Het Kanaal

Voor de waterweg in Den Haag, zie Het Kanaal (Den Haag).

Het Kanaal (Frans: La Manche; Engels: The English Channel) is de zee of zeestraat tussen Groot-Brittannië en Frankrijk, die de zuidelijke Noordzee verbindt met de Keltische Zee, onderdeel van de Atlantische Oceaan. Het smalste gedeelte heet ook het Nauw van Calais of de Straat van Dover. In het dagelijks spraakgebruik wordt met 'het Kanaal' vaak dit gebied tussen Calais en Dover bedoeld.^[1]

Het Kanaal
Locatie	tussen Engeland en Frankrijk
Oppervlakte	75.000 km²
Diepte (max.)	120 m
Diepte (gem.)	60 m
Foto's
Satellietfoto van het Kanaal
Portaal    Geografie

Het Kanaal is gemiddeld ongeveer 60 m diep, met een maximale diepte van 120 m, en wordt intensief door de scheepvaart benut. Bij stijgend water staat de stroming van west naar oost en in omgekeerde richting wanneer het waterniveau daalt. Voor de veiligheid van de scheepvaart zijn er internationale scheepvaartroutes vastgesteld, die lopen van het Kanaal tot aan de Duitse Bocht.

Vlak voor de Franse kust van Normandië liggen de Kanaaleilanden, een groep eilanden die tot het Brits Kroongebied behoren (Crown dependencies). Het zijn semi-onafhankelijke staten. Wight, voor de Engelse zuidkust, is het grootste eiland van het Kanaal. Andere eilanden, voor de Franse kust, zijn de Chausey-eilanden, de Mont Saint-Michel, en de nog kleinere Sint-Marcouf-eilanden en Tatihou in de Seinebaai.

De langste rivieren die in Het Kanaal uitmonden zijn de Seine en de Somme.

Ontstaan van de verbinding met de Noordzee

Vroege ijstijden

De kalksteen aan weerszijden van Het Kanaal is onderdeel van een doorlopende geologische structuur, de Weald-Artoisanticline, en tot aan de grote ijstijden in het Midden-Pleistoceen liepen de kalkrotsen van Calais en Dover als een bergrug door. Het Kanaal was slechts een grote baai waarin een aantal grote rivieren zoals de Thames, de Seine de Somme en de Rijn uitmondden.

Op het hoogtepunt van deze ijstijden bedekten grote ijskappen Scandinavië, Schotland en de noordelijke Noordzee ertussen. Door de afdammende werking van het ijs en het vele smeltwater ontstond een groot zoetwatermeer in het zuidelijk deel van wat nu de Noordzee is. Dit smeltwater zocht een uitweg en vond die in het gebied van het huidige Dover en Calais. Tussen 450.000 en 150.000 jaar geleden, gedurende de Saalien- en Elsterien-ijstijden, ontstond twee keer een catastrofale doorbraak van de landbrug. Zo ontstond een verbinding tussen het zoetwatermeer en de Kanaalbaai, via wat thans het Nauw van Calais is, met de kenmerkende witte kalkkliffen aan weerszijden. Door inwerking van golven op het zachte kalksteen verbreedde de kloof zich steeds meer, een proces dat tot op de dag van vandaag doorgaat.

Laatste ijstijd

Als de zeespiegel laag genoeg staat, zoals in ijstijden het geval is geweest, vallen het Kanaal en de Noordzee goeddeels droog en maakt Groot-Brittannië deel uit van het vasteland van Europa. Bij Het Kanaal was dat voor de laatste maal het geval in de Weichselien-ijstijd, ongeveer 70.000 tot 12.000 jaar geleden.

Het Kanaal was een uitgestrekte ijzige toendra waardoorheen een grote rivier zuidwestwaarts stroomde en uitmondde in de Atlantische Oceaan. Die rivier werd vóór het Nauw van Calais gevoed door Rijn, Maas en Theems, en verder stroomafwaarts door de Franse rivieren Seine en Somme, en door kleinere Zuid-Engelse rivieren zoals de Solent en de Arun. Deze situatie eindigde toen na de laatste ijstijd de zeespiegel weer steeg. Rond 12.000 jaar geleden was het Nauw van Calais weer een zeestraat geworden, verbonden met de Atlantische Oceaan. Vanaf rond 8.000 jaar geleden ontstond ook de verbinding tussen de Noordzee en Het Kanaal.

Havenplaatsen

Enkele grote havenplaatsen direct aan Het Kanaal zijn:

Engeland

• Dover
• Bournemouth
• Brighton
• Plymouth
• Portsmouth

Frankrijk

• Calais
• Cherbourg-en-Cotentin
• Le Havre