Dilbeek

gemeente in Vlaams-Brabant, België Van Wikipedia, de vrije encyclopedie

Dilbeekmap

Dilbeek is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Vlaams-Brabant. Dilbeek ligt in het Pajottenland en is vergroeid met de Brusselse agglomeratie, en bijgevolg ook sterk verstedelijkt. De gemeente heeft een oppervlakte van 4118 hectare en telt ruim 44.000 inwoners. Hiermee is Dilbeek, qua inwoneraantal, de derde grootste gemeente van Vlaams-Brabant (na Leuven en Vilvoorde).

Snelle feiten Gemeente in België, Geografie ...
Dilbeek
Gemeente in België
Thumb
Geografie
Gewest Vlaanderen
Provincie Vlaams-Brabant
Arrondissement Halle-Vilvoorde
Oppervlakte
 Onbebouwd
 Woongebied
 Andere
41,48 km² (2023)
55,79%
24,2%
20,01%
Coördinaten 50° 51' NB, 4° 16' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
 Mannen
 Vrouwen
 Bevolkings­dichtheid
44.878 (01/01/2024)
48,31%
51,69%
1081,97 inw./km²
Leeftijdsopbouw
 0-17 jaar
 18-64 jaar
 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
21,67%
57,46%
20,86%
Buitenlanders 11,78% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Willy Segers
(N-VA)
Bestuur N-VA, Open Vld
Zetels
N-VA
Denk Dilbeek
Blauw Dilbeek
VB
UF
Vooruit
PVDA
35
10
10
8
3
2
1
1
Economie
Gemiddeld inkomen 24.831 euro/inw. (2022)
Werkloosheids­graad 5,76% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
1700
1700
1700
1701
1702
1703
Deelgemeente
Dilbeek
Sint-Martens-Bodegem
Sint-Ulriks-Kapelle
Itterbeek
Groot-Bijgaarden
Schepdaal
Zonenummer 02
NIS-code 23016
Politiezone Dilbeek
Hulpverlenings­zone Vlaams-Brabant West
Website www.dilbeek.be
Detailkaart
Thumb
ligging binnen het arrondissement Halle-Vilvoorde
in de provincie Vlaams-Brabant
Portaal    België
Sluiten

Toponymie

De naam van de gemeente komt voor het eerst voor onder de vorm Dedelbeccha (1075) en is afgeleid van het prehistorische (Keltische of "Belgische") hydroniem Didilone, dat mogelijk teruggaat op de Proto-Indo-Europese wortel *dʰeidʰ- ("schitterend"), enerzijds en het Oergermaanse *baki-z / *bakja-z ("beek") uit de PIE wortel *bʰog- ("beek") anderzijds. Andere – twijfelachtige – etymologieën herleiden de component dil- tot het Germaanse *dalan ("dal") of de eigennaam Theodulf.

Geschiedenis

Samenvatten
Perspectief

Dilbeek en zijn deelgemeenten behoorden sinds de Karolingische periode tot de Brabantgouw. Omstreeks 1085/1086 kwam dit landsgedeelte onder de graven van Leuven, voorvaderen van de hertogen van Brabant. Binnen het leenstelsel werd het gebied oorspronkelijk bestuurd door de Anderlechtse heren van Aa. Deze bezittingen gingen later over op onder anderen de heren van Zottegem, Gaasbeek en Kraainem. In de bestuurlijke geografie van het hertogdom Brabant maakte het tot het einde van het ancien régime deel uit van het kwartier Brussel. In de kerkelijke geografie behoorde Dilbeek tot 1559 tot het oude bisdom Kamerijk, nadien tot het bisdom Mechelen.

In de 15e eeuw werd in Dilbeek in grote hoeveelheden een witte, kalkhoudende zandsteen, Lediaan, gewonnen. De zandsteen diende niet alleen voor de bouw van enkele plaatselijke kerken, zoals de Sint-Ambrosiuskerk in Dilbeek en de Sint-Pieterskerk in Itterbeek, maar ook voor kerkelijke gebouwen van groot aanzien zoals de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele in Brussel en de Sint-Baafskathedraal in Gent, alsook wereldlijke gebouwen zoals het stadhuis van Leuven en het stadhuis van Brussel. De voormalige steengroeve ("het Steenwerc van Dyelbeke") is nu een groot natuurgebied, de Wolfsputten.

