Irisbus Citelis

De Irisbus Citelis is een integral low floor-autobus, geproduceerd door de Franse busfabrikant Irisbus. De bus werd sinds 2005 gebouwd en was opvolger van de Irisbus Agora en de Irisbus CityClass. In 2013 is de productie van dit type stadsbus opgevolgd door de Iveco Bus Urbanway.

Irisbus Citelis
Citelis Line van RATP
Concern	Iveco  Italië
Busbouwer	Irisbus  Frankrijk
Type	Citelis
Productiejaren	2005-2013
Voorganger	Diverse: Irisbus Agora Irisbus CityClass
Concurrenten	Diverse; MAN Lion's City Mercedes-Benz Citaro Solaris Urbino
Citelis 10.5 m CNG van Arriva op de stadsdienst van Leeuwarden
Citelis 18 m diesel van Ligne d'azur
Portaal    Openbaar vervoer

De bus werd geproduceerd in de Italiaanse vallei van Ufita^[1], de Franse stad Annonay en in de Irisbusfabriek van het voormalige Tsjechische merk Karosa.

Er bestaan negen versies van de Citelis:

• 10.5 m diesel
• 12 m diesel
• 18 m diesel
• 12 m Line diesel
• 10.5m CNG
• 12 m CNG
• 18 m CNG
• 12 m hybride
• 18 m hybride

Bij de Lineversie is, in tegenstelling tot de andere versies, de motor horizontaal geplaatst, in plaats van verticaal, om zo meer zitplaatsen te kunnen creëren. Naast de diesel en CNG-versies zijn er sinds 2007 ook trolleybusversies en sinds 2010^[2] hybrideversies beschikbaar.

Trolleybus

Onder licentie van Irisbus bouwt de Tsjechische busfabrikant Škoda een trolleybusvariant van de Citelis. Deze versie staat bekend als de Škoda 24Tr Irisbus en rijdt vooral in Oost-Europese landen.

Technische specificaties

	10.5 m diesel	12 m diesel	18 m diesel	12 m Line diesel	10.5 m CNG	12 m CNG	18 m CNG	12 m hybrid	18 m hybrid
Lengte	10 460 mm	11 990 mm	17 900 mm	11 990 mm	10 460 mm	11 990 mm	17 900 mm	11 990 mm	17 900 mm
Breedte	2 500 mm
Hoogte	2 924 mm	2 924 mm	2 924 mm	2 979 mm	3 301 mm	3 301 mm	3 301 mm	3 391 mm	3 393 mm
Wielbasis	4 950 mm	6 120 mm	5 355 / 6 675 mm	6 120 mm	4 950 mm	6 120 mm	5 355 / 6 675 mm	6 120 mm	5 355 / 6 675 mm
Vooroverbouw	2 710 mm
Achteroverbouw	3 160 mm
Interieurhoogte 2 deuren (voor/achter)	2 344 mm / 2 115 mm		n.v.t.	2 344 mm / 2 115 mm			n.v.t.	2 344 mm / 2 115 mm	n.v.t.
Interieurhoogte 3 deuren (voor/achter)	2 344 mm / 2 309 mm		2 344 mm / 2 119 mm	2 344 mm / 2 309 mm			2 344 mm / 2 119 mm	2 344 mm / 2 309 mm	2 344 mm / 2 119 mm
Interieurhoogte 4 deuren (voor/achter)	n.v.t.		2 344 mm / 2 108 mm	n.v.t.			2 344 mm / 2 108 mm	n.v.t.	2 344 mm / 2 108 mm
Instaphoogte voor	320 mm
Instaphoogte midden	330 mm
Instaphoogte achter	330 mm
Draaicirkel (buitendraai)	8 955 mm	10 785 mm	11 703 mm	10 685 mm	8 955 mm	10 785 mm	11 703 mm	10 785 mm	11 703 mm
Draaicirkel (binnendraai)	7 225 mm	9 000 mm	10 260 mm	8 890 mm	7 225 mm	9 000 mm	10 260 mm	9 000 mm	10 260 mm
Motor	EEV Euro 4 / 5 Iveco Cursor 8 F2B				EEV Iveco Cursor 8 F2G			EEV Iveco Trector 6
Vermogen	180 kW (245 pk) of 213 kW (290 pk)	180 kW (245 pk) of 213 kW (290 pk)	213 kW (290 pk) of 280 kW (380 pk)	180 kW (245 pk) of 213 kW (290 pk)	180 kW (245 pk) of 213 kW (290 pk)	180 kW (245 pk) of 213 kW (290 pk)	213 kW (290 pk) of 243 kW (330 pk)	220 kW (300 pk)	220 kW (300 pk)
Versnellingsbak	Automaat Voith of ZF
Aantal zitplaatsen1	19 tot 28 personen	20 tot 37 personen	31 tot 49 personen	22 tot 41 personen	19 tot 28 personen	20 tot 37 personen	32 tot 51 personen	23 tot 37 personen	30 tot 49 personen
Maximaal aantal passagiers2	ca. 90 personen	ca. 97 personen	ca. 130 personen	ca. 97 personen	ca. 90 personen	ca. 97 personen	ca. 140 personen	ca. 104 personen	ca. 160 personen

