Helen Zille

Otta Helene (Helen) Maree-Zille (Johannesburg, 9 maart 1951) is een Zuid-Afrikaanse politica. Ze is lid van de Democratische Alliantie, waarvan zij tussen 2007 en 2015 tevens de politiek leider was.

Helen Zille
Otta Helene (Helen) Maree-Zille
Geboren	9 maart 1951 Johannesburg, Zuid-Afrika
Politieke partij	Democratische Partij (tot 2000) Democratische Alliantie (sinds 2000)
Website	http://helenzille.co.za/
Premier van de West-Kaap
Aangetreden	6 mei 2009
Einde termijn	22 mei 2019
Voorganger	Lynne Brown
Opvolger	Alan Winde
Leider van de Democratische Alliantie
Aangetreden	6 mei 2007
Einde termijn	10 mei 2015
Voorganger	Tony Leon
Opvolger	Mmusi Maimane
Burgemeester van Kaapstad
Aangetreden	15 maart 2006
Einde termijn	30 april 2009
Voorganger	Nomaindia Mfeketo
Opvolger	Dan Plato
Portaal    Politiek

Zille is een voormalige journalist en anti-apartheidsactivist.^[1] Toen ze nog werkte voor de Rand Daily Mail, in de late jaren 1970, werd ze bekend door het onthullen van de waarheid achter het overlijden van de leider van de Zwarte bewustzijnsbeweging, Steve Biko.^[2] Ze werkte ook voor de Black Sash en andere prodemocratische groeperingen in de jaren 1980.^[3] In de politiek heeft Zille op alle drie niveaus gewerkt: als lid van de Uitvoerende Raad voor Onderwijs van de provincie West-Kaap (1999–2004), als parlementslid in de Nationale Vergadering (2004–2006) en uiteindelijk als burgemeester van Kaapstad (2006–2009). Tussen 2009 en 2019 was ze premier van de provincie West-Kaap.

Haar werk als burgemeester, en in het bijzonder haar verwezenlijkingen in de strijd tegen de criminaliteit, drughandel en werkloosheid, leidden tot haar verkiezing als 's werelds beste burgemeester van het jaar 2008, uit een totaal van 820 kandidaten.^[4][5] Ze werd ook verkozen tot Newsmaker of the year 2006 door de National Press Club in juli 2007, en was finaliste in de verkiezing van Suid-Afrikaanse vrou van die jaar in 2003.^[6] Zille spreekt Engels, Afrikaans en Xhosa, naast haar moedertaal Duits.^[7]

Achtergrond en loopbaan

Helen Zille werd geboren in Johannesburg als dochter van vluchtelingen die Duitsland hadden verlaten in de jaren 30. Haar grootvader (aan moeders kant) en grootmoeder (aan vaders kant) waren Joods. Ze liep school aan de St Mary's School in Waverley, Johannesburg, en studeerde verder aan de Universiteit van de Witwatersrand, waar ze een Bachelor of Arts verkreeg. Ze huwde professor Johann Maree in 1982. Het koppel heeft twee zonen: Paul (geboren in 1984) en Thomas (1989). Ze is lid van de Rondebosch United Church in Kaapstad.^[8]

Politiek journalist

Zille begon haar carrière als politiek correspondent voor de Rand Daily Mail in 1974.^[9] In september 1977 maakte de Minister van Justitie en Politie, J.T. Kruger, bekend dat anti-apartheidsactivist Steve Biko was overleden in de gevangenis als gevolg van hongerstaking. Zille en de hoofdredacteur van haar krant, Allister Sparks, waren ervan overtuigd dat Krugers verhaal een doofpot was. Zille vond bewijzen hiervoor door het opsporen en interviewen van verscheidene dokters die waren betrokken bij de zaak.^[2]

