Heirbaan Boulogne-Kassel-Keulen

De heirbaan Boulogne-Kassel-Keulen was een Romeinse hoofdweg die vertrok in Gesoriacum (Boulogne-sur-Mer) en via Kassel, Asse en Atuatuca Tungrorum (Tongeren) eindigde in Keulen. Ze vormde een korter alternatief voor de Via Belgica over Bavay. In het bijzonder het stuk tussen Tienen en Maastricht is een archeologisch relict van eerste orde, zij het niet beschermd.

Historische ligging bij Bommershoven

Het Romeinse wegennet met de heirbaan herkenbaar als de min of meer rechte lijn van Boulogne (B) naar Tongeren (T) en Keulen (K)

Verloop

De weg bestond uit drie delen:

• van Boulogne naar Hollebeke, op de Peutingerkaart weergegeven als een onderdeel van de route Boulogne–Wervik–Doornik–Bavay
• van Hollebeke naar Asse en Tienen: dit gedeelte liep over de valleiranden, met een minimum aan rivierkruisingen en hellingen
• van Tienen naar Tongeren: een rechtlijnige weg van Romeinse oorsprong maar niet vermeld in de toenmalige bronnen

Het bochtige gedeelte Hollebeke–Tienen is niet meer te herkennen in het landschap. Het is ook nergens archeologisch aangetoond,^[1] maar in de omgeving van de route bevinden zich wel diverse Gallo-Romeinse sites en plaatsnamen. In de periode 1950–1980 werden twee mogelijkheden gesuggereerd: een "zuidelijk traject" via Kester^[2] en een "noordelijk traject" via Asse^[3]. Sinds 2000 wordt niet langer rekening gehouden met het zuidelijke traject.^[4]

Overblijfselen

Vier gedeelten zijn bewaard gebleven:

• van Lederzele tot Wemaarskappel: de route de Watten
• van Kassel tot Reningelst: de route de Poperinghe en Casselstraat
• van Zellik tot Kassei (Vilvoorde): de Romeinsesteenweg en Koningslosteenweg
• van Grimde tot Piringen: de Oude Heerweg, Wangestraat, Romeinseweg en Romeinse Kassei

• 
  Luchtfoto bij Kassel
• 
  De Romeinseweg in Halle-Booienhoven
• 
  Satellietbeeld bij Helshoven
• 
  De "Drie Tommen"
• 
  Gereconstrueerde mijlpaal bij het Cotthembos in Sint-Lievens-Houtem
• 
  De Romein aan de Balei in Sint-Lievens-Houtem
• 
  De Romein aan de Balei in Sint-Lievens-Houtem

Plaatsen

Hedendaagse plaatsen in de buurt van het traject zijn onder andere:

• Boulogne-sur-Mer, toentertijd een belangrijke Kanaalhaven
• Kassel, de administratieve hoofdplaats van de Civitas Menapiorum
• Kortrijk, met een pont (?) over de Leie
• Hermelgem, met een pont (?) over de Schelde^[5]
• Velzeke (met Provinciaal Archeocentrum Velzeke en de Paddestraat)
• Leeuwbrug, met een voorde over de Dender
• Asse
• Vilvoorde, met een voorde over de Zenne
• Erps-Kwerps
• Leuven, met een voorde over de Dijle
• Tienen, met een voorde over de Gete
• Tongeren, de administratieve hoofdplaats van de Civitas Tungrorum

Literatuur

• Robert Nouwen, De Romeinse heerbaan. De oudste weg door de Lage Landen, 2021. ISBN 9056157442

Bronnen, noten en/of referenties

1. Robert Nouwen (2020). De Romeinse weg tussen Tongeren en Tienen, p. 75 – in Limburg, het Oude Land van Loon 99. Gearchiveerd op 8 december 2022.
2. Jozef Mertens (1968). België in het Romeins Tijdvak.
3. Marc Rogge (1972). Een bijdrage tot de studie van het Gallo-Romeins wegennet in de streek tussen Schelde en Dender – in Helinium 11.
4. Marc Rogge (2003). Het wegennet van de Romeinen in Gallië en Germanië – in Vlaanderen 53, kaartje p. 175. Gearchiveerd op 6 december 2022.
5. Een oversteekplaats bij Ename is minder waarschijnlijk omdat er dan verschillende beekdalen overgestoken moesten worden naar Velzeke.