Lijst van schouten en schepenen van Maastricht

Dit is een lijst van schouten, schepenen en andere hoge ambtsdragers van de stad Maastricht van 1245 tot 1795. Tot de komst van de Fransen in 1794 had het tweeherige Maastricht een Luiks en een Brabants hooggerecht, elk met zijn eigen schout en schepenen. Daarnaast vielen delen van de middeleeuwse stad onder het rechtsgebied van het Brabantse Graafschap van de Vroenhof. De buitengebieden van de huidige gemeente Maastricht behoorden eveneens tot verschillende rechtsgebieden: de Vroenhof, Sint Pieter, Pietersheim, Heugem, Heer, Borgharen en Itteren. Ook deze hadden elk hun eigen schout en (meestal zeven) schepenen.

Toelichting

De rechtsgebieden in de tweeherige stad Maastricht

Van oudsher was het bestuur van de stad Maastricht een complexe aangelegenheid. Dat kwam in de eerste plaats door het feit dat de soevereiniteit gedeeld werd door de prins-bisschop van Luik en de hertog van Brabant. De oorsprong van deze dubbele, landsheerlijke jurisdictie, de tweeherigheid van Maastricht, ligt nog grotendeels in het duister, maar gaat vermoedelijk terug tot de karolingische tijd. De tweeherigheid werd vastgelegd in de Alde Caerte van 1284 en aangescherpt in de Dochter Caerte van 1356.^[1][2]

Bewerkt detail van een Ferrariskaart uit ca. 1775 met rechtsgebieden rondom Maastricht. Groen gemarkeerd: heerlijkheid Pietersheim. Geel: graafschap van de Vroenhof. Oker: heerlijkheid Sint Pieter. Groen omcirkeld: banken waarvan de exacte grenzen niet bekend zijn. 1. Heugem; 2. Heer; 3. Meerssenhoven; 4. Borgharen; 5. Itteren

Daarnaast waren er tot aan het einde van het ancien régime nog verschillende andere jurisdicties in het binnen en deels buiten de stadswallen gelegen gebied. Grote delen binnen de stad behoorden tot het rechtsgebied van de Vroenhof en viel onder Brabant. De in de late middeleeuwen geannexeerde, relatief kleine Nieuwstad behoorde bij de vrijheid Sint Pieter en viel onder de rechtsmacht van de bisschop van Luik. Dat gold ook voor een klein, deels in, deels buiten de stad gelegen gebied tussen de Jeker en de weg naar Montenaken, dat bekend stond als de Bisschopskommel.^{[noot 1]} Het eveneens kleine gebied van Tweebergen ressorteerde onder de proosdij van Sint-Servaas, terwijl de directe omgeving van de twee kapittelkerken – de zogenaamde claustrale singel – tot de immuniteiten van het Sint-Servaas- en het Onze-Lieve-Vrouwekapittel werden gerekend. In principe vielen de kloosters in wereldlijke zaken onder de Brabantse of Luikse jurisdictie, maar in geestelijke zaken onder de (aartsdiakonale) jurisdictie van de deken en het kapittel van Sint Servaas en in mindere mate onder die van Onze Lieve Vrouwe.^{[noot 2]} Het vanaf 1567 permanent inliggende garnizoen viel buiten het gewone wereldlijke gezag.^[4] De rest van de stad (nog steeds het belangrijkste deel), inclusief een beperkt gebied buiten de stadsomwalling, de zogenaamde "Vrijheid van Maastricht", behoorde tot de tweeherige Luiks-Brabantse jurisdictie.^[5][6] De hoofdstraten door de stad vielen eveneens onder de tweeherigheid.^{[noot 3]} Bij de Maas was het de brug die de rivier verdeelde: bovenstrooms viel zij onder de bisschop van Luik, benedenstrooms onder Brabant.

Buiten de ommuurde stad was de situatie al even gecompliceerd. De Vroenhof zette zich buiten de stadsomwalling voornamelijk in zuidwestelijke richting voort tot het gehucht Heukelom. Ten noorden ervan lag de heerlijkheid Pietersheim (waartoe het gehucht Caberg behoorde); ten zuiden lag de Luikse heerlijkheid Sint Pieter. Op de oostelijke Maasoever lag de bank Heer, een van de elf banken van Sint-Servaas. De rechtsgeschiedenis ervan is vrij goed gedocumenteerd. De andere banken in deze omgeving, Heugem, Borgharen en Itteren-Meerssenhoven, zijn nog nauwelijks bestudeerd (Itteren en Meerssenhoven vormden waarschijnlijk één bank). Elk rechtsgebied beschikte over zijn eigen schepenbank, soms ook over een eigen rechtszaal, gevangenis en terechtstellingsplaats.^[7]

Het Brabants en het Luiks hooggerecht in het tweeherige Maastricht

De tweeherigheid van Maastricht bracht met zich mee dat de magistraat (het stadsbestuur) samengesteld moest zijn uit evenveel bestuurders van Maastrichts-Luikse, als van Maastrichts-Brabantse geboorte (nativiteit).^{[noot 4]} Daarom telde het stadsbestuur een Brabantse en een Luikse schepenbank en een Indivieze Raad, waarvan het aantal leden (schepenen, gezworenen, burgemeesters, secretarissen en peymeesters) steeds voor beide nativiteiten even groot moest zijn. Wel varieerde de samenstelling van het bestuur in de loop der eeuwen, naarmate sommige groepen (met name de ambachten) aan politieke macht verloren. Van de vroegmoderne tot de Franse Tijd bestond het stadsbestuur uit een Luikse en een Brabantse hoogschout, een burgemeester van Luikse en een van Brabantse zijde, tweemaal zeven schepenen en tweemaal vier (later elf of twaalf) gezworen 'raden'. Zij werden terzijde gestaan door een Luikse en een Brabantse secretaris voor het Hooggerecht, een Luikse en een Brabantse secretaris voor het Laaggerecht, een Luikse en een Brabantse pensionaris en voor elke nativiteit een peymeester (belasting-inner).^[9] Gezamenlijk vormden ze de Indivieze (= ongedeelde) Raad, het volledige stadsbestuur. De magistraatsleden behoorden tot een beperkt aantal regentenfamilies, die de verschillende ambten onder elkaar verdeelden.^[10]

Detail van een prent van de Grote Staat (Jan de Beijer, ca. 1750). Centraal: het Dinghuis, zetel van het Luiks en Brabants hooggerecht, ca. 1377-1664

Schoorsteenstukken in het Stadhuis van Maastricht met allegorische voorstellingen van de dubbele jurisdictie (Theodoor van der Schuer, 1704-1705)

Twee regenten en tegenpolen in de Maastrichtse politiek in de late 18e eeuw. Links; Jan Hubert van Slijpe, Brabants schepen (1762-1772) en vice-hoogschout (1781-1789). Rechts: Willem Hendrik van Panhuys, Brabants schepen (1766-1768, 1770-1774) en commissaris-instructeur (1773-1795)

In 1224 is voor het eerst sprake van een Brabantse en Luikse schepenbank, elk bestaande uit zeven schepenen.^[11] De schout was voorzitter van het hooggerecht en aanklager, maar nam geen deel aan de beraadslagingen.^[12] Of men zich tot de ene of de andere schepenbank moest wenden, hing af van de 'nativiteit' (geboorte, nationaliteit) van de rechtzoekenden, die erfelijk was (via de moeder). Gemiddeld was slechts een kwart van de bevolking van Luikse geboorte.^[13] Een geding tussen personen van verschillende nativiteiten werd voor de gezamenlijke schepenbanken gevoerd, volgens het principe "des man, des ban".^{[noot 5]} Aanvankelijk waren de schepenen belast met zowel de hoge en lage rechtspraak, als het bestuur en de administratie van de stad. Dat laatste, alsmede een deel van de lage rechtspraak, werd geleidelijk overgenomen door de burgemeesters en gezworenen, die eveneens tweeledig waren samengesteld uit Luikse en Brabantse burgers.^{[noot 6]} Terwijl schouten^{[noot 7]} en schepenen typische vertegenwoordigers van het soevereine gezag waren, vertegenwoordigden burgemeesters en gezworenen de burgerij. Laatstgenoemden kwamen vanaf circa 1377 samen in "De Lanscroon" en "De Liebaert" in de Grote Staat. De schepenbank was vanaf die tijd gevestigd in het Dinghuis aan de Kleine Staat.

