zelf woont ruim de helft van de bevolking; de rest is verdeeld over de drie deelgemeenten. Ettelgem ligt net ten zuidoosten van het stadscentrum; de dorpskern sluit door lintbebouwing tegenwoordig aan op het centrum van Oudenburg, enkel nog gescheiden door de snelweg A18/E40. De dorpjes Westkerke en Roksem liggen een paar kilometer zuidwaarts, langs de weg van Brugge naar Gistel.

#	Naam	Opp. (km²)[4]	Inwoners (2020)[4]	Inwoners per km²	NIS-code
1	Oudenburg (I)	14,93	4.702	315	35014A
2	Ettelgem (II)	7,92	1.193	151	35014B
3	Roksem (III)	5,65	1.589	281	35014C
4	Westkerke (IV)	7,12	2.020	284	35014D

De gemeente Oudenburg grenst na de fusies aan de volgende dorpen en gemeenten:

a. Klemskerke (gemeente De Haan) b. Stalhille (gemeente Jabbeke) c. Jabbeke (gemeente Jabbeke) d. Zerkegem (gemeente Jabbeke) e. Bekegem (gemeente Ichtegem) f. Eernegem (gemeente Ichtegem)

g. Moere (stad Gistel) h. Gistel (stad Gistel) i. Snaaskerke (stad Gistel) j. Zandvoorde (stad Oostende) k. Bredene (gemeente Bredene)

Kaart

Oudenburg, deelgemeenten en buurgemeenten. De gele gebieden zijn bebouwde kernen

Demografische ontwikkeling

Demografische evolutie voor de fusie

• Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal[5]	Evolutie: 1992=index 100
1992	8.339	100,0
1993	8.360	100,3
1994	8.465	101,5
1995	8.585	102,9
1996	8.597	103,1
1997	8.665	103,9
1998	8.710	104,4
1999	8.739	104,8
2000	8.810	105,6
2001	8.813	105,7
2002	8.794	105,5
2003	8.781	105,3
2004	8.834	105,9
2005	8.884	106,5
2006	8.929	107,1
2007	8.947	107,3
2008	8.955	107,4
2009	8.983	107,7
2010	8.972	107,6
2011	9.042	108,4
2012	9.110	109,2
2013	9.094	109,1
2014	9.217	110,5
2015	9.222	110,6
2016	9.279	111,3
2017	9.325	111,8
2018	9.300	111,5
2019	9.381	112,5
2020	9.507	114,0
2021	9.672	116,0
2022	9.717	116,5
2023	9.911	118,9
2024	9.933	119,1

Politiek

Structuur

Oudenburg		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		West-Vlaanderen	Oostende			Oudenburg
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers		Vlaams Parlement		Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring West-Vlaanderen					Oostende-Veurne-Diksmuide	Oostende	Gistel	Oudenburg
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

Samenstelling gemeenteraad 2025-2030

12

8

1

12 8 1 

De 21 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ Voor Oudenburg: 12
■ CD&V+: 8
■ Vooruit: 1

De burgemeester van Oudenburg is Anthony Dumarey.

2013-2018

Burgemeester bleef Ignace Dereeper (CD&V). Hij leidt een coalitie bestaande uit CD&V en sp.a. Samen vormen ze de meerderheid met 13 op 21 zetels. Midden 2018 nam hij ontslag en werd opgevolgd door partijgenoot Peter Velle.

2019-2024

Na de gemeenteraadsverkiezingen nam Open Vld onder leiding van Anthony Dumarey het initiatief om een coalitie te vormen met N-VA en sp.a. Anthony Dumarey (Open Vld) werd op 1 januari 2019 de 15de burgemeester van Oudenburg. Op 2 oktober 2023 zette hij een stap opzij na een onderzoek over belangenvermenging bij vastgoedprojecten. Hij werd opgevolgd door partijgenoot en eerste schepen Romina Vanhooren.

2025-heden

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober 2024 behaalde Open Vld, dat opkwam onder de naam Voor Oudenburg, een absolute meerderheid van 12 op 21 zetels. Anthony Dumarey, die de meeste voorkeurstemmen had behaald, werd begin 2025 opnieuw burgemeester van Oudenburg, hoewel het onderzoek over belangenvermenging tegen hem door Audit Vlaanderen nog niet was afgerond.^[6] Op basis van die klacht oordeelden de West-Vlaamse gouverneur Carl Decaluwé en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Hilde Crevits in maart 2025 dat Dumarey over onvoldoende moreel gezag beschikte om benoemd te worden tot burgemeester. Dumarey besloot die beslissing aan te vechten bij de Raad van State.^[7] In afwachting van een definitief oordeel werd eerste schepen Stefaan Reynaert aangesteld als waarnemend burgemeester.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij		10-10-1976[8]		10-10-1982[8]		9-10-1988[8]		9-10-1994[8]		8-10-2000[8]		8-10-2006[9]		14-10-2012[10]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	21	%	21	%	21
	SP1/ sp.a2/ Vooruit3	23,021	5	27,241	5	10,721	1	10,741	1	12,891	2	15,892	3	15,612	3	14,02	2	8,5 3	1
	CVP1/ CD&V2/ CD&V+3	38,231	9	48,091	11	47,591	12	46,811	10	38,471	8	47,22	10	42,532	10	38,02	9	35,5 3	8
	PVV1/ VLD2/ Open Vld3/ Voor Oudenburg4	17,951	3	17,321	3	19,791	4	29,772	6	30,832	7	30,12	6	28,183	6	37,23	9	48,7 4	12
	VU1/ N-VA2	13,311	2	7,361	0	-		-		-		-		13,682	2	10,92	1	7,3 2	0
	Vlaams Blok1/ Vlaams Belang2	-		-		1,931	0	-		5,241	0	6,82	0	-		-		-
	D.I.S.	-		-		-		12,68	2	12,56	2	-		-		-		-
	NB	-		-		10,2	1	-		-		-		-		-		-
	Gem.Bel.	-		-		9,76	1	-		-		-		-		-		-
	VB	5,13	0	-		-		-		-		-		-		-		-
	Voor Al	2,37	0	-		-		-		-		-		-		-		-
Totaal stemmen		5410		5793		6072		6373		6618		6859		6992		7013		5329
Opkomst %						95,74		96,04		95,57		96,78		95,79		94,3		67,1
Blanco en ongeldig %		2,66		3,8		3,8		3,86		3,66		2,95		3,79		4,7		1,4

