Loading AI tools
Een herinnering is een ervaring uit het verleden die in het geheugen is opgeslagen en die men zich voor de geest kan roepen. Hoe ervaring of kennis in het langetermijngeheugen wordt opgeslagen en weer kan worden teruggezocht, is onderwerp van studie in de zowel de cognitieve psychologie als cognitieve neurowetenschap. Herinneringen vormen het bewustzijn en vormen als zodanig een onderdeel van het declaratief geheugen. Herinneringen zijn niet altijd betrouwbaar.
Zie Herinnering (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Herinnering.
Het menselijk geheugen bestaat uit meerdere systemen met hun eigen kenmerken. Herinnering (Engels: recall of recollection) wordt meestal in verband gebracht het declaratief geheugen: het geheugen voor feiten en gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden in het verleden. Het opslaan van deze kennis (Engels: encoding) en terugzoeken (Engels: retrieval) gebeurt door verschillende gebieden in de hersenen. Zo blijkt de hippocampus een rol te spelen bij het opslaan, of consolidatie van nieuwe kennis. Verschillende delen van de prefrontale cortex blijken actief te zijn bij opslaan en terugzoeken. De linker prefrontale cortex zou meer bij opslaan, en de rechter prefrontale cortex meer bij terugzoeken betrokken te zijn.[1] De taak van de prefrontale cortex bestaat hierbij vermoedelijk in het organiseren en 'bewaken' van informatie die in het geheugen moet worden opgeslagen of wordt teruggezocht.[2] Beschadiging van gebieden in de prefrontale cortex kunnen soms leiden tot herinneringsvervalsing (Engels: false memories) en confabulaties.[3]
De vroegste jeugdherinneringen stammen uit de leeftijdsperiode van gemiddeld 3-4 jaar De gebrekkige herinnering van gebeurtenissen uit de zeer vroege jeugd is zowel bij volwassenen, als bij kinderen op latere leeftijd vastgesteld. Over de oorzaken van dit verschijnsel, ook wel aangeduid als kinderamnesie (Engels: childhood amnesia) bestaat nog geen overeenstemming. Een vroege controversiële theorie uit de psychoanalyse van Sigmund Freud schrijft kinderamnesie toe aan verdringing van vroege seksuele impulsen.[4] Recentere studies schetsen een ander beeld.[5] Eén mogelijkheid is dat in de vroege jeugd wel persoonlijk gekleurde herinneringen gevormd worden, maar dat deze later in de jeugd geleidelijk weer vervagen. Een andere mogelijkheid is dat de ontwikkeling van de hersenen (en/of ook de ontwikkeling van taal) in de vroege jeugd nog onvoldoende is gevorderd om allerlei details van vroege ervaringen of gebeurtenissen in het autobiografisch geheugen op te slaan, waardoor zij ook op latere leeftijd niet of minder goed onthouden worden.[6]
Herinnering moet worden onderscheiden van herkenning (Engels: recognition). Bij een test voor herinnering krijgt men bijvoorbeeld een lijst woorden te zien en wordt gevraagd deze lijst daarna weer te reproduceren. Dit kan in willekeurige volgorde of volgens de aangegeven volgorde gebeuren. Bij een herkenningstest luidt de opdracht met een ja of nee reactie aan te geven of een gepresenteerd woord al eerder in de lijst voorkwam of niet. Bij een herinnering is men ook in staat bewust de inhoud van het geheugen weer op te roepen. Bij herkenning weet men alleen dat iets wat wordt waargenomen, overeenkomt met informatie die in het geheugen is opgeslagen. Men kan bijvoorbeeld een gezicht herkennen, maar kan niet meer weten waar men de persoon is tegenkomen of hoe hij of zij heet.
Herinneringen worden mede gevormd door de emoties waar de oorspronkelijke ervaring mee gepaard gaat, en de meeste herinneringen eroderen in de loop der tijd, ze veranderen en vervagen naarmate er meer beleefd wordt. Details gaan verloren, en de gaten in het verhaal worden opgevuld met andere details. Buitengewoon indrukwekkende gebeurtenissen kunnen als flitsherinnering een eigen leven gaan leiden.
Wanneer paramnesie, geheugenbedrog, geheugenvervorming, herinneringsvervalsing of herinneringsillusie ziekelijke vormen aanneemt, kunnen de onware herinneringen leiden tot waanvoorstellingen van de werkelijkheid.[7]
Een déjà vu (Frans voor "al gezien") is de ervaring zich iets te herinneren wat niettemin nog niet eerder is gebeurd. Dan hebben de hersenen de belevenis al opgeslagen voordat het bewustzijn er tijd voor had. De term werd het eerst geopperd in 1876 door de Franse auteur Émile Boirac in zijn boek over de toekomst van de psychische wetenschappen L'Avenir des Sciences Psychiques. Naar schatting hebben 97% van de mensen weleens een déjà vu-ervaring.[8]
Een flashback (Engels voor "terugflits") is de plotselinge herinnering aan een vroegere ervaring, die was opgeslagen in het langetermijngeheugen en geen parate kennis meer was. Deze kan worden opgeroepen door een al dan niet bewuste associatie met de huidige gedachten.
Het synoniem "anamnese", van het Oudgriekse woord ἀνάμνησις, anamnêsis, wordt gebruikt in de medische wereld voor de beschrijving van de ziektegeschiedenis die een patiënt aan zijn dokter kan geven. Platonische anamnese is het ophalen in de herinnering van de vormen uit de wereld waar de ziel voor de geboorte heeft verkeerd. Volgens Plato gaan vorige levens spoorloos verloren, maar blijven delen van de prenatale toestand altijd latent aanwezig in de geest.
Het wederkerend werkwoord zich herinneren is in de 16e eeuw gevormd naast het uit het Duits overgenomen erinnern. Het prefix her- is dus ontstaan als hypercorrectie, maar de betekenis van "weer inneren, opnieuw innemen" is wel toepasselijk.[9] Er is immers in zekere zin sprake van een herbeleving.
Om de herinnering aan belangrijke gebeurtenissen en personen levend te houden, worden gedenktekens opgericht. Bijzondere bouwwerken worden gekoesterd als monumenten van vervlogen tijden, tastbare sporen van een geschiedenis, die anders zou verdwijnen. Het woord komt uit het Latijn, monumentum betekent "gedenkteken" of "dat wat herinnert". De Romeinen bouwden er veel, maar de oudste monumenten zijn ouder dan de eerste obelisken die de Egyptenaren oprichtten. Herinneringen zijn onbetrouwbaar, maar steen niet. Een samenleving ontleent een deel van haar identiteit aan haar monumenten.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