1= afhankelijk van het aantal deuren en stoelindeling; 2= inclusief staanplaatsen

Inzet

In Nederland reed een bus in 2007 tijdelijk op proef bij HTM. Daarnaast reden er voor Arriva Nederland een aantal 10.5 m- en 12 m-bussen op CNG voor inzet op de stadsdienst van Leeuwarden in de concessie Noord- en Zuidwest-Fryslân tussen december 2012 en april 2024. De bus rijdt ook in onder andere België, Duitsland en Frankrijk in de reguliere dienstregeling. In België wordt de bus ingezet bij TEC en enkele buspachters.

De eerste rechtsgestuurde Citelis kwam in 2008/2009 in dienst bij Swan Transit uit Australië.

Bedrijf	Series	Versie	Brandstof	Aantal	Status	Inzet	Opmerking	Afbeelding
Australië
Swan Transit	??	18 m	Diesel	1		Perth
België
J De Reys en Zn.	111509	Line	Diesel	1		Antwerpen	Verkocht aan Van der Straeten
SADAR	763183	12 m	Hybride	1		Luik	Geschonken aan Hogeschool VIVES
TEC	4400 - 4413	12 m	Diesel	14		Namen - Luxemburg
	5231 - 5347	12 m	Diesel	117		Verviers - Luik	5307 werd in 2010-2011 omgebouwd tot hybride bus
	7555 - 7599	12 m	Diesel	45		Charleroi
Van der Straeten	221012	Line	Diesel	1		Oost-Vlaanderen	Ex-J De Reys en Zn. 111509
Duitsland
VER	318 - 323			6		Ennepe-Ruhr-Kreis
Frankrijk
Citura	260 - 280	12 m	Diesel	21		Reims
	823 - 829	18 m	Diesel	7		Reims
CTPM	52 - 66	12 m	Diesel	15		Perpignan
CTS	401 - 432	12 m	CNG	32		Straatsburg
	314 - 338	18 m	Diesel	25		Straatsburg
	301 - 313 339 - 352	18 m	CNG	27		Straatsburg
Disney	23, ??			??		Pendeldiensten Disneyland Paris
	61, 63, ??	18 m	Diesel	??		Pendeldiensten Disneyland Paris
DK'Bus Marine	??			8		Duinkerke
	??	Line	Diesel	3		Duinkerke
Idelis	701 - 713 814 - 820 1021 - 1040 1141 - 1152 1253 - 1264			64		Pau
Keolis Bordeaux	2601 - 2696	18 m	CNG	96		Bordeaux
Keolis Dijon (Divia)	3301 - 3304			4		Dijon
	2311 - 2312	18 m	Diesel	2		Dijon	ex-demobussen
L'va	69 - 79			11		Vienne
Keolis Orléans Val de Loire	900	12 m	Hybride	1		Orléans
	801 - 834	12 m	Diesel	34			825 is buiten dienst na een ongeluk
	740 - 748	18 m	Diesel	9
Lignes dAzur	235, ??	18 m	Diesel	??		Nice
RATP	3001 - 3885	Line	Diesel	885		RATP-busnetwerk (Parijs, Île-de-France)
	43 - 47			5			In de huisstijl van Recueil social
	1811 - 1952	18 m	Diesel	142
	1651 - 1676 1953 - 1986	18 m	Diesel	60			In de huisstijl van STIF-RATP
	5101 - 5311			11
	5312 - 5344 8521 - 8541 8543 - 8804			516			In de huisstijl van STIF-RATP
	5942 - 5957	12 m	Hybride	16			In de huisstijl van STIF-RATP
	0074 - 0080			7			Bussen zijn reserve/niet in dienst en worden alleen gebruikt voor vervoer van conducteurs
	0081 - 0100	Line	Diesel	20			Bussen zijn reserve/niet in dienst en worden alleen gebruikt voor vervoer van conducteurs
Soléa	640 - 655	18 m	Diesel	16		Mulhouse
ST2N	221 - 248 291 - 294	18 m	Diesel	32		Nice
STAN	300 - 316	12 m	CNG	17		Nancy
STAR (Keolis)	400 - 411 4021 - 4023 6003 - 6005	12 m	Diesel	18		Rennes	408 is buiten dienst
	800 - 832	18 m	Diesel	33		Rennes	805 is buiten dienst
STAS	351 - 362			12		Saint-Priest-en-Jarez
	781 - 798	18 m	Diesel	18		Saint-Priest-en-Jarez
STCL	319 - ??			25		Limoges
STRAN	412 - 417			8		Saint Nazaire
	553 - 554	18 m	Diesel	2		Saint Nazaire
TAG	3101 - 3130			30		Grenoble	3107 is buiten dienst
	3501 - 3502	12 m	Hybride	2		Grenoble
	4401 - 4424	18 m	Diesel	24		Grenoble
TBC	2605 - 2667, ??	18 m	CNG	??		Gironde