Vanaf 1430 namen de hertogen van Bourgondië in het Maastrichtse bestel de plaats in van de Brabantse hertogen, en vanaf 1482 de Habsburgse vorsten, zonder dat er voor de stad veel veranderde. Dat was wel het geval in 1579, toen de stad werd ingenomen door Parma. In 1580 werd een veel autocratischer systeem ingevoerd, waarbij de ambachten alle invloed verloren.^[17] Na de inname van de stad door Frederik-Hendrik traden de Staten-Generaal in de rechten van de Brabantse hertogen. Voortaan moesten alle ambten van Brabantse zijde, ook dat van hoogschout, door protestanten worden ingevuld. Dat die een minderheid vormden in het overwegend katholieke Maastricht, maakte geen verschil. Aan Luikse zijde veranderde er in 1632 niets, dus een katholiek kon na 1632 nog steeds Luiks schout of schepen worden, mits hij de Luikse nativiteit bezat.^[18] Wie van huis uit Brabants-Maastrichts was en voor zijn nageslacht een bestuurlijk ambt ambieerde, huwde een meisje van Luiks-Maastrichtse afkomst. Haar kinderen kregen immers de Luikse nativiteit. In de achttiende eeuw lieten de hoogschouten, die meestal niet in Maastricht woonden, zich vervangen door vice-hoogschouten uit de plaatselijke burgerij.^[12] Vrijwel alle hogere posities werden toen ingenomen door leden van Maastrichtse regentenfamilies, meestal niet meer dan tien, die bovendien door onderlinge huwelijken sterk verwant waren.^[19]

De inname van Maastricht door het Franse revolutionaire leger in november 1794 en de inlijving bij Frankrijk in mei 1795, maakten een einde aan het tweeherige bestel. Na een overgangsperiode had Maastricht vanaf 1800, net als elke Franse stad, één burgemeester (maire genoemd), bijgestaan door een mede-burgemeester (adjoint). Gemeenteraadsleden werden tot de invoering van de Gemeentewet in 1851 aangeduid als schepenen. De functie van schout/hoogschout verdween in 1795.^[20]

Lijsten van hoge ambtsdragers per rechtsgebied

Er wordt getwijfeld aan de juistheid van het volgende gedeelte.
Raadpleeg de bijbehorende overlegpagina en pas na controle desgewenst het artikel aan.
Opgegeven reden: Bij het opstellen van de eerste drie lijsten is gebleken dat de geraadpleegde bronnen niet altijd even duidelijk waren over het rechtsgebied van de betreffende schouten en schepen (Luiks, Brabants of Vroenhofs). Vermoedelijk zijn om die reden sommige namen in de verkeerde lijst terechtgekomen. Daarnaast is het onderscheid tussen 'titulaire hoogschout' en 'vice-hoogschout' mogelijk niet altijd duidelijk verwerkt in de lijsten. (sjabloon geplaatst op 4 januari 2025)

Uit de twaalfde eeuw zijn de namen van drie schouten bekend: Arnoldus, in 1133 vermeld als villicus, Bertholdus, in 1139 eveneens villicus genoemd, en Reinerus, in 1159 aangeduid als dives et scultetus. Niet bekend is of zij schout waren van de hele stad (in dat geval als representanten van de Duitse keizers; de Brabantse hertogen kregen pas na 1204 invloed in Maastricht) of dat er toen ook al schouten in dienst van de Luikse bisschoppen waren.^[21]

Ambtsdragers van het Luiks hooggerecht te Maastricht

De Luikse schepenbank vergaderde aanvankelijk in de westbouw van de Onze-Lieve-Vrouwekerk, waarbij mogelijk recht gesproken werd in de open lucht op een platform bij het oostkoor. Vanaf 1377 vergaderden de Luikse (en de Brabantse) schepenen achtereenvolgens in het Dinghuis, de Poort van Gaveren (tussen 1632 en 1642), de Poort van Rekem (na 1642; onzeker) en ten slotte in het Stadhuis op de Markt (vanaf 1664).^[11]

Onderstaande namenlijst van het Luikse hooggerecht te Maastricht is deels gebaseerd op de lijst samengesteld door de rijksarchivaris en publicist Pierre Doppler (1861-1938). Zijn artikel verscheen in 1920 in De Maasgouw (zie: Geraadpleegde literatuur). Doppler benadrukte dat het om een eerste aanzet ging.^[22] Hoewel sindsdien aangevuld is de lijst nog verre van volledig en vraagt om verbetering en aanvulling.

Vermelding[noot 8]	Schouten	Schepenen	Overige ambten
1245	Henricus[23]	1. Henricus de Molendino[noot 9] 2. Willelmus[23] 3. Renerus Manegolt[noot 10] 4. Arnoldus Colsop[23] 5. Baldewinus[23] 6. Baldewinus Crans[noot 11]
1267-1297		Johannes Sweef/Suevus/van der Swaf[noot 12]
1283-1288	Jan van Millen[noot 13]
1316	Lambertus de Rolingen[noot 14]	1. Johannes Flormanni 2. Lodewicus Caseus 3. Wilhelmus de Mersene 4. Gosuinus Bruke 5. Renerus de Berne
1318-1339	Henricus Kestelman[noot 15]	1. Wolterus de Hoegem 2. Arnoldus de Haen 3. Johannes de Hese 4. Johannes Gruter 5. Florentius de Leopardo 6. Johannes de Mulken 7. Johannes Quode
1356	Filip van Herderen[2]	1. Wouter van Hogen (Heugem?) 2. Johan van Hees 3. Johan Gruter 4. Florentius de Leopardo 5. Johan van Mulcken 6. Johan van Margraten 7. Johan de Missia 8. Henricus de Montenaken (1358-1381)[noot 16]
1375	Theodericus de Bodingen[noot 17]	1. Rutgherus de Viseto 2. Lambertus de Kestele (1368, 1375) 3. Henricus de Montenaken 4. Everardus de Vernenholt (1368, 1375) 5. Gerardus de Marcha 6. Philippus de Herke 7. Paulus de Spauden
1388	Johannes van den Ceysseers
1389		1. Johan van den Hertee[noot 18] 2. Godart van Hese 3. Reynerus van Eytzenrode 4. Godenuel van Spauden 5. Machgiel Neven (1389, 1411) 6. Henriet van Sinte Aghten 7. Johannes van Aken
1391-1394	Johan van Bloemendale
1399, 1406			Henric van Riemst (peymeester)[noot 19]
1411		1. Theodoricus Thonis[noot 20] 2. Henricus de Bemelen 3. Willem van den Campe 4. Johannes van Hegge 5. Johan Bloemendale (1411, 1425)
1414		1. Johannes van Hese (1414, 1421) 2. Johannes de Leodio (1414, 1418) 3. Hermannus de Hese (1414, 1420) 4. Nicholaus de Liebeke (1414, 1424) 5. Theodericus de Lamboy (1414, 1426)
1417-1424	Anthonys Ysermans[noot 21]	1. Johannes de Brede (1417, 1424) 2. Johannes de Leodio (1414, 1418) 3. Egidius Gilardi (Gilarts)[noot 22] 4. Arnold de Molendino[noot 23] 5. Mathees Dunnen (1420, 1424)
1424-1426?	(...) Meeuwen (Meewen)
1426-?	Gerardus de Leodio		Ghysbrecht de Montenaken (peymeester, 1433)[noot 24]
ca. 1475	Thewalt van Royde[noot 25]		Arnolt/Art Clut (peymeester, 1474, 1475)[noot 26]
1478	Peter Broetz?[noot 27]
1495			Petrus de Cadier (secretaris, vermeld in 1495)
1504-1522	1. Laurens Meijs/Meys[noot 28] 2. Diederick Broetz[noot 29]
1560		Wilhem Weertz
1570-1574	Hendrik Schillinx[32]
1577	Nicolaas van Blitterswyck[noot 30]
1580		1. Vrient Vrients[36] 2. Jan van de Weyer[36] 3. Laurens Tholen[36] 4. Bernard van Aust[36] 5. Aert in 't Broeck[36] 6. Joan van Riempt[36] 7. Servaes Haegen[36]
?-1593	Art uut den Broeck, genaamd Samson (vice-hoogschout)[noot 31]
1593-1644	1. Vrint Vrints/Vriendt Vriendts (vice-hoogschout, 1593) 2. Willem Selle (schout, 1595-1619)[38]	1. Mathijs Hermans (1604-1613)[38] 2. Andries Vaes (1606-1612)[38] 3. Lambrecht van Heer (1610-ca. 1646)[noot 32] 4. Daniel Proenen (1612-1616)[38]	1. Peter de Porta (secretaris, 1616)[noot 33] 2. Lodewyck Loyens (secretaris tot 1640) 3. Petrus Duysters (secretaris vanaf 1640)
1644-1659?	lic. Claude Ernest de Montaigne[noot 34]		Lodewyck Loyens (secretaris in 1650, 1667)[noot 35]
voor 1673	Theodoor van Brienen[40]
1691-1693	Andreas Gabriël de Montaigne[noot 36]
1693-1710?	Hubert Jacques de Montaigne	Lambert van Hees[noot 37]
1704	Philip van der Waegen (schout)[42]
1714, 1716		Philippus Kerens[noot 38]
1730-1755?	lic. Godefridus Augustinus Collette (vice-)hoogschout (?)[noot 39]	Jacob van Brienen (1730, 1732, 1738)
1738	Jacob Ignatius baron de Surlet, graaf de Liedekercke (hoogschout)[46]
1755?	jhr. Carel van Brienen[noot 40]	1. lic. Joannes Petrus Membrede (1756)[noot 41] 2. L. van Hees (1760)[noot 42] 3. mr. S.I.P. Munix (1760)[noot 43] 4. Philippus Josephius Kerens (1762, 1764, 1780, 1788) 5. lic. F.H. Booten (voor 1768)[noot 44]
1774-1793?	Philippus Josephius Kerens (vice-schout)[noot 45]	1. Charles Clément Roemers[noot 46] 2. Andreas Bernard (ca. 1780)[noot 47] 3. André Charles Membrede (1780, 1783)[noot 48] 4. Matthias Aloysius Kerens (ca. 1780)	Willem Hubertus Cruts (peymeester, 1774)

