De Jantjes (toneelstuk)

De Jantjes is een muziektoneelstuk van Herman Bouber, met liedjes geschreven door Louis Davids en Margie Morris. De Jantjes werd al snel gezien als een klassieker in de Nederlandse amusementswereld en is nooit meer uit het Nederlands volkstoneelrepertoire verdwenen. Het is dan ook meerdere malen verfilmd.

Scene in de danskroeg, 1921

De Jantjes
Affiche voor de eerste opvoering van "De Jantjes" door Drukkerij Kotting Amsterdam, 1920.
Muziek	Louis Davids, Margie Morris
Teksten	Herman Bouber
Première	14 augustus 1920
Vervolg	De Jantjes II
Portaal    Musical

Het stuk werd voor het eerst opgevoerd in 1920, en was direct een inslaand succes. Bouber kon De Jantjes tegelijkertijd in verschillende bezettingen door het land laten toeren. De driehonderdste voorstelling werd gespeeld op 2 mei 1921 in de plantage-schouwburg in Amsterdam^[1], en in twee jaar tijd werden er meer dan 2000 voorstellingen gegeven. Liedjes als Word nooit verliefd, Draaien, Als je huilt ben je een stakker, Nou tabé dan, In de Jordaan en Omdat ik zoveel van je hou kwamen al snel in het hele land op het repertoire te staan.

Verhaal

Leeswaarschuwing: Onderstaande tekst bevat details over de inhoud of de afloop van het verhaal.

Misleiding en misverstand in verschillende relaties. Leendert wil iets met Greet, de vriendin van Dolle Dries. Moeder Piet wil Leendert wel helpen en luist Tante Betje (Dries zijn moeder) erin. Dat leidt tot een fikse ruzie tussen Dries en Leendert. Ook de Marine vrienden van Dries, Manus en Toon (vandaar de titel De Jantjes) gaat het niet voor de wind, waardoor Dries, Manus en Toon besluiten naar Nederlands-Indië te gaan. Ze vertrekken voor zes jaar naar de Oost.

Personages

• Dolle Dries, De Schele (Manus) en Blauwe Toon zijn matrozen. Toon is meestal aangeschoten, wat zijn bijnaam verklaart.
• Tante Piet is kastelein in De Jordaan. Voor de tweede keer getrouwd, ten tijde van het verhaal met Ome Gerrit. Piet is de moeder van (mooie) Leendert, die getrouwd is met Doortje.
• Tante Betje is de moeder van Dolle Dries.
• Blonde Greet is het vriendinnetje van Dolle Dries, waar ook Leendert een oogje op heeft.
• Na Druppel en De Mop vormen een straatduo. Na zingt, de Mop incasseert.

Opvoeringsgeschiedenis

1920-1945 Sluyters en Bouber

Emile Timrott, Maurits de Vries en Herman Bouber in "De Jantjes", 1921.

Op 14 augustus 1920 ging De Jantjes in première in de Plantage Schouwburg in Amsterdam. Tot de jaren vijftig was het bijna uitsluitend het gezelschap van Herman Bouber dat De Jantjes opvoerde. Blonde Greet werd gespeeld door Aaf Bouber, Toffe Jans door Clara Vischer-Blaaser, Na Druppel door Anna Sluiyters en de drie Jantjes door Emile Timrott, Maurits de Vries en Herman Bouber (de auteur zelf).

1959-1984: Volkstheater

Het Amsterdams Volkstheater, onder leiding van Beppie Nooij jr., heeft driemaal De Jantjes op de planken gebracht. De eerste versie was te zien in 1959. Deze werd bestempeld als 'een toneelstuk in 5 bedrijven'. Deze voorstelling sloeg zo aan dat hij op 13 maart 1961 rechtstreeks werd uitgezonden bij de VARA. Toen het gezelschap na de uitzending De Kleine Komedie in Amsterdam verliet, hingen de buurtbewoners uit de ramen en applaudisseerden. De tweede versie beleefde haar première op 10 februari 1970. De première van de derde opvoering was op 8 oktober 1982. In de televisieregistratie van deze versie was Josephine van Gasteren te zien als Na Druppel omdat Ank van der Moer op 28 maart 1983 was overleden.

De tweede en derde versie zijn de voorlopers van de latere musicalversies. In de twee laatste versies van Nooy's Volkstheater was Carry Tefsen te zien als Toffe Jans. Zij zou in latere versies ook te zien zijn.

