Loading AI tools
adellijke familie Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Het huis Palts-Simmern (Duits: Haus Pfalz-Simmern) was een Duitse vorstelijke dynastie die in de 15e, 16e en 17e eeuw over een aantal vorstendommen in het Heilige Roomse Rijk regeerde, waaronder de Keur-Palts. De zijlinie Palts-Simmern was een van de verschillende takken van het huis Wittelsbach.
| Huis Palts-Simmern | ||
|---|---|---|
.svg) | ||
| Verheffing | 1410 | |
| Stamvader | Stefan van Palts-Simmern | |
| Laatste heerser | Karel II van de Palts | |
| Uitgestorven | 1685 | |
| Etniciteit | Duits | |
| Zijtakken |
| |
| Titels |
| |
Het huis Palts-simmern werd gesticht in 1410 door Stefan van Palts-Simmern, na de verdeling van het keurvorstendom van de Palts onder de vier zoons van Ruprecht III van de Palts. In 1559 erfde het huis Simmern het keurvorstendom. In 1685 stierf het huis in mannelijke lijn uit, waarna de erfenis aan het huis Palts-Neuburg viel.
In 1410 overleed keurvorst en Rooms-koning Ruprecht III van de Palts. Volgens de bepalingen van zijn testament moesten zijn vier zoons de erfenis onder elkaar verdelen. Lodewijk III, de oudste zoon, volgde zijn vader op als keurvorst en kreeg verreweg het grootste deel. Ruprechts derde zoon Stefan kreeg een aantal gebieden aan de westelijke rand van de Palts, waaronder Simmern en Zweibrücken, en stichtte zo de linie Palts-Simmern. Zweibrücken was in 1410 nog verpand aan het hertogdom Lotharingen. In 1416 loste Stefan het pand in. Door zijn huwelijk met Anna van Veldenz erfde Stefan in 1444 het graafschap Veldenz en een deel van Sponheim na het overlijden van Anna's vader.
Stefan trad in 1453 af. Na zijn overlijden in 1459 verdeelden zijn zoons de erfenis onder elkaar. Frederik I kreeg Simmern en Soponheim en zette de linie Palts-Simmern voort. Lodewijk I kreeg Zweibrücken en Veldenz en werd de stamvader van het huis Palts-Zweibrücken.
In 1559 overleed keurvorst Otto Hendrik van de Palts. Als dichtstbijzijnde familielid in mannelijke lijn erfde Frederik II van Simmern het keurvorstendom. Frederik verhuisde zijn hof naar Heidelberg en droeg Simmern over aan zijn jongere broer George. Hun jongste broer Richard erfde Simmern na het overlijden van George.
In tegenstelling tot zijn lutherse broers bekeerde Frederik zich rond 1561 tot het calvinisme, dat hij ook als staatsgodsdienst in de Palts invoerde. In zijn testament besloot Frederik om de Palts verdelen tussen zijn twee zoons, Lodewijk VI en Johan Casimir. Terwijl Lodewijk VI het lutheranisme opnieuw invoerde in de Keur-Palts werd het vorstendom van Johan Casimir, Palts-Lautern, een toevluchtsoord voor calvinisten. Frederik IV, de enige zoon van Lodewijk VI, erfde het keurvorstendom toen hij nog maar negen jaar oud was. Zijn oom Johan Casimir nam de voogdij op zich en liet Frederik IV calvinistisch opvoedden. In 1592 en 1598 erfde Frederik IV Palts-Lautern en Palts-Simmern nadat Johan Casimir en Richard zonder mannelijke erfgenamen waren overleden. Hierdoor werden alle vorstendommen van het huis Palts-Simmern verenigd met het keurvorstendom.
Frederik IV richtte in 1608 de Protestantse Unie op, een alliantie van protestantse vorsten die zich verzetten tegen de politiek van Habsburgse keizers. Na de dood van Frederik IV in 1610 werd de Palts voor de laatste keer verdeeld. Frederik V erfde het keurvorstendom, terwijl Lodewijk Filips Simmern en Lautern kreeg. In 1613 trouwde Frederik V met prinses Elizabeth Stuart, de enige overlevende dochter van koning Jacobus I van Engeland.