Ambtsdragers van het Brabants hooggerecht te Maastricht

Waar de Brabantse schepenen van Maastricht aanvankelijk hun zittingen hielden, is niet met zekerheid bekend. Mogelijk werd gebruik gemaakt van het Bergportaal van de Sint-Servaaskerk, de Hoge Leenzaal van de proosdij of een ander gebouw in het Sint-Servaascomplex. Vanaf 1377 vergaderde de Brabantse (en de Luikse) schepenbank achtereenvolgens in het Dinghuis, de Poort van Gaveren (tussen 1632 en 1642), de Poort van Rekem (na 1642; onzeker) en ten slotte in het Stadhuis op de Markt (vanaf 1664).^[11]

Onderstaande namenlijst van het Brabants hooggerecht te Maastricht is deels gebaseerd op de lijst samengesteld door de rijksarchivaris en publicist Pierre Doppler (1861-1938). Zijn artikel verscheen in 1920 in De Maasgouw (zie: Geraadpleegde literatuur). Doppler benadrukte dat het om een eerste aanzet ging.^[22] Hoewel sindsdien aangevuld is de lijst nog verre van volledig en vraagt om verbetering en aanvulling.

Vermelding[noot 8]	Schouten	Schepenen	Overige ambten
1245	Godefridus[23]	1. Henricus Caseus[noot 49] 2. Thilomannus[23] 3. Johannes[23] 4. Balduinus Caseus[noot 50] 5. Floremannus[noot 51]
1257-1270	Arnoldus Cangart (1264)[noot 52]	1. Baldewinus de Molendino (1257)[52] 2. Godefridus Oze (1257, 1268)[52] 3. Daniël, zoon van Godefridus Florentius (1257, 1267)[noot 53] 4. Arnoldus Cangart (1263) 5. Henricus Grinyart (1263)[25] 6. Gerardus Gosmari filius (1267, 1274)[54] 7. Joannes Suevus (1267-1296)[noot 54] 8. Baldewinus Craus[51]
1270-1279/1294?	1. Ogier van Haren (Ogerus de Haren)[55] 2. Godefridus de Fughte/Fugis[noot 55]	1. Daniel Florench (1271)[noot 56] 2. Godefridus Florench (1271)[noot 57] 3. Gerardus de Mulinghien (1276)[59] 4. Johannes de Mulinghien (1274, 1276)[59] 5. Baldewinus Caseus (1274-1305)[60] 6. Renerus (1278)[61] 7. Olbertus Colsop (1278-1315)[noot 58] 8. Godefridus de Montenaken (1285)[63] 9. Godefridus Christophori (1285)[64] 10. Robertus de Moneta (1288)[65] 11. Bruno (1289)[66] 12. Johannes Borneken (1291-1305)[67]
1296-1299	Herbertus (de Yseren?)	1. Herbertus de Yseren (1297-1309) 2. Henricus de Yseren[noot 59]
1306-1311	Lambertus Grinyart[noot 60]	1. Lambertus Grinyart (1306-1310)
1316	Lambertus de Rolingen[noot 61]	1. Johannes Flormanni 2. Lodewicus Caseus 3. Wilhelmus de Mersene 4. Gosuinus Bruke 5. Renerus de Berne
1317-1326	Henricus de Loe/Loy[noot 62]	1. Henricus de Yseren (1326-1351) 2. Florentius de Yseren
1338-1351	1. Arnoldus Nuest (Nuyst)[noot 63]	1. Reynerus de Rosis (1339-1351) 2. Nicholaus de Heere (1339)[noot 64] 3. Nicholaus de Mauro 4. Florencius de Vinea 5. Egidius de Heppenart 6. Wynandus de Cigno
1356	Reinier de Rosis[noot 65]	1. Arnold Miest 2. Colijn van Fraipont 3. Florentius van de Wijngaard 4. Winand van de Zwaan 5. Gobelinus van het Rode Schild 6. Nicolaas de Mauro jr. 7. Johannes Sack (Zak, Sach) de Wyck (ook vermeld in 1379)[noot 66]
1363-1364	Reinoud Thoreel van Bernau[noot 67]
1370-1371	Nicolaas I Hoen ("Claes Hoen")[noot 68]	1. Reinoud Thoreel van Bernau (1371, 1379) 2. Everardus de Verrheyt (1371) 3. Arnoldus Nuyst (1371)
1371-1404	1. Herman II Hoen ("ridder Herman Hoen de Bruecke"; hoogschout) [noot 69] 2. Renerus van Berghe[noot 70] 3. Symon Schaefdriesch (vice-schout, 1380) 4. Florens Welde (vice-schout?, 1390)[noot 71] 5. Goeswijn van Montenaken[noot 72]	1. Florens Welde 2. Johan van Juyloymont (Julémont?) (1390, 1392) 3. Servaes van Mulcken[noot 73] 4. Johan Sack 5. Henric van Cleermont 6. Johan van Here (1390, 1392) 7. Godart van Vleytingen 8. Henric van Sint Aechten (1392, 1397) 9. Mathees Dunnen (1397, 1414)	Godart Gans (peymeester, 1399-1400)[31]
1404-1413	1. Nicolaas II Hoen ("ridder Nicolaes Hoen de Bruecke"; hoogschout) [noot 74] 2. Henric Elman (vice-schout, voor 1413)	Jacob Happart (1411)[noot 75]
1413-1421	1. Guilliëlmus (Guillaume) de Merode (hoogschout)[noot 76] 2. Jacob Happart (vice-schout, 1413-1419/1427?)	1. Mathees Dunnen (1397, 1414) 2. Pauwels van den Byessen (1414) 3. Godenulus (1415) 4. Jacob Happart (1419, 1426)
1421-1427	Nicolaas II Hoen [noot 77]
1428-1442	Johan III van Wittem ("Jan (Jean) van Wittem")[noot 78]	1. Godart van Warwelle (1428)[noot 79] 2. Gerart Clut (1435, 1437, 1438, 1440) 3. Servaes Kippe (1435, 1437) 4. Henrich Bovier (1438) 5. Arnolt Clut (1440)
1437	Andries Huyn van Amstenrade[noot 80]
1442-1463	1. Dirck van Pallandt, hoogschout [noot 81] 2. Willem van den Biesen, viceschout? (1442-1466)[81]	1. Gerart Clutten (1417-1452)[noot 82] 2. Dierick Lamboy (1450, 1453) 3. Johan Bovyer (1450, 1453, 1456, 1459)[noot 83] 4. Johan Penre (1453) 5. Gielis van der Sargien (1453, 1458) 6. Cornelys van Dyepenbeke (1453, 1456) 7. Goedart Warwelle (1456, 1458) 8. Johan Clut (1457, 1477)[noot 84] 9. Wilhem van den Biessen (1450-1459)
