De Hem (Friesland)

De Hem of Hem (Fries: De Him) is een buurtschap in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen ten noordwesten van Mantgum, ten zuidoosten van Baard en ten zuidwesten van Jorwerd. Bij de buurtschap komen de Baardersloot en de Jaanvaart samen.

Snelle feiten Buurtschap in Nederland, Situering ...

De Hem
Hem

Buurtschap in Nederland

Situering

Portaal

Nederland
Friesland

Sluiten

De bewoning van de buurtschap ligt aan De Him binnen het dorpsgebied van Jorwerd en aan de Fâldenserwei in Baard. Tussen Baard en De Hem ligt de terp en voormalige buurtschap Faldens. Aan de Wirdumervaart bij de stad Leeuwarden lag er ook binnenpolder De Hem, die ook wel als een eigen buurtschap werd geduid voordat het door de N31 werd doorkruist.

Geschiedenis

De plaatsnaam van De Hem is afgeleid van de duiding hem voor een binnenpolder, wat het oorspronkelijk was. De binnenpolder had waarschijnlijk ook een natuurlijke afwateringswater. De bodem van de polder bestaat uit een kalkarme knippoldervaaggrond in zware klei. Anders dan de omliggende plaatsen is het niet ontstaan op een terp, een opgeworpen heuvel in het landschap en kent weinig bekende historische vondsten.

Er zijn geen aanwijzingen op vroege bewoning. In de binnenpolder ontwikkelde zich uiteindelijk wel bewoning. In 1511 werd de plaats aangehaald als De Hem. In 1840 was er bij de volkstelling sprake van een viertal huizen, waarvan drie binnen het dorpsgebied van Jorwerd vielen en één binnen het dorpsgebied van Baard.

Over de Jaanvaart had De Hem een tijdlang een brug genaamd de Hem Tille. In de 17e eeuw werd deze brug op een kaart aangegeven. De bewoning concentreerde zich in die tijd rond de brug, later is er ook dieper in de polder bewoning ontstaan. De brug is in de loop van de twintigste eeuw vervangen door een vaste dambrug, een dam met een lage maar brede duiker. Hierdoor is de Jaanvaart niet meer geheel doorvaarbaar.

In 2016 duidde de Nieuwe encyclopedie van Fryslân De Hem als een buurtschap van zowel Baard als Jorwerd.

Bronnen, noten en/of referenties

'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Jorwert - Jorwerd) Geraadpleegd op 10 januari 2025.
'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Baard — Baard) Geraadpleegd op 10 januari 2025.
plaatsengids.nl, pagina De Him (webarchiefversie 27 juni 2022) Geraadpleegd op 10 januari 2025.
'Jorwert, De Him 2, een Inventariserend Archeologisch veldonderzoek', De Steekproef april 2011 (PDF) via archisarchief.cultureelerfgoed.nl Geraadpleegd op 10 januari 2025.
'Nederlandse plaatsnamen verklaard' (2018), G. van Berkel en Kees Samplonius via etymologiebank.nl, pagina De Him Geraadpleegd op 10 januari 2025.
'Friese Plaatsnamen: Alle steden, dorpen en gehuchten' (2007), Karel F. Gildemacher via etymologiebank.nl, pagina De Him Geraadpleegd op 10 januari 2025.