Rol	1959-1960	1970-1971	1982-1983
Blonde Greet	Kitty Janssen	Yoka Berretty	Hanny Vree
Toffe Jans	Beppie Nooij jr.	Carry Tefsen	Carry Tefsen
Schele Manus (De Schele)	Fred Wiegman	Martin Käfig	Michiel Kerbosch
Dolle Dries (De Dolle)	Rudi Falkenhagen	Dick Rienstra	Dick Rienstra
Blauwe Toon (De Blauwe)	Ed Bauer	Ramses Shaffy/ Ger Smit	Marnix Kappers
(Tante) Na Druppel	Beppie Nooij sr.	Beppie Nooij sr.	Ank van der Moer/ Josephine van Gasteren
De Mop	Rien van Nunen	Johnny Jordaan/ Albert Mol	Henk Molenberg
De Zwaan	Louis Holst sr.
Mooie Leendert	Ton Vos	Jan Wegter	Franklin van der Hurk
Bleke Doortje	Willy Zuidema	Yvonne Heide	Lemke Bakker
Tante Piet	Ditty Doornbos	Ditty Doornbos	Mady Alfredo
Ome Gerrit	André van Dijk		IJf Blokker
Moeder Betje	Mies Peyters		Lucie Steyn
De Lat	Gerry Hinrichs		Jan Tromp

1997-2014: Musical

In 1997 kwam De Jantjes na lange tijd weer op de planken in een productie van Joop van den Ende, in de regie van Eddy Habbema. In het seizoen 2007-2008 werd het stuk opnieuw bewerkt, dit keer door Allard Blom en speelde een tournee door Nederland onder regie van Dick Hauser, wederom een productie van Joop van den Ende. In seizoen 2012/2013 brengt De Graaf en Cornelissen Producties B.V/DommelGraaf & Cornelissen Entertainment De Jantjes weer terug in het theater. Wegens groot succes gaat deze productie in het najaar van 2014 in reprise.

Rol	1997-1998	2004-2005	2012-2013	2014
Blonde Greet	Mariska van Kolck	Wieneke Remmers	Rosalie de Jong	Rosalie de Jong
understudy Blonde Greet	-	Wieke Wiersma	Kaily van Starrenburg	Kaily van Starrenburg
Toffe Jans	Ryan van den Akker	Birgit Schuurman, Daniëla Oonk (alternate)	Nikki van Ostaijen	Nikki van Ostaijen
understudy Toffe Jans	Annick Boer	Wieke Wiersma	Lisanne Schut	Lisanne Schut
Schele Manus	Danny de Munk	Dennis Overeem	Job Bovelander	Rick Sessink
understudy Schele Manus	Arnold le Belle	Steef Hupkes	Barry de Gooijer	Barry de Gooijer
Dolle Dries	Bart Oomen	Hugo Metsers	Stefan de Kogel	Stefan de Kogel
understudy Dolle Dries	-	Steef Hupkes	Kick Spijkerman	Barry de Gooijer
Blauwe Toon	René Vernout	Istvan Hitzelberger	Rick Sessink	Stephan Mooijman
understudy Blauwe Toon	-	Christian Seykens	Kick Spijkerman	Maarten Redeker
Na Druppel	Carry Tefsen	Sylvia Alberts	Willeke Alberti, Lucie de Lange (alternate)	Willeke Alberti
understudy Na Druppel	-	Celia van den Boogert	Yvonne Valkenburg	Yvonne Valkenburg
De Mop	Peter Faber	Bob Fosko	Arie Cupé	Arie Cupé
understudy De Mop	-	Dick Schaar	Aernout Pleket	Aernout Pleket
Mooie Leendert	Johnny Kraaijkamp jr.	Koert-Jan de Bruijn, Roscoe Leijen (alternate)	Winston Post	Winston Post
understudy Mooie Leendert	Marc Krone	-	Barry de Gooijer	Barry de Gooijer
Bleke Doortje	Leontine Ruiters, Inge Ipenburg	Jolanda van den Berg	Kaily van Starrenburg	Kaily van Starrenburg
understudy Bleke Doortje	Annick Boer	Fleur van de Water	Piek van der Kaaden	Esmée Dekker
Tante Piet(je)	Rick Nicolet	Carry Tefsen, Jenny Arean	Ellen Evers	Ellen Evers
Understudy Tante Piet(je)	-	Maja van den Broecke	Piek van der Kaaden	Esmée Dekker
(Ome) Gerrit	-	Dick Schaar	Jasper Kerkhof	Dick Cohen
understudy (Ome) Gerrit	-	Tommy Netten	Aernout Pleket	Aernout Pleket
Moeder/Tante Betje	Ella Snoep	Celia van den Boogert	Yvonne Valkenburg	Yvonne Valkenburg
understudy Moeder/Tante Betje	-	Maja van den Broecke	Maja van den Broecke
Tante Aal	-	-	Maja van den Broecke	Maja van den Broecke