1463-1503	1. Frederik van Wittem, erfmaarschalk van Limburg [noot 85] 2. Johan Clut in 't Gruythuys (vice-hoogschout, 1478)[noot 86] 3. Cornelis van der Sargien (vice-hoogschout, 1486-1503)[noot 87]	1. Johan Clut (1457, 1477) 2. Dyerich Wolff (1466) 3. Gielis van der Sargien (1467, 1478)[noot 88] 4. Loy(e) van Borne (1467, 1469) 5. Peter Tyloy/Tylore (1469, 1473) 6. Dirrik Voerse (1470) 7. Johan van Hese (1470) 8. Heynrick van Gellick (1470, 1478, 1489, 1493, 1504)[noot 89] 9. Arnt van Noertbeeck (1473) 10. Johannes van Erven (1477)[noot 90] 11. Servoes Quadest (1477) 12. Arndt van der Moelen (1477) 13. Arnt Brandenburch (1478, 1493, 1498, 1504)[noot 91] 14. Gielys van Reymerstock (1485) 15. Willem Spinde (1485) 16. Reyner Proenen (1489) 17. Conraert in die Hage (1493)[noot 92] 18. Dieryck Broetz (1494) 19. Goerdt van der Moelen (1494) 20. Hellinck Havet (1500, 1506) 21. Geurt Prenten alias Clut (1500, 1505)[noot 93] 22. Hendrik Huyn van Amstenrade (1477-1496)[noot 94]	1. Cloes Daems (secretaris, voor 1484)[noot 95] 2. Andries Daems (secretaris, na 1484)[noot 96]
1503-1516	Egidius (Gieles/Gilles) van Reymerstock (hoogschout) [noot 97] [noot 98]	1. Hellinck Havet (1500, 1506) 2. Geurt Prenten alias Clut (1500, 1505) 3. Jan van Eynatten (1504, 1506)[noot 99] 2. Goert van der Moelen (1504)
1516-1527	Conrardus (Conrad) van Gaver(en) (hoogschout) [88]	Peter Broets (1516, 1528, 1530)[noot 100]
1537-1539	Gerard (Gérard) van Ghoor (schout)[noot 101]	Servaas van der Heyden (voor 1538)[noot 102]
1540-1554	Andries van Pallandt (hoogschout of vice-hoogschout)[noot 103]
1554-1565	Christiaen van Eynatten [noot 104]
1565-1577	jonker Gerard van Strythagen	Conrardt in di Haghe (1576). [noot 105]
1579-1603	Jacob Maes [noot 106]	1. Lambert van der Hoeven (1580)[36] 2. Gillis Ruysschen (1580, 1584)[36][noot 107] 3. Olivier Thoreels (1580)[36] 4. Willem van Buell (1580)[36] 5. Lambert Thylloye (1580)[36] 6. Johan Kaenen (1580)[36] 7. Gerard van Meer (1580)[36] 8. Laurens Meys (vanaf 3 oktober 1580)[36]	Frans van der Meulen/Molinaeus (secretaris, 1583)[94]
1603-1607	1. Jan (Jean) van Hildernisse [noot 108] 2. Geraert Dries (vice-hoogschout (1612-1613)[98]	1. Gerard Dries (1612)[noot 109] 2. lic. Andries van Buel (1600-1620)[noot 110] 3. Reyner van Raede (1607-1615)[noot 111] 4. Jan Reyers (1612, 1616, 1619)[38] 5. Andries van Eyck (1612)[98] 6. Gillis Ruyschen[noot 112]	1. Dirk Verheyden (secretaris, 1600-1615?)[noot 113] 2. Jan Reyers (peymeester, 1613, 1615)
1612-1613	Gérard Dries, vervangend schout. [noot 114]
1613-1624	lic. Ambrosius (Ambroise) de Booms [noot 115]	Andries van Buel (1600-1620)	mr. Dirck Verheyden (secretaris, 1600-1615?) 2. Jan Reyers (peymeester, 1613, 1615)[38]
1631-1632	Arnold (Arnoult) Verheyen [noot 116]
1639	(...) de Jonckheer(?)
1645-1662	Johan Groulart[noot 117]	Johan Ruse (ca. 1658)[noot 118]
1664-1674?	Steven Groulart[noot 119]	Bartholomeus Pyl (ca. 1666)
1674	Jacques (van) Ophoven[noot 120]	Christoffel Mouwen (1686)	1. Michel de Lovinois fosse (secretaris, 1674) 2. Mangelschot (secretaris, 1676) 3. Gaspar van Hogendorp (secretaris, 1679-1691)[noot 121]
1696-1720?	Willem de Quade (vice-hoogschout)[noot 122]	Jacob van den Heuvel (1698)	1. mr. Jacob Martini (secretaris, 1691-1710)[noot 123] 2. mr. Jan (Johan) Lemker (secretaris, 1710-1732)[noot 124]
1720-1730	1. Hendrik Adolf Bentinck[noot 125] 2. Frédéric Louis Rambonnet (vice-hoogschout)[109]
1730-1732	1. Hendrik Adolf Bentinck 2. mr. Abraham Barbarenus van Dijck (vice-hoogschout)[noot 126]
1732-1734	1. Hendrik Adolf Bentinck 2. mr. Abraham van den Heuvel (vice-hoogschout)[noot 127]	1. mr. Govert van Slingelandt 2. Hendrik Aemilius van Panhuys (1729)	mr. Govert van Slingelandt (secretaris)[noot 128]
1734-1754?	Frederik Willem Torck[noot 129] 2. mr. Abraham Barbarenus van Dijck (vice-hoogschout, voor 1738) 3. mr. Johan Jacob Lewerixveld (vice-hoogschout, 1738-1755?)[noot 130]	1. Godert van Slijpe (ca. 1734-1752) 2. Laurens Ghysen (1750)[noot 131]	mr. Hendrik Æmilius van Panhuys (secretaris, 1738-1771)[noot 132]
1754?-1793	1. Assuerus Jan Torck[noot 133] 2. mr. Willem Frederik de Jacobi (vice-hoogschout, 1755-1781)[noot 134]	1. mr. Abraham George Pillera (ca. 1760-1790)[noot 135] 2. Willem Hendrik van Panhuys (1766, 1770, 1772)	1. mr. Hubert Æmilius van Panhuys (secretaris)[noot 136] 2. Laurens Kleynen en Hendrik Jentis (landmeters)
1793-1794	Willem Anne van Spaen la Lecq}

Ambtsdragers van het hooggerecht van de Vroenhof

Het Graafschap van de Vroenhof was een Brabants leen. Het lag deels in de stad, maar strekte zich buiten de stadsmuren uit over een veel groter gebied. In de stad beschikte de schepenbank van de Vroenhof over een eigen bestuurscentrum, gevestigd in de Hof van Lenculen in de Tongersestraat.^[114] Na de verwoesting van dit gebouw in 1579 verhuisde de schepenbank, na enige omzwervingen, naar het Statenhuis op de hoek Vrijthof-Statenstraat. De Vroenhof beschikte over het muntrecht en over een eigen galgenplaats op de Dousberg. Het ambt van schout van de Vroenhof werd vaak gecombineerd met dat van hoogschout bij het Brabants Hooggerecht. Vanaf 1502 werden deze ambten administratief strikter gescheiden, hoewel ze soms toch nog door dezelfde persoon vervuld werden.^[85] Ook de schepenen werden soms gerekruteerd uit die van het Brabants Hooggerecht, met dit verschil dat de schepenen van de Vroenhof voor het leven werden benoemd.^[115]

Onderstaande namenlijst van het Hooggerecht van de Vroenhof is deels gebaseerd op de lijst samengesteld door de rijksarchivaris en publicist Pierre Doppler (1861-1938). Zijn artikel verscheen in 1920 in De Maasgouw (zie: Geraadpleegde literatuur). Doppler benadrukte dat het om een eerste aanzet ging.^[22] Hoewel sindsdien aangevuld is de lijst nog verre van volledig en vraagt om verbetering en aanvulling.

