AI tools
Loading AI tools
Remove ads

Een geheime dienst is een overheidsorganisatie die mede op heimelijke (clandestiene) wijze onderzoek doet ten behoeve van de nationale veiligheid van een land. Dit wordt doorgaans spionage genoemd.

Thumb
Logo in de hal van het gebouw van de Amerikaanse CIA
Thumb
Hoofdkwartier van de Britse inlichtingendienst MI6 in Londen

Geheime diensten worden onderscheiden in veiligheidsdiensten en inlichtingendiensten. In grotere landen zijn dat aparte diensten, in kleinere landen is er vaak één organisatie die zowel veiligheids- als inlichtingentaken vervult.

Naast de algemene veiligheids- en inlichtingendiensten zijn er ook specifieke afluisterdiensten en militaire inlichtingendiensten.

Remove ads

Soorten inlichtingen

Geheime diensten verzamelen inlichtingen, wat te omschrijven valt als doorgaans geheime informatie van andere partijen die van nut kan zijn voor de opdrachtgevers van deze diensten, zoals regeringen en militaire bevelhebbers. Van belang is dat inlichtingen op betrouwbaarheid gewaardeerd en tijdig aan de opdrachtgever gepresenteerd worden.[1]

Inlichtingen kunnen afkomstig zijn uit een reeks van verschillende bronnen, die vanuit Brits/Amerikaans gebruik allemaal met een "-INT" worden aangeduid.[2] Hier vermeld met de meestgebruikte bronnen bovenaan:

  • OSINT (Open Source Intelligence): inlichtingen uit openbare bronnen
  • HUMINT (Human Intelligence): inlichtingen uit menselijke bronnen ("spionnen")
  • SIGINT (Signals Intelligence): inlichtingen uit elektronische signalen ("afluisteren")
  • IMINT (Imagery Intelligence): inlichtingen uit luchtfoto's en satellietbeelden
  • GEOINT (Geospatial Intelligence): inlichtingen uit verschillende bronnen gepresenteerd op landkaarten
  • CLASSINT (Classified information Intelligence): inlichtingen uit geclassificeerde informatie van partnerdiensten
  • MEDINT (Medical Intelligence): inlichtingen op medisch gebied
  • FININT (Financial Intelligence): inlichtingen uit financiële bronnen
  • TRAVINT (Travel Intelligence): inlichtingen uit reisgegevens
Remove ads

Andere activiteiten

Naast het verzamelen van inlichtingen houden geheime diensten zich ook met andere activiteiten bezig. Het kan daarbij gaan om:[3]

  • Heimelijke beïnvloeding: proberen de sociale, economische en/of politieke stabiliteit van een ander land aan te tasten;
  • Ongewenste inmenging: proberen de eigen burgers die in een ander land leven te controleren door ze in de gaten te houden of te intimideren.

Soorten geheime diensten

Gecombineerde diensten

In kleinere landen is er vaak één organisatie die zowel verantwoordelijk is voor de binnenlandse veiligheid, als voor het vergaren van inlichtingen uit het buitenland. Ook in de voormalige communistische en in enkele nog bestaande dictaturen was, resp. is er sprake van één gecombineerde geheime dienst.

Voorbeelden van gecombineerde geheime diensten zijn:

Opgeheven diensten in voormalige communistische landen:

Veiligheidsdiensten

Een veiligheidsdienst mag in eigen land onderzoek verrichten naar personen, organisaties en bedrijven die mogelijk het regime van een land of de (democratische) rechtsorde kunnen verstoren. Veiligheidsdiensten zijn daartoe ook verantwoordelijk voor contraspionage, dat wil zeggen het tegengaan van spionage door buitenlandse geheime diensten.

Voorbeelden van veiligheidsdiensten zijn:

Inlichtingendiensten

Een inlichtingendienst doet onderzoek in en naar andere landen om na te gaan welke bedreigingen er van die landen uitgaan voor de eigen nationale veiligheid. Onder leiding van inlichtingenofficieren worden daarvoor inlichtingen verkregen van buitenlandse agenten en informanten, die in de volksmond vaak abusievelijk spionnen worden genoemd.

Voorbeelden van inlichtingendiensten zijn:

Afluisterdiensten

Een afluisterdienst verzamelt inlichtingen uit elektronisch informatieverkeer en andere digitale bronnen uit het buitenland. Hij vervult ook vaak de functie van cryptologische dienst, omdat hij probeert cryptografisch versleutelde buitenlandse communicatie te ontcijferen. Tevens houdt een afluister- of cryptologische dienst zich bezig met het versleutelen en beveiligen van de eigen nationale informatie en communicatie, zowel civiel als militair.

Voorbeelden van afluisterdiensten zijn:

Militaire inlichtingendiensten

Een militaire inlichtingendienst doet onderzoek naar de veiligheid van de krijgsmacht en verzamelt militaire inlichtingen uit en over het buitenland.

Voorbeelden van militaire inlichtingendiensten zijn:

Private inlichtingendiensten

Zie Private inlichtingendienst voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In Amerika en Engeland zijn steeds meer commerciële ondernemingen actief die inlichtingen verzamelen voor bijvoorbeeld multinationals zoals de Amerikaanse militaire onderneming Academi (voorheen Blackwater). In veel van deze inlichtingendiensten werken ex-medewerkers van inlichtingendiensten.

Voorbeelden van deze 'privé-spionagediensten' zijn:

Remove ads

Zie ook

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.

Chrome
Wikiwand for Chrome
Edge
Wikiwand for Edge
Firefox
Wikiwand for Firefox
Remove ads
Remove ads