Liedjes

1984	1997-1998	2004-2005	2012-2013/ 2014
1e Akte Ouverture Wordt nooit verliefd Dat zijn onze Jantjes Draaien Oh, mooie Westertoren Als je huilt ben je een stakker Ode aan 't IJ Nou, tabé dan 2e Akte Als de tros wordt losgesmeten In de Jordaan Omdat ik zoveel van je hou Dat zijn onze Jantjes (reprise) Buiging/Medley (Dat zijn onze Jantjes - In de Jordaan)	1e Akte Mooi is de Jordaan *(1) Wordt nooit verliefd Dat zijn onze Jantjes Oh, mooie Westertoren Draaien Quadrille Sailor *(1) Witte en rooie radijs Die Schele begint me te vervelen De bink van de buurt *(1) De Kolonialen Als je huilt ben je een stakker De Kolonialen (reprise) Ode aan het ‘t IJ Nou tabé dan 2e Akte Als ik in mijn klamboe lig te dromen Terang Boelan Als de tros wordt losgesmeten In de Jordaan Omdat ik zoveel van je hou Zo zijn de vrouwen *(2) Een zee van tijd *(1) Dat zijn onze Jantjes (reprise)	1e Akte Ouverture Ode aan het IJ Poen *(3) Wordt nooit verliefd Dat zijn onze Jantjes O, mooie Westertoren Maar ik heb jou *(4) Kedrielje (instrumentaal) Draaien Jordaanwals Die schele begint me te vervelen De vriendschap *(5) Als je huilt ben je een stakker Ode aan het IJ (reprise) 2e Akte Terang Boelan Als ik in mijn klamboe lig te dromen Als de tros wordt losgesmeten In de Jordaan Om dat ik zoveel van je hou De Vriendschap (reprise) *(5) In de Jordaan Dat zijn onze Jantjes	1e Akte Ouverture/ O mooie Westertoren Laat je kop niet hangen *(6) Wordt nooit verliefd Dat zijn onze Jantjes O, mooie Westertoren (reprise) Draaien, altijd maar draaien Wees tevreden met een heel klein beetje *(7) Draaien, altijd maar draaien (reprise) Onder de mooie bomen van het plein *(8) De vrouwen kun je niet vertrouwen Als je huilt ben je een stakker Nou tabé dan 2e Akte Terang boelan Als ik in m’n klamboe lig te dromen Als de tros wordt losgesmeten Ode aan het IJ Als je voor een dubbeltje geboren bent *(9) In de Jordaan Omdat ik zoveel van je hou Wees tevreden met een heel klein beetje (reprise) *(7) Dat zijn onze Jantjes (reprise)

• (1) Geschreven voor de voorstelling door Ruud Bos en Ivo de Wijs
• (2) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Louis Davids en Jacques van Tol)
• (3) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Wim Sonneveld)
• (4) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Louis Davids)
• (5) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Thé Lau)
• (6) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Louis Davids)
• (7) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Louis Davids)
• (8) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Max Tak)
• (9) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Louis Davids)

Verfilmingen

Foto's van de filmopnames in 1922

De eerste film stamt uit 1922, met Louis Davids in de rol van Blauwe Toon. Het was een stomme film. Een tweede verfilming is uit 1934, met onder meer Heintje Davids, Fien de la Mar en Johan Kaart. Ook keerde Louis Davids terug, ditmaal in een gastoptreden als cabaretier; Davids had intussen de leiding gekregen over het Kurhaus Cabaret in Scheveningen, waar hij faam maakte als conferencier-cabaretier. Dit was een van de eerste Nederlandse films waarin gesproken werd. Deze versie werd in 1940 gecensureerd: beelden van de marine in Nederlands-Indië werden eruit gesneden.

Rol	1922	1934
Blonde Greet	Beppie de Vries	Suzie Klein
Toffe Jans	Greta Meyer	Fien de la Mar
Schele Manus (De Schele)	Johan Elsensohn	Johan Kaart
Dolle Dries	Maurits de Vries	Willy Castello
Blauwe Toon (De Blauwe)	Louis Davids	Jan van Ees
Na Druppel	Adrienne Solser	Heintje Davids
De Mop	Piet Urban	Sylvain Poons
Leendert	Andre van Dijk	Joan Remmelts
(Bleke) Doortje	Beppie Murray	Cissy van Bennekom
Tante Piet	Riek Kloppenburg	Aaf Bouber ten Hope
Oom Gerrit	Chris Laurentius	Cor Hermus
Moeder Betje	Ka Bos	Marie van Westerhoven
Moeder van Blauwe Toon	Paula de Waart	Rika Hopper
Vader van Blauwe Toon	Hans Bruning
Cabaretier		Louis Davids

Trivia

• Uit een van de opvoeringen kwam tevens een muzikaal duo tot stand: De Jantjes, bestaande uit Dick Rienstra en Martin Käfig. Zij hadden in 1974 een hitje met Toedeloe.