Vermelding[noot 8]	Schouten	Schepenen	Overige ambten
1264	Arnoldus Cangart (1264)[noot 137]	1. Godefridus genaamd Dives 2. Baldewinus de Molendino 3. ridder Henricus Grinyart 4. Renerus zoon van Conradus 5. Wiricus Alabs 6. Hesselinus de Montenaken 7. Godefridus Suevus
1301-1311	Philippus de Libra (rentmeester)[noot 138]
1330-1335	Arnoldus Nuest[noot 139]	1. Florentius de Vinea 2. Johannes de Libra 3. Marsilius de Montenaken 4. Henricus de Yseren 5. Wynandus de Cigno 6. Gerardus de Rosis 7. Arnoldus Nuest 8. Nycholaus de Mauro
1393		Reynaert Huyn van Amstenrade[78]
1403-1404	Herman II Hoen ("ridder Herman Hoen de Bruecke")
1422-1428	Lambrecht van den Bossche[noot 140]	1. Henricus Bavier (Heynrich Bovier/Bovyer) 2. Mathees Dunnen 3. Johannes Peters van Valkenborch 4. Goedart Warwellis 5. Laureyns Haybayken (Haaybeyken) 6. Pouwels van den Biessen (= Paulus de Juncte?) 7. Bartholomees Warwel 8. Gerart Clut (Clutten)[noot 141] 9. Cloes van den Liebarde
1432-1441	Henrich Bovier[119]	1. Laureyns Haybayken 2. Pouwels van den Biesen 3. Bartholomees van Warwelle 4. Gerart Clut 5. Andries van Gelke 6. Wilhelm van Mulcken 7. Johan Clut 8. Johan Oyslinger[noot 142] 9. Ghielis Otten 10. Goert Happart (1439, 1441)[noot 143]	Gerart Clutten (peymeester)
1445-1446	Laureyns Haybayken[120]	1. Gerart Clut 2. Johan Clut 3. Wilhem in die Hage 4. Frederik van Reymerstock[noot 144] 5. Johan Bavier[noot 145] 6. Goert van Warwelle[noot 146]
1455-1483	1. Johan Clut ("den Alde in de Heppenart")[121] 2. Johan Clut ("int Gruythuys") (1467-1477)[noot 147]	1. Wilhem in die Hage 2. Frederik van Reymerstock 3. Johan Bavier 4. Goedart van Warwelle 5. Gielys van der Sargien (Sargen) 6. Wilhem van den Biessen 7. Johan Heutz ten Goeswynstorne[noot 148] 8. Johan Clut int Gruythuys 9. Henrich van Amstenroede[noot 149] 10. Geert Prenten alias Clut 11. Hendrik Huyn van Amstenrade (1477-1496)[78] 12. Heynrick van Gellick (1480, 1483) 13. Heynrick van Ophem (1480, 1483)
1484-?	Gielis van der Sargien[122]	1. Johan Clut int Gruythuys 2. Henrich van Amstenroede (1467, 1474, 1484) 3. Heynrick van Gellick (1480, 1483) 4. Heynrick van Ophem? (1480, 1483) 5. Conrart in die Haege (1484) 6. Arnolt Brandeberch (1484) 7. Gielis Coerenscuyder (1484)
1500-1516	Geert Prenten alias Clut[noot 150]	1. Henrick van Gellick by den Vrythof[noot 151] 2. Coenraert in die Hage († 1515)[noot 152] 3. Aert van Brandenborch 4. Hellincx Havet 5. mr. Cloes Daems[noot 153] 6. Henricus de Asch[noot 154]
1516-1541	mr. Cloes Daems	1. Frederick van Reymerstock 2. Johan van Eynatten[noot 155] 3. Servaas van der Heyden.[noot 156]
1549-1572	Christiaen van Eynatten[noot 157] Tevens Brabants hoogschout (1554-1565).[85]	1. Wilhelm Weertz 2. Conrart Thoreels[noot 158]	Johan Crieckelman[noot 159]
1579-1600	Jacob Maes	1. Gerit van Cortenbach (voor 1580) 2. Lyebrecht Tyloye 3. Johan Haupeaus[noot 160] 4. Jeronimus Stas[noot 161]	1. Gilis Ruysschen (peymeester, 1580) 2. mr. Dierick Verheyden (secretaris)[noot 162]
1613-1631	lic. Ambrosius de Booms[noot 163]	Nicolaes Olislagers[noot 164]
1631-1632	Arnold (Arnoult) Verheyen	lic. Petrus Stas[noot 165]
1641-1659	Johan Groulart[noot 166]	Pieter Issac (Isaacq) van Naerbrouck[noot 167]
1662-1693?	Steven Groulard[noot 168]	1. Peter Noyen (1670) 2. Willem de Quade (1679) 3. Theodorus van den Heuvel (1681)[noot 169]	mr. Jacob Martini (secretaris)[noot 170]
1693-1708?	1. Eusebius Burkard Bentinck[noot 171] 2. Willem de Quade (vice-hoogschout, tot 1722)[noot 172]	1. Jacob van den Heuvel (voor 1702) 2. Johan van Lith[noot 173] 3. Wernerus Barbarenus van Dyck (1703-1746) 4. Johan Ghysen (voor 1704) 5. Philippus Bogaart (1704-1723) 6. Nicolaes Rotschoeck (voor 1706) 7. mr. Adriaan Hendrik van Slijpe (1706-1713)[noot 174] 8. Frederik Wuesten (voor 1706) 9. Peter Hermes (1706-1721)[noot 175] 10. Christoffel Mouwen (voor 1707) 11. mr. Quirinus Collard (1707-1757)
1708-1734	1. Hendrik Adolf Bentinck[noot 176] 2. mr. Nicolaas Ghysen (vice-hoogschout, 1722-1732) 3. mr. Abraham van den Heuvel (vice-hoogschout, 1732-1751)[noot 177]	1. Servaas van Panhuys (voor 1710) 2. Wernerus Breberenus van Dyck (1703-1746) 3. Philippus Bogaart (1704-1723) 4. mr. Adriaan Hendrik van Slijpe (1706-1713) 5. Pieter Hermes (1706-1721) 6. mr. Quirinus Collard (1707-1757) 7. Andries Matthijs Hesselt van Dinter (1710-1732)[noot 178] 8. mr. Isaac van Slijpe (1713-1731) 9. Willem Isacq (voor 1720) 10. mr. Hendrik Æmilius van Panhuys (1720-1752)[noot 179] 11. mr. Abraham van den Heuvel (1721) 12. mr. Pieter Bogaart (1723-1753)[noot 180] 13. mr. Johan Willem van Mengerssen (1731) 14. mr. Pieter Boomhouer (1732-1758) 15. mr. Reynier Willem Daniël Pillera (1732)[noot 181]	1. mr. Jan Lemker (secretaris, 1710-1732)[noot 182] 2. Johan Delom (landmeter)
1734-1754	1. Frederik Willem Torck[noot 183] 2. mr. Abraham van den Heuvel (vice-hoogschout, 1732-1751) 3. mr. Jan Bogaert (vice-hoogschout, 1751-1755)	1. Wernerus Breberenus van Dyck (1703-1746) 2. mr. Quirinus Collard (1707-1757) 3. mr. Hendrik Æmilius van Panhuys (1720-1752) 4. mr. Pieter Bogaart (1723-1753) 5. mr. Pieter Boomhouer (1732-1758) 6. Franco van der Cracht (1746-1758) 7. Adrien Pelerin (ca. 1750) 8. mr. Hubert Æmilius van Panhuys (1752-1790)[noot 184] 9. mr. Pieter Bogaert jr. (1753-1789)	1. mr. Hendrik Æmilius van Panhuys (secretaris, 1738-1771)[noot 185] 2. Laurens Kleynen en Hendrick Jentis (landmeters)[noot 186]
1754-1793	1. Assuerus Jan Torck[noot 187] 2. mr. Willem Frederik de Jacobi (vice-hoogschout, 1755-1781)[noot 188] 3. mr. Abraham Jacob de Jacobi (vice-hoogschout, 1781)[noot 189] 4. mr. Jan Hubert van Slijpe (vice-hoogschout, 1781-1789)[noot 190] 5. Quirinus Alexander Collard (vice-hoogschout, 1789)[noot 191]	1. mr. Quirinus Collard (1707-1757) 2. mr. Pieter Boomhouer (1732-1758) 3. Franco van der Cracht (1746-1758) 4. mr. Hubert Æmilius van Panhuys (1752-1790) 5. mr. Pieter Bogaert jr. (1753-1789) 6. mr. Abraham Quirinus Collard (1757) 7. Johan Hubert van Slijpe (1758) 8. mr. Andreas Lodewyk Pelerin (1758-1778)[noot 192] 9. mr. R.W. Pillera (voor 1760) 10. mr. Abraham George Pillera (1760)[noot 193] 11. Jan Hubert van Slijpe (1762)[noot 194] 12. mr. Johan Hendrik van Slijpe (voor 1778) 13. mr. Petrus van Slijpe (1778) 14. mr. Albert Carel Hesselt van Dinter (1778) 15. mr. C. de Jacobi (voor 1786) 16. Pieter Babut Desmares (1786) 17. George Hollard (1789) 18. Jan Anthony Christiaen van Panhuys (1790)	1. Pierre Byar (landmeter, 1762)[noot 195] 2. mr. Hubert Æmilius van Panhuys (secretaris)[noot 196] 3. Johan Pieter Cramer (landmeter, 1772)
1793-1794	Willem Anne van Spaen la Lecq

