Ervaringsdeskundige
Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een ervaringsdeskundige is iemand die kundig is geworden op een bepaald terrein door eigen ervaring; doordat diegene het zelf heeft meegemaakt.[1][2] Er is dus geen opleiding voor nodig, al zijn er opleidingen die mensen met ervaringskennis opleiden tot gediplomeerde ervaringsdeskundigen.[2]
De begrippen ervaringsdeskundige en ervaringsdeskundigheid vonden breder ingang in de jaren 1980, mede als gevolg van eerdere ontwikkelingen die hadden geleid tot democratisering en medezeggenschap. De tot dan toe gangbare definitie van deskundigheid was ter discussie komen te staan. Praktijkkennis werd erkend als waardevolle aanvulling op kennis uit literatuur en onderzoek.
Het belang dat gehecht wordt aan de ervaringsdeskundige is verbonden met het streven naar mondigheid dat in de twintigste eeuw gestalte kreeg. Het begrip is in ieder geval al sinds de vroege jaren tachtig van de twintigste eeuw in omloop.[3]
Sinds de jaren 60 ontwikkelde zich verzet tegen de gangbare opvatting van deskundigheid. Die opvatting was erop neergekomen dat verschijnselen en tekorten het beste konden worden geduid en verholpen door diegenen die zich op de studie ervan hadden toegelegd: de deskundigen. De fysicus wist de verschijnselen in de ons omringende wereld te verklaren en in een theoretisch kader te plaatsen. De arts besloot wat goed voor ons was: welk symptoom tot welke behandeling moest leiden. De buurthuismedewerker formuleerde de vormingsbehoefte van de bezoekende buurtgenoot.
Toen er zich een toenemende tendens tot mondigheid van het individu, de burger, de consument aftekende, werd deze externe deskundigheid in toenemende mate als onbevredigend ervaren. De emancipatie van individuen werd zodanig opgevat, dat zij zelf het beste wisten wat goed voor hen was: zij kenden hun eigen behoeften, en zij wisten als geen ander hoe het was (vaak: hoe het "voelde") om in de eigen hoogstpersoonlijke situatie te verkeren. De individuele burger was in deze opvatting deskundig: hij had dan wel geen theoretische achtergrond, maar met de praktijk was hij vertrouwd op grond van eigen ervaring. Hij was ervaringsdeskundige. Deze opvatting leidde tot de mondige burger die in de spreekkamer op gelijkwaardig niveau met de arts overlegt, vanuit de overtuiging dat hij zelf de enige is met deskundigheid over de klachten in het dagelijks leven. Sinds de emancipatiegolf van de jaren ’60 wordt ervaringsdeskundigheid gezien als aanvulling op theoretische deskundigheid.
Het begrip ervaringsdeskundige kan in zeer veel situaties gebruikt worden. Tienduizenden (familie-)ervaringsdeskundigen zetten zich in voor betere zorg door belangenbehartiging, voorlichting, onderzoek, lotgenotencontact en ondersteuning van cliënten.[4]
Het komt veel voor in de sociale, (para)medische en geestelijke zorgverlening. Het begrip kan daarbij worden toegepast op iedereen die iets bijzonders heeft meegemaakt en alle bijzondere situaties. Enkele voorbeelden: verslaafden die een ontwenningsproces hebben doorlopen, moeders die borstvoeding geven, sporters, mensen die een ramp hebben overleefd, soldaten die oorlogssituaties hebben doorstaan, ouders van kinderen die problematisch gedrag vertonen of een handicap hebben, mensen die opgegroeid zijn in een eenoudergezin, mensen met een afwijkende seksuele geaardheid, beroemdheden, mensen die een loterij hebben gewonnen enzovoort. In praat- en actualiteitenprogramma's op radio en tv zijn welbespraakte ervaringsdeskundigen regelmatig te gast.
Van ervaringsdeskundigen wordt veel gebruikgemaakt in de sociale, medische en geestelijke zorgverlening. Het betreft dan bijvoorbeeld personen met een lichamelijke of psychische aandoening, mensen met een handicap of mensen die ervaring hebben met armoede en de daarmee gepaard gaande (beleving van) uitsluiting. De ervaringsdeskundigheid wordt georganiseerd in patiëntenorganisaties, klankbordgroepen, cliëntenraden, zelfhulpgroepen en counseling. Ervaringsdeskundigheid kan van belang zijn bij de training voor een hogere mate van zelfstandigheid, bij preventie, revalidatie en het vinden van een gezonde levensstijl.
De ervaringsdeskundigheid kan betrekking hebben op:
- een bijzondere of afwijkende geestelijke of lichamelijke gesteldheid en de manieren om daarmee om te gaan (coping);
- de toegankelijkheid van de zorg en de bejegening door zorgverleners;
- de bejegening door de samenleving (uitsluiting en deelname): stigma's;
- de manieren om onderling steun te verlenen.
Nadelig kan de ervaringsdeskundigheid uitwerken indien de uit eigen waarneming verkregen feiten worden ingezet om zich tegen een niet-vlottende behandeling te verzetten. Collectieven van ervaringsdeskundigen kunnen ook invloed uitoefenen op patiënten of beleidsmakers om een specifieke behandelingsvorm te bevorderen of een hun onwelgevallige behandelingsvorm tegen te gaan.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