TCAT	??			17		Troyes
TCL	1601 - 1655 2601 - 2663 3101 - 3158 3301 - 3356 3801 - 3847			272		Lyon
	2351 - 2352	12 m	Hybride	2		Lyon
	1501 - 1526	Line	Diesel	26		Lyon
	1101 - 1112 2001 - 2038 2101 - 2124 2801 - 2812 2201 - 2279	18 m	Diesel	154		Lyon
TCRA	??			5		Avignon
	??	Line	Diesel	9		Avignon
TCRM	0606, 0607, ??	Line	Diesel	18		Metz
Tisseo	0863, ??	18 m	Diesel	??		Haute-Garonne
Transdev Reims	??			21		Reims
	??	18 m	Diesel	7		Reims
Transpole	6001 - 6005	10.5 m	CNG	5		Regio Lille
	8600 - 8700	12 m	CNG	101		Regio Lille	8600 draagt een speciale huisstijl met het logo van TEC Henegouwen voor de lijn MWR van en naar Moeskroen. Enkele bussen dragen speciale huisstijl van LIANES.
	10171 - 10284	12 m	CNG	94		Regio Lille	10245 draagt een speciale huisstijl met het logo van TEC Henegouwen voor de lijn MWR van en naar Moeskroen. Enkele bussen dragen speciale huisstijl van LIANES.
Twisto	??	18 m	Diesel	9		Caen
Veolia Transport Normandië	??			14		Normandië
Vitalis	469 - 471	12 m	CNG	3		Poitiers
	160 - 171	18 m	CNG	12		Poitiers
Griekenland
OSY	9001 - 9200	12 m	CNG	200		Athene	Geleverd in 2010
OASTH	271 - 290	12m		20		Thessaloniki	Geleverd in 2010
	501 - 518	12m		18		Thessaloniki	Geleverd in 2012, 12 met 3 deuren (501-508, 515-518) en 6 met 2 deuren (509-514)
IJsland
Strætó bs	21, ??			??		Reykjavik
Italië
ATM	4270	12 m	Hybride	1		Milaan
CTM	512 - 536			25		Cagliari
GTT	??			100		Turijn
Start Romagna	10418 - 10432			15		Ravenna
	32121 - 32133			13		Rimini
Kroatië
ZET	684, ??			??		Zagreb
Luxemburg
AVL	212 - 252			41		Stadsdienst Luxemburg
	31 - 45	18 m	Diesel	15		Stadsdienst Luxemburg
Gemengen	QB386			1		Luxemburg
TICE	11 - 32			22		Kanton Esch-sur-Alzette
Voyages Vandivit	672			1		Stadsdienst Luxemburg
Nederland
Arriva	6471 - 6475	10.5 m	CNG	5	Buiten dienst	Stadsdienst Leeuwarden
	6601 - 6612	12 m	CNG	12	Buiten dienst	Stadsdienst Leeuwarden	6601 - 6604 zijn in 2021 geëxporteerd naar Servië[3]
	6613 - 6615	12 m	CNG	3	Buiten dienst	Stadsdienst Leeuwarden
HTM	331	12 m	CNG	1	Buiten dienst	Den Haag	Voorheen PKM Gdynia 2000, daarvoor MPK Wałbrzych 263
Polen
JLA Jarocin	??			1		Jarocin
Mobilis	MI-957, ??			17		Krakau
MPK Wałbrzych	??			14		Wałbrzych
	??	18 m	CNG	5		Wałbrzych
MZK Słupsk	??	18 m	CNG	8		Słupsk
PKS Bydgoszcz	??			15		Bydgoszcz
PKS Lubin	??			5		Lubin
Spanje
EMT-Palma	??			22		Palma
	??	12 m	CNG	10		Palma
	??	18 m	Diesel	18		Palma
	??	18 m	CNG	2		Palma
EMTSAM	??			62		Málaga
	??	18 m	Diesel	10		Malaga
Empresa Municipal de Transportes de Valencia	80??	18 m	Diesel	15		Valencia
	92??	12 m	CNG	5		Valencia
TUZSA	2201 - 2227			27		Zaragoza
Tsjechië
Luchthaven Praag-Ruzyně	??			??		Vliegveld pendelbus
Zwitserland
Auto AG Group	33 - 37, 40	18 m	Diesel	6		Luzern
Bus Sierrois	VS133226, VS343857			2		Stadsdienst Sierre

Foto's

• 
  Interieur van een Irisbus Citelis.
• 
  Citelis Line van VER.
• 
  Trolleyversie van de Citelis.
• 
  CNG-versie van de Citelis van Arriva in Leeuwarden.

Mediabestanden

Zie de categorie Irisbus Citelis van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

1. Tussen Flumeri en Grottaminarda.
2. Irisbus Iveco announces a new hybris Citelis in 2010, persbericht (via Wayback Machine)
3. Irisbus 6601 in Servië. www.instagram.com. Gearchiveerd op 27 februari 2022. Geraadpleegd op 27 februari 2022.