Ambtsdragers van het hooggerecht van Sint Pieter

Van het hooggerecht van Sint Pieter is niet zeker of het na 1468 nog bleef bestaan. Het verwoeste dorp werd door Karel de Stoute onder de jurisdictie van het Luiks hooggerecht te Maastricht gesteld, maar niet duidelijk is of de dorpelingen, die bij de bisschop van Luik bezwaar aantekenden, erin slaagden hun relatieve vrijheid te herwinnen. Het inzweren van de schepenen vond plaats op de stadsmuur van de Nieuwstad, vanouds Sint Pieters territorium. Mogelijk stond hier het oorspronkelijke dinghuis en munthuis.^[132]

Vermelding[noot 8]	Schouten	Schepenen	Overige ambten
1294-1295	1. ridder Godefridus de Colmont 2. Henricus de Vuchte[noot 197] 3. Goeswinus Brule 4.Wilhelmus de Sancto Servacio[noot 198]	1. Johannes filius Lamberti 2. Johannes Ortulanus 3. Walterus Carpentarius 4. Walterus Molendinarius 4. Giselbertus 5. Jacobus
1302	ridder Henricus de Lichtenberg[noot 199]	1. Johannes filius Lamberti 2. Johannes super Lacum 3. Wilhelmus de Sancto Servacio 4. Stassulus de Cruce 4. Godefridus filius Giselberti 5. Mathias de Lacu 6. Johannes de Hembemes
1318	Goesewinus de Egelrode[136]	1. Johannes de (H)Embenes 2. Johannes Strampart
1338	Henricus Kestelman[noot 200]	1. Johannes Snackart 2. Lambertus de Canne 3. Henricus Kestelman jr. 4. Henricus de Lichtenborch 5. Rykolphus Quoede de Here 6. Johannes Quoede de Here
1344-1348	1. Lambertus Lamboy[137] 2. Lambertus de Canne[138]
1351	Arnoldus Kestelman jr.[139]
ca. 1360-1380		Henricus de Montenaken[noot 201]
ca. 1380	Johannes van Basilisbur/Basilisborn[noot 202]
ca. 1423-1467		1. Olof Happart[noot 203] 2. Ghysbrecht de Montenaken (1426, 1427)[noot 204]
1442	Oloff Happart[142]	1. Dierick Lamboy 2. Dierich Knoup 3. Oloff Happart 4. Godennel val Elderen 5. Johan Wilhelms van Eymaele (Eben-Emael) 6. Loye Strijker 7. Johan Dwenglant
1489	Dieryck Broetz[143]	1. Goert Hoen 2. Sander van Sybden (Sibbe) 3. Goeswyn van den Campe 4. Herman van Eynatten 5. Michiel Panesleger 6. Willem Ruebe 7. Dieryck Broetz
1490	Karel van Lichtenberg[144]
1514	Diederick Broetz[noot 205]
1624	Jan van Aken[noot 206]
1639	François de Graty[noot 207]
1658	Matthias de Graty
1695-1746	lic. Godefridus Augustinus Collette[noot 208]

Ambtsdragers van het hooggerecht van Pietersheim

De heerlijkheid Pietersheim was een leen van het graafschap Loon. Over de schepenbank van Pietersheim is weinig bekend.

Vermelding[noot 8]	Schouten	Schepenen	Overige ambten
1492-1495	Diederik van Gemert	1. Johan van der Sant 2. Johan Mutener 3. Heynrich van Gellick 4. Johan van Heze 5. Arnt Mugge/Muygen 6. Thomas van Heerde 7. Thys Saechtleenen
ca. 1500	Ricalt van Gemert[145]
1514	Augustijn van Ghoir

Ambtsdragers van het hooggerecht van Heugem

Naar het hoog- en laaggerecht van Heugem is nog nauwelijks onderzoek gedaan.

Vermelding[noot 8]	Schouten	Schepenen	Overige ambten
1459	Johan Scharneele van Berne (Berneau)[146]	1. Hubrecht Pueres 2. Jan Goertssoen van Hoegem 3. Peter Claessoen van Hoegem 4. Johan Hoene van Voerendaele 5. Wynant van den Hoene 6. Johan Banier (Bavier?)[noot 209]
1488-1489	Johan Scheyve van den Veels, genoemd Scheyffart[147]	1. Peter Cloes van Hoegem 2. Johan Sheyve 3. Arnt Brandenberch 4. Dirick Broetz 5. Lambrecht van Bossenhoven 6. Henrick van Gellick 7. Lenss Clabers

Ambtsdragers van het hooggerecht van Heer

De heerlijkheid Heer behoorde al sinds de twaalfde eeuw tot de elf banken van Sint-Servaas. De schepenen (en schouten?) werden aangesteld door de kanunniken van het Sint-Servaaskapittel. Van veel ambtsdragers is bekend door welke kanunnik ze waren voorgedragen. Meestal bekleedden ze tevens andere functies binnen de banken van Sint-Servaas of andere hooggerechten in Maastricht en omgeving. De proosdij van Sint-Servaas beschikte over een eigen laathof en rechtbank, de nog bestaande Hoge Leenzaal aan het Sint Servaasklooster, alsmede een gevangenis in De Burght in Heer. Aanvankelijk vergaderde de schepenbank van Heer afwisselend in de proosdij, in De Burcht of in Scharn, later meestal in het Panhuis, de brouwerij van het kapittel aan het Vrijthof.^[148]

Onderstaande namenlijst van het hooggerecht van Heer is voornamelijk gebaseerd op een viertal artikelen van J.H. van de Venne, in 1919 gepubliceerd in De Maasgouw.

