Fort Prins Frederik

Fort Prins Frederik is een fort bij Ooltgensplaat. Het maakte deel uit van de Stelling van het Hollandsch Diep en het Volkerak.

Fort Prins Frederik
Ingang Fort Prins Frederik
Locatie	Ooltgensplaat
Algemeen
Bouwmateriaal	baksteen
Huidige functie	vakantie- en conferentieoord
Gebouwd in	1809
Gebouwd door	Frankrijk
Herbouwd in	Diverse aanpassingen na het aannemen van de Vestingwet in 1874
Monumentale status	beschermd
Monumentnummer	31700
Bijzonderheden	Op het terrein staat een Tour modèle no. 1 van na 1811
Franse modeltoren

Frans fort

Vanaf 1795 waren Franse troepen gelegerd in grote delen van Nederland. In 1809 versterkten de Fransen hun kustverdediging, nadat de Engelsen tijdens de Walcherenexpeditie waren binnengevallen.^[1] In het kader hiervan werden aan weerszijden van het Hellegat twee forten gebouwd: Fort Duquesne bij Ooltgensplaat en Fort De Ruijter bij Willemstad.^[1] Het eerste fort was genoemd naar Abraham Duquesne, de Franse admiraal die tegenover Michiel de Ruyter stond in de Slag bij Agosta (1676). De twee forten moesten voorkomen dat vijandelijke schepen vanaf het Volkerak naar het Hollandsch Diep voeren.^[1]

Fort Duquesne was een aarden gebastioneerd fort met op de centrale binnenplaats een gemetselde Tour-modèle. De toren heeft drie bouwlagen, is geheel gemetseld van baksteen en de ruimten zijn voorzien van gemetselde gewelven. Hij heeft een plat dak vanwege de functie als uitkijk- en geschuttoren. De gevels zijn voorzien van meerdere geschutsopeningen. Op 4 december 1813 overrompelden Nederlandse militairen de zwakke Franse bezettingen en namen het fort in bezit.^[2] De naam werd gewijzigd in Fort Prins Frederik.^[1]

Nederlandse aanpassingen

Diverse keren werd het fort aangepast en verbeterd. Na de Frans-Duitse Oorlog werd in 1874 de Vestingwet aangenomen en deze voorzag in de versterking van de Nederlandse vestingen, waaronder de Stelling van het Hollandsch Diep en het Volkerak waartoe het fort behoorde. Er werden nieuwe geschutopstellingen aangelegd, remises en kazematten gebouwd en er kwam een grote bomvrije kazerne van twee bouwlagen, die met grond is overdekt. Alle gebouwen vormen in z’n geheel een L-vorm om de oude Franse toren.

Aan het begin van de 20e eeuw stonden er op het fort zeven kanonnen met een kaliber van 24 centimeter opgesteld, waarvan vijf op de rivierfronten en twee naar het zuiden gericht.^[3] Verder stonden in het kanonkazemat twee kanonnen van 10 centimeter Brons opgesteld.^[3] De organieke sterkte bestond in 1909-1910 uit 3 officieren, 31 onderofficieren, 157 kanonniers, 1 officier van gezondheid, 3 man geneeskundige dienst en 1 telegrafist.^[4]

Na de Eerste Wereldoorlog verloor het fort zijn strategische betekenis en bij Koninklijk Besluit van 24 februari 1928 is het fort opgeheven als vestingwerk.^[2] Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het nog gebruikt als gevangenis en uitkijkpost door de Duitse bezetter. Na de bevrijding kreeg het de functie van heropvoedkamp, maar het fort heeft geen militaire functies meer vervuld.^[2]