Fries volkslied

De Alde Friezen (Nederlands: De oude Friezen) is het Friese volkslied. Het lied is een bewerking van een gedicht geschreven door de Grouster arts en schrijver Eeltje Halbertsma. Het gedicht heeft zeven coupletten.^[1] De bewerking is gemaakt door Jacobus van Loon.

De Alde Friezen
Volkslied van provincie Friesland
Componist	Heinrich Schnoor
Tekstschrijver	Eeltje Halbertsma, bewerkt door Jacobus van Loon
Ingevoerd	1875

Standbeeld voor dr. Eeltje Halbertsma, in Grouw

Een vertaalde versie van de tekst is gepubliceerd door de provincie Friesland.^[2]

Geschiedenis

De tekst van De âlde Friezen verscheen voor het eerst in de tweede druk van De Lapekoer fen Gabe Skroor (De lappenmand van Gabe Snijder) uit 1829.

De partituur is in de aanhang opgenomen, zonder dat de componist wordt genoemd.^[3] De melodie van het lied is die van het Duitse Vom hoh'n Olymp herab, geschreven door Heinrich Christian Schnoor.^[1] Vermoedelijk heeft Halbertsma het lied in zijn Heidelbergse studententijd leren kennen,^[1] maar het is niet zeker dat hij deze melodie in gedachten had bij het schrijven van het gedicht.^[4]

Bij de onthulling in Grouw van het gedenkteken voor Halbertsma, op 13 oktober 1875, maakte Van Loon van de gelegenheid gebruik om het lied uit te laten voeren, en greep de gelegenheid aan om het als Fries volkslied te presenteren^[5]. De feestredenaar van die dag was Jelle Troelstra, de vader van Pieter Jelles Troestra.

In 1876 werd het lied in It Lieteboek (Het liedboek) gepubliceerd, in een verkorte bewerking van redacteur Jacobus van Loon.

Op een later moment werd het lied door het Selskip foar Fryske Taal- en Skriftekennisse tot Fries volkslied bestempeld. Sindsdien fungeert het lied, meestal in de versie van Van Loon, als Fries volkslied.

Er zijn stromingen geweest die moeite hadden met het Fries volkslied, met name met het "Friese bloed" en de "Friese grond." Deze termen doen denken aan de Duits nationalistische Blut und Boden-ideologie.^[6] Het Gereformeerd Politiek Verbond nam in 1995 in haar verkiezingsprogramma voor provinciale Staten op dat zij een prijsvraag wilden uitschrijven voor een andere tekst. In 2000 werd zo een wedstrijd uitgeschreven door de Leeuwarder Courant. Een jury koos de versie van Hillebrand Visser als de beste.^[6] Die tekst werd echter niet algemeen gehanteerd.

In 2017 pleitte de Friese gedeputeerde Sietske Poepjes van cultuur en onderwijs ervoor om het Friese volkslied onderdeel te maken van het verplichte lesprogramma Fries.^[7]

Wetenswaardigheden

In 2018 werd een wegvak van de N357 bij Jelsum voorzien van proefstrepen, waarbij de automobilist de noten van het Friese volkslied hoorde als deze eroverheen reed met de auto. Omwonenden ondervonden er geluidshinder van. De provincie beëindigde de proef na de klachten en de ribbelmarkering werd verwijderd.^[8]