Vermelding[noot 8]	Schouten	Schepenen	Overige ambten
1255	ridder Lanslotus[149]	1. Gerardus de Wic 2. Gerardus Meijske 3. Winandus, zoon van Gelgeri 4. Godefridus gen Haic
1344	Adulphus de Here[noot 210]	1. Johannes Panhus 2. Johannes Offerman 3. Henricus iuxta Campum 4. Gerardus de Wicht (Wic?) 5. Giselbertus de Here? 6. Marsilius de Scharne 7. Johannes Rese
1380	Ledenart Weuste	1. Nitet(?) Offermans 2. Heinric van Heze, gezegd van Bemelen 3. Peter Thonis 4. Johan Cadier 5. Nyes (Dionisius) Cadier 6. Magiel Geldoulf 7. Arnoult van Wyck
1423	Frambach Kaudenberch	1. Heynrich Bavier (Bovier)[noot 211] 2. Heynrich Eelman 3. Johan Gans 4. Jacob Happart 5. Gerart van de Veels 6. Winant Quade van Heer 7. Johan van Oeys
1428	Johan van Oeys	1. Heynrich Bavier 2. Heynrich Eelman 3. Johan Gans 4. Jacob Happart 5. Gerart van de Veels 6. Winant Quade van Heer 7. Johan van Brede
ca. 1440-1467	Jacob Happart[noot 212]	1. Jacob Happart 2. Heynrich Bavier (Bovier) 3. Gerard van den Veels 4. Johan Tomoer van der Sargien 5. Gerat dictus Gordt Cobben 6. Johan van Baselisborn (Basilisbur)[noot 213] 7. Gerart Clutten[noot 214] 8. Johan Bovyer (Bover)[noot 215]
1456	Gilis van der Sargiën	1. Heynrich Bavier (Bovier) 2. Johan Tomoer van der Sargien 3. Lambrecht Cloes van Eckelroede 4. Johan Montenaken 5. Johan van der Vuelz 6. Winant van den Hove[noot 216] 7. Jacob Heckeler
ca. 1471-1494	1. Boevyer (1471) 2. Arnt Brandenberg (1486)	1. Cornelis van der Sargien (1487)[noot 217] 2. Wynant van den Hoven 3. Jacob Heckeler 4. Closs Bollen 5. Heynrick van Gellick[noot 218] 6. Conraert in die Hage[noot 219] 7. Lambrecht van Lynde (1490) 8. Laurens (Leuss) Clabers (ca. 1490-1517) 9. Gillis van den Sargien 10. Lambrecht Claessoen van Eckelroide
ca. 1494-1528	1. Arnt Brandenberg (Brandenborgh)[noot 220] 2. Antonys Calen († 1527) 3. Leonardus van Merssen (1528-1533)	1. Tysken van der Sargien 2. Lambrecht Claessoen van Eckelroide 3. Lambert van Heze (1510) 4. Matheus van Heeze (1505) 5. Joes van Schaern (1506-ca. 1539) 6. Johan van Kanne (1507) 7. Johan Poet (1515) 8. Johan van der Volmoelen 9. Christiaan geheeten Kertsgen Aussems († 1530) 10. Arndt Theus (1512?) 11. Peter Broets (1515)[noot 221] 12. Arndt Thees († 1528) 13. Henrick Dollart(s)
ca. 1528-1549	1. Jeronimus Meys (1533-1554) 2. Jan Scheyffe van Berge (vice-schout vanaf 1531)	1. Aerndt Thees (1530-1554) 2. Johan van den Volmoelen († 1531) 3. Jaspar Van den Dycke (1532) 4. Paulus Hoens (1532-1538) 5. Hieronimus Meis († 1540) 6. Reyner Vaeghtz (1540) 7. Peter Broetz († 1543) 8. Adrianus Beelen (1543) 9. Aart Thees († 1543) 10. Johan Crieckelman (1543)[noot 222]	1. Anthoenis Colen (rijproost) 2. Johan van Berghe (secretaris)[noot 223] 3. Johan Crieckelman (secretaris)
ca. 1549-1556	1. Arnoldus (Aert) van Hulsberch (1554-1570) 2. Johan Heynen van Houthem (vice-schout, 1554-1563, † 1568)	1. Johan van Canne (voor 1554) 2. Nicolaes van Limborch (1554-1574) 3. Reiner Vaichs († 1565) 4. Jost van Scarn († 1554) 5. Gornelius Taymans (1554-1559) 6. Henricus de Asch[noot 224] 7. Adriaen Beien († 1554) 8. Paes Willem Rutten (1554) 9. Henrick van Heze († 1555) 10. Johan Heinen de Honthem (1555)	1. Filips van der Laemen (rijproost) 2. Aerndt Thees (secretaris vanaf 1551)
ca. 1556-1579	1. Franciscus Crepus (1570-1579) 2. Cristiaen Cruper (vice-schout, 1563)	1. Christianis Cruyper (1559) 2. Nicolaes Vaechs (vanaf 1565) 3. Petrus Bocx (1569) 4. Geurt Offerman (1570) 5. Franciscus Crepus (1571) 6. Geurt Kellener († 1572) 7. Willem Daems alias int Panhuys de Scaern (1572) 8. Godefridus Typoets (1575) 9. Niclais Vaechs 10. Peter Nelis
ca. 1579-1589	1. Johan Hermens (1579-1584) 2. Jan Coen van Herstal (1584)	1. Claes Darden van Rutten[noot 225] 2. Peter Zalm (1580-1595) 3. Conrardt in di Haghe (1580)[noot 226] 4. Reinier Crepus (1580-1593) 5. Johan Hermens († 1584) 6. Wyn Jekermans (1584)
ca. 1590-1620		1. Lambertus Schars (1593) 2. Jan Frynts (1595) 3. Geurt Otterman († 1597) 4. Anthonis de la Val (1597) 5. Jan Caen 6. Wynant Jekermans († 1600) 7. Jeronimus Stas (1600-1627)[noot 227] 8. Johan Coen 9. Peter Nelis 10. Jan van Scharn 11. Dionisius Meys (1612-1638)	1. Dirick Massens (rijproost) 2. Johan Bauwens (secretaris, 1603-1629)
ca. 1620-1650	1. Huybrecht Coen 2. Jan Cloets 3. Antoon Lavall	1. Andries Graven 2. Henricus Stevens (tot 1633) 3. Reinerus Sleypen (1633) 4. Dionisius Meys (1612-1638) 5. lic. Petrus Stas[noot 228] 6. Anthonius Vaes 7. Dionisius Seutendael (tot 1636) 8. Lambrecht Beltgens (1636-1643) 9. Eugenius Euven 10. Ardt Proenen (tot 1633) 11. Wilhelmus van Buel (1633-1642) 12. Lambertus de Visch (1642-1679) 13. Gielis Ruyschen († 1637) 14. Joes Philippens (1637) 15. Kerst Kicken (tot 1629) 16. Peter Grouwels (1629)	lic. Andries Bauwens (secretaris, 1629)[noot 229]
ca. 1650-1690	Gulielmus Fosseroul (sinds 1665)	1. Mertin Mertens 2. lic. Hieronymus Stas[noot 230] 3. Martin van den Eycken 4. Henricus Keecken 5. Anthonnis Kicken 6. Frans Servaas de Hildernisse[noot 231] 7. Gadet (1683) 8. Jan Mertens (1689)	Hieronymus Stas (secretaris)
ca. 1690-1730	Demallieux	1. H. Coen (tot 1696) 2. J. Cloets (1696) 3. Machiel Coninx 4. Jacobus a Cruce (1687-1717?) 5. Vliex 6. Hermanus van der Weyden 7. Nicolaus Veugen 8. Carolus Loyens 9. Fr. Lezaak (1704) 10. Petrus Symons (1703) 11. Godfried Schaepen (1711) 12. Joes Coninx 13. Lambertus Thyssen 14. Wilhelmus Dorthans 15. T. Lenssens 16. Nicolaas Salden	1. Carolus Loyens (secretaris)[noot 232] 2. lic. T. Lenssens
ca. 1730-1770	1. J.F. Camps (vanaf 1742) 2. Loyens	1. Anthonius van der Masen 2. lic. Johan Essers 3. lic. A.I. Munix (1739)[noot 233] 4. Kicken 5. L.J. van der Maesen (1747)[noot 234] 6. J. Lekens (1747) 7. lic. J.P. Membrede (1753)[noot 235] 8. L. van Hees (1754)[noot 236] 9. mr. S.I.P. Munix[noot 237]	mr. S.I.P. Munix (secretaris)
ca. 1770-1795	1. Mathias Roosen (1794)[noot 238] 2. Henricus Stas (1794)	1. H. Lenaerts (1764) 2. lic. F.H. Booten (1772)[noot 239] 3. C. du Pont (1772) 4. A. Bernard (1773) 5. lic. I.C.S. de Limpens 6. S. van Segenbroek († 1789) 7. A.M. Gudi 8. H.W. Crahay 9. J.C. Dolmans 10. N.M.J. Franssen 11. A.A. Franssen 12. J.N. Gilissen 13. J.L. Ruyters 14. jhr. F.X. Kerens[noot 240] 15. mr. Tilman Theodore Xavier Kerens[noot 241]	H.W. Crahay (secretaris)

Ambtsdragers van het hooggerecht van Borgharen

Het hoog- en laaggerecht van Borgharen is door de priester-rijksarchivaris Jozef Habets onderzocht, die in 1873 een uitgebreid artikel publiceerde in de Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg (zie Geraadpleegde literatuur). Schout en schepenen (zeven in getal) werden aanvankelijk aangesteld door de hertog van Brabant, vanaf 1330 door de heer van Borgharen.^{[noot 242]} In dat jaar werd tevens Itteren afgescheiden van Borgharen.^[153] Tussen 1650 en 1660 verplaatste de toenmalige Heer van Borgharen, Philibert d'Isendoorn à Blois, de schepenbank naar Maastricht, waarmee hij naar eigen zeggen de voorbeelden van Berg, Heer, Bemelen en Sint Pieter volgde. Door de Staten-Generaal werd hij gedwongen de oude situatie te herstellen.^[154] In 1716 bleek de schout van Borgharen in Heerlen te wonen, omdat hij daar ook schout was.^[155]