De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.

Burgemeesters

In 1795 werd België aangehecht bij de Franse Republiek. De oude bestuursstructuren worden vervangen door negen departementen. West-Vlaanderen werd het departement van de Leie genoemd en werd in 40 kantons ingedeeld. Gemeenten die geen 5000 zielen telden, werden bestuurd door een municipalité de canton. Oudenburg, Ettelgem, Roksem en Westkerke maakten deel uit van het kanton Gistel. Ter plaatse was een agent municipal hoofd van politie en ambtenaar voor de burgerlijke stand.

• Joannes Allaert, agent municipal van de Commune van Oudenburg (september 1796 - september 1800)

Vanaf 1800 werd Oudenburg opnieuw een zelfstandige gemeente. De burgemeesters waren opeenvolgend:

• Philippe Stubbe (°1769), pachter van de abdijhoeve (7 september 1800 - januari 1808).
• Michiel Janssens (overleden 6 maart 1829), sluismeester van de Oude en Nieuwe Polder (1808-1829), lid van de Provinciale Staten van West-Vlaanderen.
• Hendrik Bousson (overleden 9 januari 1875), notaris (1829-1875).
• Henri Bousson, notaris, zoon van Hendrik (1875-1884).
• Joseph Van Loo (Klemskerke, 27 september 1828 - Oudenburg, 18 oktober 1915), trouwde met Rosalie Dombrecht (1834-1904), weduwe van Leopold Monballiu. Kinderen: Achille (°17 juli 1862), Louise (° 27 oktober 1868), Adelard (° 1 januari 1870) en Carolus (° 9 juli 1873). Burgemeester van 17 januari 1885 tot en met 31 december 1907.
• August Constandt (3 februari 1908 tot 24 april 1921).
• Karel Smis (4 november 1921 - 28 mei 1941), afgezet door de Duitse Militärverwaltung.
• Henri Decramer, oorlogsburgemeester (1941-1944).
• Paul Vanderheyde (overleden 26 augustus 1953), waarnemend in september 1944, burgemeester in 1947-1953.
• Jules Maenhoudt (1953-1976).
• Jos Van der Perre, eerste burgemeester van de nieuwe gemeente Oudenburg na fusie Ettelgem-Oudenburg-Roksem-Westkerke (1977-1989).
• Ignace Dereeper (1989-2018).
• Peter Velle (1 juni 2018 - 2019).
• Anthony Dumarey (2020- 2 oktober 2023)^[11]
• Romina Vanhooren (2 oktober 2023 - december 2024)
• Anthony Dumarey (december 2024 - maart 2025)
• Stefaan Reynaert (maart 2025 - heden) (waarnemend)

Sport

Voetbalclub KWS Oudenburg is sinds begin jaren 30 aangesloten bij de KBVB en actief in de provinciale reeksen.

Bekende Oudenburgenaars

• Rafaël van Bourgondië (1437-1508), abt van de Sint-Pietersabdij
• Franciscus Modius (1556-1597), humanist, dichter en schrijver
• Louis Clesse (1889-1961), kunstschilder
• Maurits Gysseling (1919-1997), taal- en naamkundig expert
• Sylvain Tack (1934-2006), ondernemer, radiomaker en uitgever
• John Cordier (1941-2002), bestuurder, ondernemer en politicus
• André Marchand (1941-2008), houtbeeldhouwer
• Patrick Moenaert (1949-2024), politicus
• Betty Vansteenbroek (1963), ex-atlete
• Harry Van Barneveld (1967), judoka
• Christophe Lauwers (1972), ex-voetballer

Stedenbanden

Oudenburg is een partnerstad van de Duitse steden Essentho en Dietkirchen (sinds 1973), alsook het Franse Marais-Vernier.^[12] Hoewel er geen officiële stedenband bestaat, zijn de gemeenten Oudenburg en de Zeeuwse stad Aardenburg sterk verbonden vanwege de Romeinse band en de aanwezigheid van archeologische musea (respectievelijk het Romeins Archeologisch Museum en Museum Cultuurforum Aardenburg) in beide steden.^[13] Hoewel dit in vele gevallen van toepassing is, heeft Oudenburg geen band met de steden Boulogne-sur-Mer, Richborough en Portchester, met Romeinse forten die sterk gelijken op het castellum van Oudenburg.

Nabijgelegen kernen

Westkerke, Zandvoorde, Snaaskerke, Ettelgem, Bredene, Roksem