Sinds de 16e eeuw is de geschiedenis van de deelgemeente Dilbeek nauw verweven met die van de andere deelgemeenten Itterbeek en Sint-Martens-Bodegem. Samen werden zij namelijk verenigd in het Nieuwe Land van Gaasbeek onder de heerschappij van de Heren van Gaasbeek, met een eigen schepenbank en meier. Vanaf 1690 vormden deze gemeenten samen met andere Gaasbeekse lenen het graafschap Tirimont.

Thumb
Sint-Alenatoren en gemeentehuis.

Het gemeentehuis Kasteel de Viron, ontworpen door architect Jean-Pierre Cluysenaar, is een 19e-eeuws kasteel in neotudorstijl, met een park en vijver. Op het eilandje staat de middeleeuwse Sint-Alenatoren, die een restant is van het 13e- of 14e-eeuwse slot dat bewoond werd door de familie van Heetvelde en later door de bisschoppen van Kamerijk. Volgens de legende woonde de familie van vorst Levold, eind 7e eeuw, ook op deze plaats. Het waterslot werd evenwel verwoest tijdens de Negenjarige Oorlog, nadien gerestaureerd door de nieuwe eigenaar Jean Balthasar Malo (1714) en vervolgens gesloopt in 1862 door de familie de Viron.

Begin 20e eeuw bouwde de gemeente een eigen, zeer prestigieuze paardenrenbaan, gesitueerd in het noorden van de gemeente, vlak bij het station (gehucht Wolsem). De paardenrenbaan werd opgericht door Robert Dansaert. Het ingenieuze gebouw werd in 1951 echter gesloopt (en in 1964 ook de tribune) voor de aanleg van een nieuwe wijk: de Savio-wijk

In 1985 verbroederde Dilbeek met Dalton in de Amerikaanse staat Georgia.[1] De voormalige gemeente Schepdaal deed dit al in 1972 met het Oostenrijkse Obervellach (in Karinthië).[2] Sinds 1998 is Dilbeek ook met Franschhoek (in Zuid-Afrika) verbroederd. Initiatiefnemer van deze verbroederingen is ereburgemeester Jef Valkeniers.

De gemeente haalde aan het einde van de jaren 1970 het nationale nieuws met haar actie Dilbeek, waar Vlamingen thuis zijn, als protest tegen de vestiging van Franstaligen vanuit Brussel. Men plaatste borden met deze tekst langs de uitvalswegen. Deze zijn nog altijd aanwezig, ondanks het feit dat de borden regelmatig worden beklad of vernield. Een gedeelte van het publiek ervaart de borden als ongastvrij.[3] Er bestaat overigens wel degelijk een Franstalige minderheid in Dilbeek, die met vier zetels in de gemeenteraad vertegenwoordigd is.

Sinds enige tijd noemt de gemeente zich voor toeristische doeleinden "Poort van het Pajottenland".

Geografie

Kernen

Naast Dilbeek zelf (met zijn gehucht Wolsem) telt de gemeente 5 deelgemeenten. Met name Groot-Bijgaarden, Itterbeek (met gehucht Sint-Anna-Pede), Schepdaal (met gehucht Sint-Gertrudis-Pede), Sint-Martens-Bodegem en Sint-Ulriks-Kapelle.

Tabel

Meer informatie #, Naam ...
#NaamOpp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1Dilbeek11,4319.5571.71123016A
2Groot-Bijgaarden5,698.3091.46123016C
3Itterbeek5,424.84189323016D
4Schepdaal8,326.08573223016E
5Sint-Martens-Bodegem5,732.75148023016F
6Sint-Ulriks-Kapelle4,891.87738423016B
Sluiten

Bezienswaardigheden

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Dilbeek voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Natuur en landschap

Dilbeek is een sterk verstedelijkte plaats die vastgebouwd is aan de Brusselse agglomeratie. De hoogte bedraagt 30-82 meter.

Belangrijke natuurgebieden zijn de Wolfsputten ten noorden van de kom en de Thaborberg in het oosten. Meer naar het oosten, in Itterbeek, vindt men het Begijnenborrebos.

