Herinnering aan Holland

Herinnering aan Holland is een gedicht van de Nederlandse dichter Hendrik Marsman, voor het eerst gepubliceerd in 1936. Marsman schreef dit realistische gedicht tijdens zijn verblijf aan de Middellandse Zee. Het gedicht beschrijft het Nederlandse landschap en de Nederlandse strijd tegen het water. Het is een van de bekendste Nederlandse gedichten en werd in 2000 gekozen tot 'Gedicht van de Eeuw’ in Nederland.^[1]

Herinnering aan Holland
Auteur	Hendrik Marsman
Land	Nederland
Onderwerp	Nederlandse landschap Nederlandse strijd tegen het water
Portaal    Literatuur

De eerste zin: Denkend aan Holland zie ik breede rivieren traag door oneindig laagland gaan, is overbekend geworden. Het gedicht is in nagenoeg iedere bloemlezing van bekende Nederlandse gedichten te vinden. De bekendheid en het karakter van een opsomming met bovendien een eenvoudig rijmschema van slechts drie keer gepaard mannelijk eindrijm rijm (aa.bb.cc.), met dus de klemtoon op de laatste lettergreep, hebben meer dan één dichter geprikkeld het vers te parodiëren. Een bekend voorbeeld is het hekeldicht De binnenring van Holland van Gerrit Komrij uit 1981. Het gedicht van Marsman is door de beeldhouwer Stef Stokhof de Jong in steen uitgehouwen. Het kunstwerk is te vinden op de dijk aan de Lek bij Wijk bij Duurstede, waar het landschap aansluit bij de beschrijving van Marsman. De duiding De stem van het water is gebruikt door de filmmaker Bert Haanstra als titel van zijn documentaire uit 1966 over de verbondenheid van de Nederlanders met de pracht en kracht van het water in hun natuurlijke omgeving.

De tekst

Denkend aan Holland

zie ik breede rivieren

traag door oneindig

laagland gaan,

rijen ondenkbaar

ijle populieren

als hooge pluimen

aan den einder staan;

en in de geweldige

ruimte verzonken

de boerderijen

verspreid door het land,

boomgroepen, dorpen,

geknotte torens,

kerken en olmen

in een grootsch verband.

de lucht hangt er laag

en de zon wordt er langzaam

in grijze veelkleurige

dampen gesmoord,

en in alle gewesten

wordt de stem van het water

met zijn eeuwige rampen

gevreesd en gehoord.

Trivia

Het programma Denkend aan Holland dat sinds 2019 door Omroep MAX wordt uitgezonden is vernoemd naar de eerste regel van dit gedicht. André van Duin, die dit programma samen met Janny van der Heijden presenteert, noemt deze zin aan het begin van elke aflevering.

Bronnen, noten en/of referenties

1. Hendrik Marsman, op letterkundigmuseum.nl. Hierin: "Zijn vers ‘Herinnering aan Holland’ wordt aan het eind van de twintigste eeuw verkoren tot het gedicht van die turbulente eeuw".