Epanorthosis (ook epanorthosie, correctio[1] en zelfverbetering) is een stijlfiguur waarbij de spreker zichzelf bewust corrigeert door het gebruik van een krachtiger synoniem. Door het gebruik wordt de feitelijke betekenis versterkt. Het moet niet verward worden met een verspreking.
- voorbeelden
- Ik bemin, wat zeg ik? Ik verafgood Junia.[2]
- De moerbeitoppen ruisten;
God ging voorbij;
Nee, niet voorbij, hij toefde;[3]
- Dat was een domme fout... ik bedoel: zo iets moet je niet doen.
- Wil Stern gouverneur-generaal worden? Hij is er verwaand genoeg toe... om het te willen, meen ik.[4]
- Lemma Correctio in het Algemeen Letterkundig Lexicon, G.J. van Bork, D. Delabastita, H. van Gorp, P.J. Verkruijsse en G.J. Vis, 2012, geraadpleegd op 6 mei 2021.
- Lemma Epanorthosis in het Algemeen Letterkundig Lexicon, G.J. van Bork, D. Delabastita, H. van Gorp, P.J. Verkruijsse en G.J. Vis, 2012, geraadpleegd op 7 mei 2021.
Bronnen, noten en/of referenties
- Stijlfiguren, Ton den Boon, Sdu, 2001, blz. 78
- Stijlfiguren, Ton den Boon, Sdu, 2001, blz. 61 (als correctio)
- Groot retorisch woordenboek, Paul Claes & Eric Hulsens, Vantilt, 2015, blz. 152 (als zelfverbetering)
Ton den Boon beschrijft in Stijlfiguren (Sdu, 2001) zowel het lemma's Correctio als Epanorthosis, terwijl Paul Claes in Groot retorisch woordenboek (Vantilt, 2015) beide begrippen onder Zelfverbetering noemt. Hij ziet ze kennelijk als synoniem.