Demografische ontwikkeling

Demografische evolutie voor de fusie

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwonertal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Meer informatie Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden, jaar ...
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaarAantal[4]Evolutie: 1992=index 100
199237.183100,0
199337.11599,8
199437.298100,3
199537.418100,6
199637.352100,5
199737.521100,9
199837.499100,8
199937.584101,1
200037.722101,4
200137.818101,7
200238.326103,1
200338.716104,1
200439.058105,0
200539.288105,7
200639.412106,0
200739.585106,5
200839.660106,7
200939.742106,9
201039.998107,6
201140.201108,1
201240.388108,6
201340.737109,6
201441.034110,4
201541.243110,9
201641.450111,5
201742.024113,0
201842.434114,1
201942.847115,2
202043.423116,8
202143.732117,6
202244.095118,6
202344.650120,1
202444.878120,7
Sluiten

Politiek

Samenvatten
Perspectief

Burgemeesters

Meer informatie Tijdspanne, Meier ...
TijdspanneMeier
1491Nicolas Van Nispen[5]
1510Jan Vander Meren
1601Jan Huwel
1634Renier Lefebuer
1635Jan De Wege
1646Nicolas Batens
1653Gabriël Nicolaes
1653Roger Heuze
1653Van Ghindertaelen
1669Jan Nicolaes
1669Jooris De Mesmaecker
1711Henricus Vanden Kerckhoven
1712Judocus Nicolaes
1714M. De Commines
1720Joannes Franciscus Ignatius Lindemans
1730Guillielmus Plas
1731Guillielmus Josephus Lindemans
1739Joos Roobaert
1747Henricus Van Campenhout
1747Petrus Arnoldus Lindemans
1786Antonius Coenraets
1789Jan Jozef Thomas
TijdspanneBurgemeester
1793 - 1796P.Fr Lindemans[6]
TijdspanneBurgemeester
1800 - 1803Jan Baptiste Baeyens
1803 - 1812Petrus Van Laethem
1812 - 1814Guillaume de Viron
1814 - 1818Petrus Van Lierde[7]
1818 - 1830Jean Bernard de Viron
1830 - 1838Guilielmus Wauters[8]
1838 - 1890Egidius Franciscus Verheyden
1891 - 1909Henri Moeremans
1909 - 1912Guilielmus Leonard Verheyden
1913 - 1929Robert de Viron
1929 - 1938Livinus Walravens
1938 - 1947Robert Verheyden
1943 - ?Victor Van Malder (waarnemend)
1944Emiel De Ridder (oorlogsburgemeester)
1946 - 1947Victor Van Malder (waarnemend)
1947 - 1957Herman Vergels (CVP)
1957 - 1967Georges Mot (CVP)
1967 - 1982Philip Vergels (CVP)
1983 - 1988Jef Valkeniers (Volks[9])
1988Jef De Ridder (Volks, waarnemend)
1989 - 1991Stefaan Platteau (PVV)
1992 - 1994Jan De Craen (CVP)
1995 - 2012Stefaan Platteau (VLD)
2013 - hedenWilly Segers (N-VA)
Sluiten

Bestuur 2013-2018

Burgemeester is Willy Segers (N-VA). Hij leidt een coalitie bestaande uit N-VA, Groen-sp.a en CD&V-DNA. Samen vormden ze tot september 2016 de meerderheid met 18 op 35 zetels. In 2016 ruilde gemeenteraadslid Jos Crabbe CD&V in voor Open Vld – zijn enige politieke wapenfeit, waardoor de coalitie niet langer de meerderheid vormt.[10]

