De Hem (Friesland)

De Hem of Hem (Fries: De Him) is een buurtschap in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland. De buurtschap ligt ten tussen Mantgum en Baard, ten zuidwesten van Jorwerd aan de weg De Him binnen het dorpsgebied van Jorwerd^[1] en aan de Fâldenserwei in Baard^[2]^[3], hoewel het huis aan deze weg buiten het witte kombord ligt.

Snelle feiten Buurtschap in Nederland, Situering ...

De Hem
Hem

Buurtschap in Nederland

Situering

Friesland

Portaal

Nederland

Sluiten

Tussen Baard en De Hem ligt de terp en voormalige buurtschap Faldens. Bij de buurtschap komen de Baardersloot en de Jaanvaart samen.

Geschiedenis

De plaatsnaam betekent binnenpolder die natuurlijk afgewaterd wordt.^[4] De bodem van de polder bestaat uit een kalkarme knippolder vaaggrond in zware klei. Anders dan de omliggende plaatsen is de plaats niet ontstaan op een terp, een opgeworpen heuvel in het landschap en kent de plaats weinig tot geen bekende historische vondsten.

Er zijn geen aanwijzingen op vroege bewoning. In de binnenpolder ontwikkelde zich uiteindelijk wel bewoning. In 1511 werd de plaats al aangehaald als De Hem. In 1840 was er bij de volkstelling sprake van een viertal huizen, waarvan drie binnen het dorpsgebied van Jorwerd vielen en één binnen het dorpsgebied van Baard.

Over de Jaanvaart bij De Hem lag een tijdlang een brug genaamd de Hem Tille.^[5] In de 17e eeuw werd deze brug op een kaart aangegeven en werd er enige bebouwing ingetekdn. De brug is in de loop van de twintigste eeuw vervangen door een dam met een lage maar brede duiker. Hierdoor is de Jaanvaart niet meer geheel bevaarbaar.

Aan de Wirdumervaart bij de stad Leeuwarden lag eveneens een buurtschap en terrein met de naam De Hem. Deze buurtschap bestaat niet meer sinds de aanleg van de N31.

Bronnen, noten en/of referenties

[1]
'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Jorwert - Jorwerd) Geraadpleegd op 10 januari 2025.
[2]
'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Baard — Baard) Geraadpleegd op 10 januari 2025.
[3]
plaatsengids.nl, pagina De Him (webarchiefversie 27 juni 2022) Geraadpleegd op 10 januari 2025.
[4]
'Nederlandse plaatsnamen verklaard' (2018), G. van Berkel en Kees Samplonius en 'Friese Plaatsnamen: Alle steden, dorpen en gehuchten' (2007), Karel F. Gildemacher via etymologiebank.nl, pagina De Him Geraadpleegd op 10 januari 2025.
[5]
'Jorwert, De Him 2, een Inventariserend Archeologisch veldonderzoek', De Steekproef april 2011 (PDF) via archisarchief.cultureelerfgoed.nl Geraadpleegd op 10 januari 2025.