Loading AI tools
Nederlands acteur Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Jozef van den Berg (Beers (Noord-Brabant), 22 augustus 1949 – Sochos (Griekenland), 13 oktober 2023[1]) was een Nederlands poppenspeler, toneelschrijver en acteur, die later als kluizenaar ging leven.
| Jozef van den Berg | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
Jozef van den Berg, Neerijnen (juni 2017) | ||||
| Algemene informatie | ||||
| Geboren | 22 augustus 1949 | |||
| Geboorteplaats | Beers | |||
| Overleden | 13 oktober 2023 | |||
| Overlijdensplaats | Sochos (Griekenland) | |||
| Land |  Nederland | |||
| Werk | ||||
| Jaren actief | 1959-1990 | |||
| Beroep | Poppenspeler, toneelschrijver, acteur | |||
| ||||
_in_Leiden_nr_21_,_Bestanddeelnr_930-8362.jpg)
Vanaf zijn zevende jaar bracht Van den Berg zijn jeugd door in Cuijk, waar zijn vader 'Huize Maasouwe' had gekocht en een accountantskantoor hield. Vader was eerder onderwijzer geweest aan lagere scholen. Het gezin bestond uit elf kinderen. Op 30 januari 1962, toen hij twaalf jaar oud was, overleed zijn vader en daarna ook zijn beste vriend Frits. Van den Berg wilde als kind priester worden, zijn moeder gaf hem daarom ter gelegenheid van sinterklaas op maat gemaakte priesterkleren om priestertje te spelen. Op tienjarige leeftijd speelde hij de rol van farizeeër in een passiespel van de welpen van Cuijk. Op dertienjarige leeftijd had hij een vriendinnetje, waardoor de priesterroeping naar de achtergrond verdween.
Gedurende de middelbareschooltijd op het Bisschoppelijk College in Roermond was hij zeer actief in het schooltoneel. Hij vertolkte Sisyphos in het stuk Sisyphos en de dood, Reinaert de vos in Reinaerdie, een toneelbewerking van Van den vos Reynaerde door Harrie Dister, en later, geïnspireerd door Henk van Ulsen, met veel succes Dagboek van een gek van Nikolaj Gogol.
Eind jaren 1960, na het behalen van het diploma gymnasium, deed hij toelatingsexamen en begon met de toneelschool in Arnhem, waar hij in het begin van het tweede studiejaar mee stopte. Hij ging eerst samenwonen in Arnhem en verhuisde later naar Groningen. Hij vroeg bijstand aan en begon met poppenkast spelen. Met paard en wagen en trok hij al poppenspelend rond. In die tijd trad hij toe tot de Gurdjieff-beweging.
In Groningen trad Van den Berg in 1973 in het huwelijk. Het echtpaar kreeg vier kinderen. De latere toneelregisseur Lotte van den Berg is een van zijn dochters. In Groningen woonde hij in een boerderijtje en huurde een kelder in de Zwanestraat, waar hij op woensdagmiddag speelde voor kinderen en op vrijdagavond voor volwassenen. Uiteindelijk haalde hij het voordoek van de poppenkast weg en werd zo een speler met poppen die zichtbaar is voor het publiek. Er kwam een voorstelling met een titel. Trekkende in een woonwagen verzorgde Van den Berg op allerlei plaatsen voorstellingen.
In 1980 kreeg hij de Hans Snoekprijs voor de voorstelling Appeloog, vertrok uit Groningen en ging wonen in het Betuwse Herwijnen, waar hij Huis Kerkenstein kocht. Daar schreef hij Moeke en de Dwaas voor het Holland Festival. In 1980 en 1981 speelde hij Moeke en de Dwaas, dat een doorbraak zou betekenen. Deze voorstelling speelde hij onder meer in Parijs, de Verenigde Staten en Japan. Hij was de jongeman en de poppen waren zijn familie. Karakters waren onder ander Luc de kluizenaar, de materialistische en opportunistische Portemonnee, de oude wijze maar strenge Mevrouw de Heks, de alles beredenerende Mijnheer de Koning, de melancholieke Grootoog, de romantische neuroot Frederik de Vogel, Pietje de Rups en Mannetje Pluim. In 1981 kreeg Van den Berg de CJP-Podiumprijs. Een aantal van zijn voorstellingen werd op televisie uitgezonden door de VPRO.
In 1988 en 1989 speelde Jozef van den Berg zijn laatste voorstelling Genoeg Gewacht, wat een reactie was op Wachten op Godot van Samuel Beckett. Deze voorstelling maakte hij voor zijn ernstig zieke broer Aloys. Dit stuk heeft hij tachtig maal gespeeld, in Nederland en op een festival in New York. Het was zijn ultieme zoektocht en getuigenis van zijn bekering. In de voorstelling gebruikte hij de muziek van de Stabat Mater van Vivaldi, gezongen door Aafje Heynis. Aloys van den Berg, zijn broer, is in een rolstoel enkele keren naar Genoeg Gewacht komen kijken. Op 1 juli 1989 overleed hij na een lang ziekbed aan een hersentumor.
Op 14 september 1989 was in Antwerpen de Belgische première van Genoeg Gewacht. Die middag werd Van den Berg naar eigen zeggen geroepen door God en moest hij daar gehoor aan geven. Voor de aanvang van de voorstelling zei hij tegen zijn publiek:
Er heerste een diepe stilte, de zaal reageerde geëmotioneerd. Zo kwam op 14 september 1989 om 19.55 uur (vijf minuten voor aanvang van de voorstelling) een einde aan de toneelcarrière van Jozef van den Berg.
Van den Berg begon in 1990 aan een nieuwe voorstelling De Omgekeerde Wereld te schrijven en ging datzelfde jaar over naar de Orthodoxe Kerk. Omdat hij overspannen was, kwam De Omgekeerde Wereld nooit tot stand, hoewel er al 40.000 kaarten verkocht waren. Ook het stuk De Ontmoeting, waar hij in 1991 aan begon, kwam nooit af. Op 21 juni 1991 speelde hij in de Streekschouwburg in Cuijk, de eerste en enige try-out. Beide stukken waren religieus geïnspireerd.
Jozef van den Berg ging vanaf juli 1991 een bestaan leiden als kluizenaar, eerst in de fietsenstalling van het gemeentehuis in Neerijnen, later in een zelfgebouwde kapel in de achtertuin van een dorpsgenoot. Hij kreeg door zijn levenswijze veel aandacht in de media, zoals in 1993 en 2001 een interview door Rik Felderhof in het NCRV-programma De Stoel, in 1995 in het NCRV-programma Rondom Tien en in 2020 in het televisieprogramma Floortje Blijft Hier van Floortje Dessing. In 2007 maakte Auke Hamers de film Ik Speel niet meer, over zijn leven en religieuze opvattingen. In 2010 maakte het tv-programma Man Bijt Hond een kort portret van hem.
Op 4 september 2014 kwam hij onverwacht naar het Theaterfestival in De Singel in Antwerpen voor de boekpresentatie van de door Francis Jonckheere geschreven biografie Jozef van den Berg, van poppenspeler tot acteur van Christus om over zijn historisch afscheid te praten.[2][1]
Van den Berg verliet Neerijnen in augustus 2023 en reisde naar Sochos in Griekenland, waar hij in oktober 2023 op 74-jarige leeftijd overleed in het orthodoxe Transfiguratieklooster.[3][4]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