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Meer informatie Partij, 10-10-1976 ...
Partij10-10-1976[11]10-10-1982[11]9-10-1988[11]9-10-1994[11]8-10-2000[11]8-10-2006[12]14-10-2012[13]14-10-2018[14]13-10-2024
Stemmen / Zetels%31%33%33%33%33%33%35%35%35
PVDA--------------5,01
SP1/ Groen!-sp.a-SpiritA / Groen-sp.aC/ Vooruit27,17118,85125,78113,98103,6910 8,38A1 9,71C2 10,66C1 4,82 1
Agalev1/ Groen!-sp.a-SpiritA/ Groen-sp.aC/ Denk DilbeekE--3,89104,94117,441211225,3E10
CVP1/ CD&V-N-VA-DNA!B/ CD&V-DNA!D/ CD&V2/ Denk DilbeekE38,4111434,0011229,1711125,2411021,431828,98B619,44D614,5725
CD&V-N-VA-DNA!B/ CD&V-DNA!D/ DNA!1/ Denk DilbeekE-----216,8612
VOLKS1/ VU2/ CD&V-N-VA-DNA!B/ N-VA3/ N-VA LvBurgemeester430,3711129,811128,8921112,02148,2212223,443824,5141025,1310
PVV1/ VLD2/ LvBurgemeester-VLD3/ LVBurger Open-VLD4/ Blauw Dilbeek56,131112,861416,571529,0721136,5721434,6331333,0631326,7841121,158
Vlaams Blok1/ Vlaams Belang2/ Vernieuwing3--1,19105,03118,381213,23242,34305,45219,223
RB-GB1/ LD-VD2/ UNION3/ UF414,621412,362414,513516,223614,274514,794412,014410,39437,042
Anderen(*)3,2902,130-3,510------0,7802,60
Totaal stemmen227162557326505266982659227802269182781018406
Opkomst %94,5393,3492,0792,8189,8690,7058,9
Blanco en ongeldig %3,174,133,113,242,582,952,833,701,3
Sluiten

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de bestuursmeerderheid staan vet afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1976: DSP-PSD (3,29%) / 1982: RAD (2,23%) / 1994: W.O.W. (2,44%), VVP (1,07%) / 2018: ONAFHANKELIJK (0,78%) / 2024: Rachid Voor U (2,3%), IMAGIN (0,3%)

Cultuur

Samenvatten
Perspectief

In het centrum van Dilbeek staat cultureel centrum Westrand. De gemeentelijke bibliotheek bevindt zich in hetzelfde gebouw.

Bijnaam

De Dilbekenaars dragen de bijnaam "Konijnenfretters". Toen keizer Karel V onverwacht Dilbeek zou bezoeken, werd in "De Gouden Kroon" snel alles in gereedheid gebracht. Te laat merkte de waard dat hij de maaltijd vergeten had. Op de spijskaart verscheen wel "Varken aan 't spit" maar in werkelijkheid had de plaatselijke stroper zijn twaalf konijnenstroppen leeggehaald. De keizer genoot van de heerlijke schotel tot zijn hofmeester het bedrog ontdekte. De waard moest bekennen en vreesde al voor zijn leven, maar de keizer toonde genade. Hij gebood iedereen de waard en zijn dorpsgenoten voortaan Konijnenfretters te noemen. Deze legende werd geschreven in 1957 door Robert Vonck.

Evenementen

Sinds 2004 wordt in Dilbeek jaarlijks het Vijverfestival georganiseerd, een gratis zomerfestival met pop- en rockmuziek, wereldmuziek, amusement en een wereldkeuken. Het hoofdpodium is een drijvend vlot op de vijver van het park.

Elke woensdagmiddag vindt er een markt plaats op de Sint-Alenalaan. Op de parking van cultureel centrum Westrand vindt elke zaterdagochtend een boerenmarkt plaats.

Verenigingen

Jong in Dilbeek, de jeugdwerking van de gemeente, is gevestigd in het cultureel centrum Westrand.[15]

Onderwijs

Geboren in Dilbeek

Bekende Dilbekenaren

Ereburgers

Trivia

  • De VTM-serie Echte Verhalen: De Buurtpolitie werd oorspronkelijk opgenomen in en rond Dilbeek.
  • Het Hof Ter Smissen was een manege waarop regelmatig buitenopnames plaatsvonden voor de Vlaamse soapserie Thuis. In augustus 2019 startte de afbraakwerken van de manege. Deze maakt plaats voor nieuwe wooneenheden.
  • Alena van Dilbeek is de patroonheilige van Dilbeek. Ze is beschermheilige van de tandpijn en oogziekten.
  • Tussen 2008 en 2011 werd Dilbeek geteisterd door 'de slipjesdief’. De man belaagde vrouwelijke slachtoffers met een vuurwapen en beval hen hun onderbroek af te geven. Minstens zes dergelijke feiten werden officieel vastgesteld, vaak in de omgeving van evenementen zoals fuiven en concerten. De identiteit van de man is nog steeds niet bekend.[17]

Nabijgelegen kernen

Itterbeek, Groot-Bijgaarden, Sint-Agatha-Berchem, Anderlecht

Partnersteden

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.