Vermelding[noot 8]	Schouten	Schepenen	Overige ambten
1474	Dirk Vaerssen	1. Dirk Vaerssen 2. Peter Dries 3. Johan Wijnants 4. Lens Duven 5. Gerit Gerats 6. Jacob Callenrecht 7. Gerit Huijsman
1499-1500	Jan Moleners of Mulleners
ca. 1507-1535	Gheert van Bornhem (Gerard van Merode)[156]	Andries van Pallandt ("Palant")[noot 243]
1544	Servaas van Buel (Beul)
1551	Servaas van Buel	1. Leonard Douff 2. Hendrik Daemen 3. Leonard Vos 4. Willem Muggen 5. Daem van Beck 6. Jan Kars 7. Jan Wijnen
1554-1575	Christoffel van Hemersbach (van Merode)
1566	Christoffel van Hemersbach	1. Willem Muggen 2. Jan Wijnants 3. Adam Penris 4. Jan Kars 5. Thomas Nagels 6. Lens Voncken 7. Reiner van der Locht	Reiner van der Locht (secretaris)
1582	Willem Pothems		Hubert van Gestingen (secretaris)
1605	Julius van Schaesberg[noot 244]
1607-1621	Jeronimus Stas[noot 245]
1608	Jeronimus Stas	1. Nicolaas van Cortenbach 2. Laurens Bouten
1628	Frans Padsien
1630-1642	Matthias Barchon
1646	Joannes Dionysius de la Haye
tot 1684	Theodoor van den Heuvel[noot 246]
1702-1719	Jacob Quartier[noot 247]
1790, 1793	mr. Abraham George Pillera[noot 248]		Adriaan Nieuwenhuijsen (secretaris)
1793-1795	Jan Hendrik Wilmar[noot 249]

Ambtsdragers van het hooggerecht van Itteren

De schepenbanken van Itteren en Borgharen, beide met hoog- en laaggerecht, waren tot 1330 gecombineerd, maar gingen daarna ieder zijns weegs.^[153] Er zijn aanwijzingen dat de schepenbanken van Itteren en Meerssenhoven later één geheel vormden.^[161] Over de schouten en schepenen is nog weinig bekend.

Vermelding[noot 8]	Schouten	Schepenen	Overige ambten
1476-1478	Johan Herswingell[162]	1. Pouwels van Millen 2. Geridt van Millen 3. Johan Knoey van Itteren 4. Gyse Jans 5. Johan Wient 6. Dierick van Wyck
1752	mr. Reynier Willem Daniël Pillera (1732)[noot 250]
1790, 1793	mr. Abraham George Pillera[noot 251]
1793-1795	Jan Hendrik Wilmar[noot 252]

Zie ook

• Lijst van burgemeesters van Maastricht
• Lijst van burgemeesters van Sint Pieter
• Lijst van meiers en hoogschouten van 's-Hertogenbosch

Geraadpleegde literatuur

• Bree, G.W.G. van (samensteller), A.M.J.A. Berkvens, E.P.M. Ramakers, G.H.A. Venner (bewerkers) (1989): Naam- en trefwoordenindex van De Maasgouw. Tijdschrift voor Limburgse geschiedenis en oudheidkunde, jrg. 1 t/m 100 (1879-1981). LGOG, Maastricht (online tekst)
• Doppler, Pierre (1900-1901): 'Schepenbrieven van het kapittel van St Servaas te Maastricht', in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg (PSHAL), jrg. 36 (1900), pp. 3-103; jrg. 37 (1901), pp. 192-352 (online tekst beide delen op books.google.nl)
• Doppler, Pierre (1920): 'Namen van schouten, schepenen enz. van de hooggerechten te Maastricht', in: De Maasgouw, jrg. 40 (1920), nr. 10, pp. 67-72 (online tekst op Delpher)
• Doppler, Pierre (1929): 'Namen van geestelijke en wereldlijke waardigheidsbekleeders in Limburg', in: De Maasgouw, jrg. 49 (1929), nr. 2, pp. 17-20 (online tekst op Delpher)
• Eerden-Vonk, M.A. van der (transcriptie en annotatie) (1992): Raadsverdragen van Maastricht 1367-1428. Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, 's-Gravenhage (online tekst op resources.huygens.knaw.nl)
• Evers, Ingrid M.H. (1984): 'Een Maastrichts heksenproces in 1612, bronnenuitgave met commentaar', in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg (PSHAL), jrg. 120 (1984) pp. 201-244
• Evers, Ingrid M.H. (1990): 'Verwaarloosde bronnen bij de Gemeentelijke Archiefdienst Maastricht: de jaarrekeningen van de Brabantse rentmeesters en schouten' (ongepubliceerd artikel)
• Evers, Ingrid M.H. (1995): 'Twintig eeuwen Maastricht, de Maastrichtenaren en hun goed recht', in: Ach Lieve Tijd. Twintig eeuwen Maastricht en de Maastrichtenaren, dl. 5, pp. 103-122. Waanders, Zwolle.
• Eversen, Jos. M.H. (1890), 'Lijst der Hoogschouten en hunne plaatsvervangers de Vice-Hoogschouten der beide Gerechten van Maastricht', in: De Maasgouw, jrg. 12 (1890), nrs. 22 t/m 26, pp. 85-86, 90-91, 93-94, 97-98, 101-103 (online tekst op Delpher)
• (fr) Gachard, Louis-Prosper (1845): 'Inventaire des archives des Chambres des Comptes' (Inventaires des Archives d'Etat), dl. 2, pp. 318-319 (online tekst op play.google.com)
• Haakman s.j., A.F., en A.J. Allard s.j., 'Het beleg en de zoogenaamde verwoesting van Maastricht in 1579', in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg, jrg. 13 (1876), pp. 311-549 (online tekst op digitale-sammlungen.de)
• Habets, Jos (1873): 'De voormalige heerlijkheid Borgharen. Eene bijdrage Tot de geschiedenis van het land van Valkenburg', in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg, jrg. 10 (1873), pp. 391-549 (online tekst op dbnl.org)
• Koreman, J.G.J. (1968): De stadsrekening van Maastricht over het jaar 1399-1400, Bijdragen en Mededelingen van het Historisch Genootschap, 82e deel. Van Gorcum & Co., Assen (online tekst op shclimburg.nl)
• Panhuysen, Gerard (1933): Studiën over Maastricht in de dertiende eeuw [dissertatie Rijksuniversiteit Groningen]. Boosten & Stols, Maastricht (online tekst op Delpher)
• Rensch, Th.J. van (1995): 'Twintig eeuwen Maastricht, de Maastrichtenaren en hun bestuurders', in: Ach Lieve Tijd. Twintig eeuwen Maastricht en de Maastrichtenaren, dl. 3, pp. 55-74. Waanders, Zwolle.
• Schaepkens van Riemst sr., Jules (1908): 'Schepenbrieven van het Kapittel van St. Servaas te Maastricht'. In: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg, jrg. 44 (1908), pp. 3-98. LGOG, Maastricht (tekst online)
• Ubachs, Pierre J.H., en Ingrid M.H. Evers (2005): Historische Encyclopedie Maastricht. Walburg Pers, Zutphen / RHCL, Maastricht. ISBN 90-5730-399-X
• Ubachs, Pierre J.H., en Ingrid M.H. Evers (2006): Tweeduizend jaar Maastricht. Een stadsgeschiedenis. Walburg Pers, Zutphen. ISBN 90-5730-441-4
• Venne, J.H. van de (1919): 'Lijst van schouten, schepenen en secretarissen van Heer', in: De Maasgouw, jrg. 39 (1919), pp. 22-23, 26-28, 36-37, 46-48 (online tekst op Delpher)
• Wouters, H. (1985): 'Een stad van twee heren en haar stadhuis', in: S. Minis en A. de Heer (red.) (1985): Een seer magnifick Stadthuys. Tien studies over de bouw en de inrichting van het stadhuis te Maastricht, pp. 1-34. Delftsche Uitgevers Maatschappij BV, Delft. ISBN 90-6562-070-2 (online tekst)