In 1619, aan het begin van de Dertigjarige Oorlog, werd Frederik V door de Staten van Bohemen verkozen tot koning. In de Slag op de Witte Berg werden Frederik en zijn aanhangers vernietigend verslagen door de troepen van keizer Ferdinand II en de Katholieke Liga. Frederik en zijn familie vluchtten naar Den Haag. De Palts werd bezet door Spaanse en Beierse troepen. In 1623 ontnam keizer Ferdinand II Frederik zijn titel als keurvorst met het ceremoniële ambt aartsseneschalk. Vervolgens benoemde de keizer hertog Maximiliaan I van Beieren met deze titels.
In 1648 werd de Vrede van Westfalen gesloten waarin de oudste zoon van Frederik V, Karel I Lodewijk, werd hersteld als keurvorst van de Palts. De prestigieuze titel aartsseneschalk bleef echter in Beierse handen. In plaats daarvan werd Karel I Lodewijk aartsschatmeester, een titel met een veel lagere rang.
Tijdens zijn regering zette Karel I Lodewijk zich in voor de wederopbouw van de in de oorlog verwoeste Palts. Om zijn uitgaven te beperken voerde een spaarzame hofhouding. Mede hierdoor raakte Karel I Lodewijk in conflict met zijn familie. Elisabeth Stuart bleef in Den Haag totdat ze na de restauratie van haar neef Karel II op de Engelse troon terugkeerde naar Londen. Ook Karel Lodewijks broer Ruprecht, die tijdens de Engelse Burgeroorlog een belangrijke rol had gepeeld als aanvoerder van de royalisten, vertrok na een kort verblijf aan het Heidelbergse hof tussen 1655 en 1657 definitief naar Engeland.
Na de dood van Lodewijk Filips in 1655 werd zijn vorstendom verdeeld: zijn zoon Lodewijk Hendrik Maurits erfde Simmern, terwijl Lautern terugviel aan het keurvorstendom. Toen Lodewijk Hendrik Maurits in 1675 kinderloos overleed werd ook het vorstendom Simmern weer met het keurvorstendom verenigd. Karel I Lodewijk werd in 1680 opgevolgd door zijn enige zoon Karel II. Karel II stierf echter vijf jaar later zonder een directe erfgenaam, waarmee het huis Palts-Simmern in mannelijke lijn uitstierf.
Ondanks protesten van Leopold Lodewijk van Palts-Veldenz viel de erfenis aan de katholieke Filips Willem uit het huis Palts-Neuburg, het dichtstbijzijnde familielid in mannelijke lijn. In naam van Elisabeth Charlotte, de enige dochter van Karel I Lodewijk, en haar man, Filips van Orléans, maakte koning Lodewijk XIV van Frankrijk ook aanspraak op een deel van de Palts en het volledige privévermogen van Karel II. De aanspraken van Lodewijk XIV vormden de aanleiding voor de Negenjarige Oorlog (1688-1697), waarin Franse legers grote delen van het Frans-Duitse grensgebied veroverden en plunderden. De Palts werd op bevel van Lodewijk XIV systematisch verwoest. Aan het einde van de oorlog was de bevolking gehalveerd en de economie was bijna volledig stilgevallen. De eerste keurvorsten uit het huis Palts-Neuburg hadden een verwoest land geërfd, dat veel van zijn invloed binnen het Heilige Roomse Rijk verloren was.
In de onderstaande stamboom zijn alle leden van het huis Palts-Simmern opgenomen, met uitzondering van jong gestorven kinderen. Huwelijken zijn aangegeven met het huwelijkssymbool (
) dat twee ringen voorstelt. Regerende vorsten zijn vetgedrukt weergegeven.
