Gereedschap

Gereedschappen of werktuigen zijn hulpmiddelen om bewerkingen te kunnen uitvoeren die een mens (of dier) met zijn lichaam zelf niet of moeilijk kan uitvoeren.

Handgereedschap

Mensen en mensapen kunnen gereedschap gebruiken, maar ook bij kraaiachtigen, Goffins kaketoes, zeeotters en dolfijnen is het gebruik van gereedschap gezien.

Andere termen die gebruikt worden voor bepaalde typen gereedschap zijn gerei (meervoud van zachter gereedschap) en instrument (over het algemeen een meer geavanceerd of erg specialistisch stuk gereedschap). Voor groter en zwaarder gereedschap wordt meestal de term werktuig gebruikt.^[bron?]

Er zijn stukken gereedschap die in verschillende velden worden gebruikt, maar vaak is gereedschap zeer gespecialiseerd voor een bepaalde toepassing. Zie bijvoorbeeld het artikel over houtbewerking.

Gereedschap kan onderverdeeld worden in verscheidene categorieën:

Handgereedschap

• avegaar
• beitel
• bijl
• boor
• centerpons (centerpunt, puntslag)
• cijferpons
• draadtap
• drevel
• doorslag (pendrijver)
• dopsleutel
• Engelse sleutel
• figuurzaag
• frees
• fretboor
• glassnijder
• grondschaaf
• guts
• hamer
• holpijp
• ijzerzaag (beugelzaag)
• juniorzaag
• kabelklemtang
• koevoet
• komstaaldraadborstel
• kruishout
• letterpons
• lijmklem (lijmtang)
• mes
• nijptang
• perforator
• pijpsleutel
• plamuurmes
• poelietrekker
• pompschroevendraaier
• priem (els)
• revolverponstang
• schaaf
• schaar
• schildershakmes
• schraapstaal
• schroevendraaier
• spanningzoeker
• schrijfhaak
• schuurblok (schuurkurk)
• slagsleutel
• sleutel
• draadsnijder
• rattenstaart
• tang
• tas
• verfkrabber
• verfsteker
• verstekbak
• verstekzaag
• vuist
• vijl
• wringijzer
• zaag
• zaagklem
• zweihaak (zwaaihaak)

Hulpmiddelen bij gereedschappen

• aambeeld
• bankschroef
• krik
• lasbril
• loopkat
• gehoorbescherming
• katrol
• takel
• veiligheidsbril
• veiligheidshelm
• werkbank

Machinegereedschap

Zie ook Gereedschapswerktuig

Machinale equivalenten van handgereedschap:

• draaibank, freesmachine, metaaldraaibank (dit zijn beitels)
• boormachine, klopboormachine, boorhamer, drilboor
• schaafbank, vlakbank, vandiktebank (dit zijn schaven)
• knipschaar
• accuboormachine (gebruikt als schroevendraaier)
• schuurmachine (schotelschuurmachine)
• bandzaag, cirkelzaag
  • decoupeerzaag
  • figuurzaagmachine
  • kettingzaag (motorzaag)
  • lintzaag
  • radiaalzaag
  • zaagmachine

Overig machinaal gereedschap:

• elektrische slijpmachine
• graveermachine
• haakse slijper
• stansmachine
• zetbank (afkantpers)

Meetgereedschap

Zie meetgereedschap voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Voor het meten van lengtes:

• duimstok
• meetlat
• meetlint
• micrometer
• rolmaat
• schuifmaat
• Geodriehoek

Ander meetgereedschap:

• bandenspanningsmeter
• curvimeter
• gradenboog
• kaliber (instrument)
• krompasser
• multimeter (stroom-. spanning-, weerstand-, universeelmeter)
• schietlood
• schroefdraadmeter
• sonde of taster
• steekpasser
• vlakplaat
• voelermaat
• waterpas

Tekengereedschap

• afrondingsmal of tekenschaats
• doezelaar
• gatenplaat of cirkelmal
• gradenboog
• Graphos van Pelikan
• kleurpotloden
• krijtstift gebruikt in de bouw
• lettersjablonen met alle mogelijke letter- en cijfertypen
• liniaal
• passer en valpasser
• Rapidograph, buisjespen van Rotring
• schaalstok
• spatlijn
• stifthouders van Pentel
• strooklatten
• tekendriehoeken van 45/45 en 60/30 graden
• tekenhaak of tekenmachine
• tekenplank of tekenbord
• parallelliliaal
• tekenpotloden in vele hardheden, ook als vulpotlood
• tekensjablonen voor alle mogelijke vakgebieden
• tekentafel
• timmermanspotlood
• trekpen
• vlakgum of stuf

Schildersgereedschap

• bokkenpoot
• kitpistool (kitspuit)
• kwast
• palet
• paletmes (schildersmes)
• passe-partoutsnijder
• penseel
• plamuurmes
• schuurblok (schuurkurk)
• schuurmachine
• schildersezel

Tuingereedschap

Zie tuingereedschap voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Huishoudelijk gereedschap

• bezem
• stoffer en blik
• boender
• luiwagen
• vloertrekker
• mand
• mattenklopper
• ragebol
• raamwisser (wisser, trekker)
• strijkplank

Elektrische huishoudelijke gereedschappen worden meestal met de term huishoudelijke apparatuur aangeduid.

Gereedschap voor zelfverzorging

• borstel
• eeltrasp
• kam
• nagelschaar
• pincet
• scheermes
• tandenborstel
• tandenstoker
• washandje

Kook- en eetgereedschap

• mes
• lepel
• vork
• broodmes
• pan
• wok
• opscheplepel
• pollepel
• schuimspaan
• spatel
• bakspatel
• blikopener
• afwasborstel
• schaal
• weegschaal

Naaigereedschap

Zie Naaigerei voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• borduurmachine
• borduurring
• breipen
• breimachine
• haaknaald
• kleermakerskrijt
• maasbal
• naald
• naaimachine
• Radeerwiel
• Rokkenspuit
• schaar
• speld
• vingerhoed

Overig gereedschap en werktuigen

Werkplaatsgereedschap

Vandiktebank

Op een werkplaats worden verschillende gereedschappen en werktuigen gebruikt, zoals:

• aambeeld
• bankschroef
• houtdraaibank
• radiatorkwast
• vandiktebank
• vlampolijstmachine

Landbouwwerktuigen

• dommekracht
• kapmes of machete
• mestvork
• sikkel
• zeis
• zicht

Smidswerktuigen

De smid gebruikt in de smederij onder andere:

• aambeeld
• blaasbalg
• smidshamer
• smidsvuur

Reddingswerktuigen

• Hydraulisch redgereedschap

Militair gereedschap

• gevechtswapen

Boordgereedschap

Boordgereedschap is het bij een voer- of vaartuig aan boord meegenomen gereedschap. Meestal wordt standaard bij een nieuw voertuig boordgereedschap meegeleverd. Dat gereedschap heeft zelden de kwaliteit van gereedschap waarmee een monteur werkt.

Overige

• Vonkvrij gereedschap

Mediabestanden

Zie de categorie Tools van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

WikiWoordenboek