De Rand Daily Mail' opende op de voorpagina met "No sign of hunger strike - Biko doctors", wat een schokgolf door Zuid-Afrika zond. Minister Kruger dreigde de krant onmiddellijk te verbieden,en Zille werd met de dood bedreigd.^[2] Later werden Zille en Sparks door de Persraad veroordeeld voor "vooringenomen verslaggeving" en de krant werd verplicht een "hervorming" door te voeren. Hun advocaat zou later de beweringen van Zille helpen onderbouwen toen hij de familie Biko zou vertegenwoordigen op het proces aangaande zijn dood. Het onderzoek wees uit dat het overlijden van Biko te wijten was aan een erge hoofdwonde, maar kon geen schuldigen identificeren.^[10]

Zille nam ontslag bij de Rand Daily Mail, samen met hoofdredacteur Allister Sparks, ingevolge een verzoek van de hoofdaandeelhouder van de krant Anglo American om de verdediging van gelijke rechten te temperen.^[11]

Anti-apartheidsbeweging

Zille was nauw betrokken bij de Black Sash-beweging tijdens de jaren 1980. Ze werkte op de regionale en nationale besturen van de organisatie en was vicevoorzitter van de End Conscription Campaign in de provincie West-Kaap.

Burgemeester en premier

Tot 2000 was Zille lid van de Democratische Partij. Daarna was ze actief voor de Democratische Alliantie (DA), waarin de Democratische Partij was opgegaan. Voor deze oppositiepartij werd ze bij de Zuid-Afrikaanse parlementsverkiezingen van 2004 verkozen in de Nationale Vergadering.

Nadat de DA in 2006 de gemeenteraadsverkiezingen in Kaapstad won, werd Zille burgemeester van die stad. In dit ambt werd ze geprezen om haar bestrijding van criminaliteit en werkloosheid en in 2008 werd ze uitgeroepen tot World Mayor. Ondertussen was Zille in mei 2007 tevens verkozen tot politiek leider van de DA, een functie die ze acht jaar zou bekleden.

Bij de provinciale verkiezingen van april 2009 werd Zille naar voren geschoven als kandidaat-regeringsleider voor de provincie West-Kaap. Ze wist een grote overwinning te boeken^[12][13] en op 6 mei 2009 werd zij premier van de provincie. Ook werd ze lid van het Provinciale Parlement van de West-Kaap. In 2014 werd ze als premier herkozen.

Na twee ambtstermijnen van vijf jaar mocht Zille zich niet nogmaals herkiesbaar stellen voor het premierschap. Ze werd in mei 2019 opgevolgd door haar partijgenoot Alan Winde. Later dat jaar werd Zille binnen de DA benoemd tot voorzitter van de federale raad.

Bronnen, noten en/of referenties

1. (en) earthtimes.org, "World's best mayor Helen Zille says award a boon for democracy".
2. (en) Steve Biko's legacy lives on - Zille.
3. (en) Helen Zille (St Mary’s School 1962 to 1968). Gearchiveerd op 14 september 2010.
4. (en) "SA mayor scoops 'world best' award", IOL. Geraadpleegd op 13 oktober 2008.
5. (en) Helen Zille, Mayor of Cape Town, wins the 2008 World Mayor Prize. Gearchiveerd op 20 april 2023.
6. (en) Woman of the Year 2003 finalists (30 July 2003). Gearchiveerd op 3 maart 2016. Geraadpleegd op 10 april 2007.
7. (en) Helen Zille Biography. Gearchiveerd op 29 maart 2018. Geraadpleegd op 23 juli 2023.
8. Tutu commends Christian communicators in justice struggle. Gearchiveerd op 24 oktober 2020.
9. Who's Who: Mrs Helen Zille. Gearchiveerd op 29 maart 2018. Geraadpleegd op 23 juli 2023.
10. "Steve Biko: XI - The Verdict". Gearchiveerd op 1 juni 2023.
11. "The Zille to weaken Zuma's grip". Gearchiveerd op 25 april 2009.
12. (en) DA leader is also premier candidate. Gearchiveerd op 24 september 2015.
13. (af) Die Burger (Afrikaans)

Bibliografische informatie

• Gemeinsame Normdatei: 13801261X
• International Standard Name Identifier: 0000 0000 5888 679X
• Library of Congress Control Number: no92024424
• Nederlandse Thesaurus van Auteursnamen: 323547559
• Virtual International Authority File: 68497575
• WorldCat (via VIAF): 68497575