Gaasterland (streek)

Gaasterland (Fries: Gaasterlân) is een streek in de Zuidwesthoek in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt in de gemeente De Friese Meren. De voormalige gemeenten Gaasterland-Sloten en Nijefurd zijn deel van Gaasterland.

Gaasterland

Landschap bij Mirns
Situering
Land	Nederland
Provincie	Friesland Friesland
Coördinaten	52°52'6"NB, 5°31'57"OL
Detailkaart
Kaart van de streek Gaasterland
Foto's
Oudemirdumer Klif
Vijver in Elfbergen

Landschap

Gaasterland ligt in Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân. De streek is, anders dan het overwegend vlakke weidekarakter van Friesland, juist glooiend en bosrijk. Deze reliëfs heetten vroeger gaasten. Het zijn in de Saalien-ijstijd opgestuwde keileemruggen, overdekt met een laag zand. Vanwege de zandverstuivingen hier en elders in Nederland heeft Staatsbosbeheer het gebied rond 1900 beplant met bos. De keileemruggen waren een natuurlijke zeewering tegen het water van de Zuiderzee en zijn dat nu nog voor het IJsselmeer. In Gaasterland bevinden zich drie kliffen: Roode Klif, Mirnser Klif en Oudemirdumer Klif. Tussen de keileemruggen liggen een aantal polders: Wielpolder, Huitebuursterpolder, Huitebuersterbûtenpolder en de Zuiderfennenspolder.

Het hoogste punt van Gaasterland is 12,70 meter boven NAP. Het bevindt zich ten zuidwesten van Oudemirdum aan de rand van het Jolderenbos.

Natuurgebieden

Natuurgebieden in Gaasterland^[1]: Balksterbos, Bremer wildernis, Elfbergen, Harichsterbos, Jolderenbos, Lycklamabos, Nijemirdumerheide, Oudemirdumer Klif, Reitpollen, Roekebos, Rijsterbos, Sondelerleien, Starnumanbossen, Steile Bank, Wijckelerhop, Wijde Rijn, Wikelerbosk, Wyldemerk, IJsselmeerkust met de Mokkebank en Steile Bank, Het Zwin.

Wateren

In de streek bevinden zich de volgende meren, poelen, kanalen, vaarten en sloten:

Nederlandse naam Officiële naam Luts De Luts Rijstervaart Ryster Feart Sefonstervaart Sefonster Feart Sminkevaart Sminkefeart

Nederlandse naam Officiële naam Sondelerleien Sondeler Leien Spookhoekstervaart Spoekhoekster Feart Witakkersvaart Wytikkersfeart Zandvaart Sânfeart

Plaatsen

Grootste plaats in Gaasterland is het dorp Balk. Dorpstypen in Gaasterland:

• Esdorp: Bakhuizen, Hemelum, Oudemirdum en Sondel.
• Streekdorp: Harich, Westerend en Ruigahuizen.

Overige plaatsen: Delburen, Hooibergen, Marderhoek, Mirns, Nieuw Amerika, Nijemirdum, Rijs, Schouw, Wijckel.

Bezienswaardigheden

Uitzichtpunt Seedyk Kiekje aan de IJsselmeerkust

Enkele monumentale gebouwen zijn: Mooi Gaasterland, Huize Rijs, Kippenburg en Riniastate. Molens in de streek zijn het Zwaantje bij Nijemirdum en de windmotor Mirns. Klokkenstoelen staan op de plaats van de niet meer bestaande kerk van Mirns en de kerk van Ruigahuizen.

Aan de rand van het Jolderenbos staat de luchtwachttoren 6H3 - Oudemirdum, gebouwd in 1953 ten tijde van de Koude Oorlog om onder het bereik van de radar vliegende vijandelijke toestellen te kunnen waarnemen. Vanaf de toren heeft men een weids uitzicht over land en water.

In het Rijsterbos, eigendom van het It Fryske Gea, is de steenkist van Rijs gevonden, een overblijfsel van de trechterbekercultuur. In het bos staat ook het Vredestempeltje van Rijs. Bij natuurgebied Wyldemerk stond het voormalige Kamp Wyldemerk.

Het bezoekerscentrum Mar en Klif in Oudemirdum geeft informatie over de streek. Ten zuiden van Oudemirdum aan de IJsselmeerkust bevinden zich het Sybrandy's Speelpark en het uitzichtpunt Seedyk Kiekje.

De route van de Elfstedentocht en de Fietselfstedentocht gaat ook door Gaasterland.

Referenties

1. gaasterland-natuurland.nl. Gearchiveerd op 31 maart 2023.

Landschap van Friesland

Landschappen:	Waddengebied · Zuidoosthoek · Terpengebied van Oostergo · Westergo · Lage Midden · Veenpolders · Gaasterland · Noordelijke Wouden · Bedijkingslandschap (De Marne, Het Bildt, Nieuwlanden, Lauwerszee)
Nationaal park:	Schiermonnikoog · De Alde Feanen · Lauwersmeer · Drents-Friese Wold
Nationaal landschap:	Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden · Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân
Natura 2000:	Waddenzee · Lauwersmeer · Groote Wielen · Oudegaasterbrekken, Fluessen en omgeving · Witte- en Zwarte Brekken en Oudhof · Sneekermeergebied · De Alde Feanen · De Deelen · Wijnjeterper Schar · Bakkeveense Duinen · Fochteloërveen · Drents-Friese Wold
Organisaties:	It Fryske Gea · Landschapsbeheer Friesland · Staatsbosbeheer (regio Noord districten: de Friese Wadden, Stellingwouden-Veenpolders, de Elfsteden) · Vereniging Natuurmonumenten · IVN Fryslân · Friese Milieufederatie