Anna (1390–1439), dochter van Frederik III van Veldenz
Vincent van Moers († 1499) Margaretha (1436–1486), dochter van Arnold van Egmont
Johanna (1464–1521), dochter van Johan II van Nassau-Saarbrücken
Beatrix (1492–1535), dochter van Christoffel I van Baden Maria Jacobine (1525–1575), dochter van Lodewijk XV van Oetingen
Maria (1519–1567), dochter van Casimir van Brandenburg-Kulmbach
Elisabeth (1539–1582), dochter van Filips I van Hessen Anna (1562-1621), dochter van Edzard II van Oost-Friesland
Karel IX van Zweden (1550–1611) Louise Juliana (1576–1644), dochter van Willem van Oranje
Johan II van Palts-Zweibrücken (1584–1635) Elizabeth Stuart (1596–1662)
Charlotte (1627–1686), dochter van Willem V van Hessen-Kassel
Wilhelmina Ernestina (1650–1706), dochter van Frederik III van Denemarken Filips, hertog van Orléans (1640–1701) Anna (1616–1684), dochter van Karel I van Mantua
Karel Theodoor van Salm (1645–1710) Henri Jules, Prins van Condé (1643–1709) Johan Frederik van Brunswijk-Lüneburg (1625–1679) Sigismund Rákóczi (1622–1652) Ernst August van Brunswijk-Lüneburg (1629–1698) George Willem van Brandenburg (1595–1640) Maria Eleonora (1607–1675), dochter van Joachim Frederik van Brandenburg
George III van Brieg (1611–1664) Maria (1642–1688), dochter van Frederik Hendrik van Oranje Johan Frederik II van Saksen (1529–1595) Elisabeth (1552–1590), dochter van August van Saksen
Johan George I van Anhalt-Dessau (1567–1618) Johan Willem van Saksen-Weimar (1530–1573) Filips II van Hessen-Rheinfels (1541–1583) Johan August van Palts-Lützelstein (1575–1611) Jan VI van Nassau-Dillenburg (1536–1606) Elisabeth (1503–1563), dochter van Willem I van Hessen George II van Erbach (1506–1569) Juliana (1545–1575), dochter van Johan IV van Wied Emilia (1550–1589), dochter van Christoffel van Württemberg Anna Margaretha (1571–1621), dochter van George Johan I van Palts-Veldenz Lamoraal van Egmont (1522–1568) Filips III van Hanau-Münzenberg (1526–1561) Johanna van Croÿ (1435–1504), dochter van Anton van Croÿ
In de onderstaande stamboom zijn alle legitieme takken van het huis Wittelsbach opgenomen. In 1329 stelde keizer Lodewijk de Beier het Huisverdrag van Pavia op, waarin hij de Palts afstond aan de drie zoons van zijn oudere broer Rudolf I van de Palts. Hierdoor ontstonden twee linies binnen de dynastie: de oudere Paltsische en de jongere Beierse linie. In 1410 werd de Paltische linie verder verdeeld. Het huis Palts-Simmern was de derde van de vier linies die zo ontstonden.
| Scheyern 11e eeuw–1180 | Meranië 1153–1182 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Beieren 1180–1255 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Opper-Beieren 1255–1329 | Neder-Beieren 1255–1340 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Palts 1329–1410 | Beieren 1329–1349 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Keurlinie 1410–1559 | Palts-Neumarkt 1410–1448 | Palts-Simmern 1410–1459 | Palts-Mosbach 1410–1506 | Opper-Beieren 1349–1363 | Neder-Beieren 1349–1392 | Straubing-Holland 1349–1436 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Palts-Simmern 1459–1685 | Palts-Zweibrücken 1459–1569 | Palts-Veldenz 1543–1694 | Beieren-Ingolstadt 1392–1445 | Beieren-Landshut 1392–1503 | Beieren-München 1392–1777 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Palts-Neuburg 1569–1742 | Palts-Sulzbach 1614–1799 | Palts-Zweibrücken 1569–1605 | Palts-Birkenfeld 1569–1671 | Palts-Bischweiler 1630–(1806) | Palts-Gelnhausen 1654–(1799) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Palts-Zweibrücken 1605–1661 | Palts-Landsberg 1605–1681 | Palts-Kleeburg 1605–1731 | Beierse koningshuis (1806)–heden | Hertogen in Beieren (1799)-1968 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
