College van Kardinalen

Het College van Kardinalen (Collegium Cardinalium) bestaat uit alle kardinalen van de Rooms-Katholieke Kerk. Dat college speelt twee rollen voor de Kerk:

deelname aan het conclaaf als de Heilige Stoel vacant is (voor alle leden die niet ouder zijn dan 80 jaar);
het adviseren van de paus over kerkzaken als hij het college oproept tot een consistorie.

Remove ads

Macht van het College van Kardinalen

Het college heeft geen uitvoerende macht, behalve tijdens een periode van sedisvacatie, maar zelfs dan is zijn macht zeer beperkt volgens Universi Dominici Gregis, de apostolische constitutie van paus Johannes Paulus II, die richtlijnen geeft voor de sedisvacatie.

Omvang

Samenvatten

Perspectief

Het College had lange tijd een – door paus Sixtus V in 1588 vastgestelde – maximale omvang van 70 kardinalen. Paus Johannes XXIII was de eerste die, overigens zonder de Sixtijnse regelgeving aan te passen, het aantal van 70 overschreed: hij liet bij zijn overlijden in 1963 een College van 82 kardinalen na.

Onder paus Paulus VI werden de huidige regels vastgesteld. In het consistorie van 22 februari 1965, toen hij 27 kardinalen creëerde, overschreed hij het aantal van 100 kardinalen. In zijn motu proprio Ingravescentem Ætatem bepaalde hij dat kardinalen die minstens de leeftijd van tachtig jaar bereikt hebben geen stemrecht meer hebben in het conclaaf. Kardinalen die die leeftijd zijn gepasseerd blijven wel zitting houden in het College van Kardinalen.

Dit motu proprio is echter een richtlijn en geen strikte wet. Er kunnen dus meer dan 120 kiesgerechtigde kardinalen zijn. Bij recente consistories is het ook voorgekomen dat het aantal van 120 met enkelen werd overschreden. De paus anticipeert hiermee op de aanstaande 80e verjaardag van een aantal kardinalen, die op dat moment dus hun kiesrecht zullen verliezen.

Het aantal kardinalen dat aan een conclaaf mag deelnemen is wel strikt beperkt tot 120. Op enkele momenten in de geschiedenis oversteeg het aantal kieskardinalen toch de 120, omdat de paus meer kardinalen gecreëerd had. Dit was onder andere het geval in 2025. Toen waren er 133 kiesgerechtigde kardinalen die aan het conclaaf deelnamen. Voor het geval dat werkelijk zo is tijdens een periode van sedisvacatie, is echter niets specifieks geregeld.

Remove ads

Voorzitterschap

Het college wordt voorgezeten door de paus of door de deken van het College van Kardinalen. Sinds januari 2020 is Giovanni Battista Re de deken. Paus Franciscus bepaalde dat vanaf 2020 de kardinaalsdeken voor een periode van vijf jaar wordt verkozen en dat deze termijn één keer hernieuwbaar is.^[1]

Verschillende soorten kardinalen

Samenvatten

Perspectief

Rangen

Kardinalen worden benoemd in drie verschillende rangen:

In de hoogste rang bevinden zich de kardinaal-bisschoppen. Het betrof hier oorspronkelijk alleen kardinalen die titulair een Romeins suburbicair bisdom besturen (meestal gaat het dan om zeer seniore kardinalen van de Romeinse Curie. Op 26 juni 2018 opende paus Franciscus de mogelijkheid om kardinalen op te nemen in deze rang zonder toekenning van een suburbicair bisdom.
Een subrang betreft de kardinaal-patriarchen. Deze rang wordt toegekend aan tot kardinaal benoemde patriarchen van oosters-katholieke kerken.
In de middelste rang bevinden zich de kardinaal-priesters. Het betreft doorgaans kardinalen die residerend (aarts)bisschop zijn.
In de laagste rang bevinden zich de kardinaal-diakenen. Vaak zijn dit hoge Curie-kardinalen, ofwel kardinalen die bij hun creatie al ouder dan 80 jaar zijn en - als zij nog geen bisschop zijn - dan gewoonlijk een titulaire bisschopsstoel krijgen toegewezen.

Kardinalen met een bijzondere taak

Wanneer een paus is overleden, zijn er enkele kardinalen met een bijzondere taak:

Deken: zit vergaderingen voor na het overlijden of de abdicatie van een paus (doet dit ook als een nog levende paus is verhinderd wegens bijvoorbeeld ziekte). Voorganger tijdens de uitvaart voor een paus. Sinds 2020 is dat Giovanni Battista Re.
Vicedeken of subdeken: vervangt de deken als deze zou zijn verhinderd of ouder is dan 80 jaar. Sinds 2020 is dat Leonardo Sandri.
Camerlengo: regelt de zaken omtrent het overlijden van een paus en de organisatie van het conclaaf. Sinds 2019 is dat Kevin Farrell.
Protodiaken: maakt na het conclaaf de nieuwe paus bekend en kroont deze.^[2] Sinds 2024 is dat Dominique Mamberti.
Protopriester: gaat voor in de H. Missen tijdens de novemdiales(bij overlijden paus). Sinds 2016 is dat Michael Kitbunchu.

Remove ads

Lijst van kardinalen

Samenvatten

Perspectief

De kardinalen zijn binnen hun orde gerangschikt naar anciënniteit.^[3]

De oudste kardinaal is Angelo Acerbi. De jongste kardinaal is Mykola Bytsjok. Er zijn twee Belgische kardinalen (met stemrecht) en er is één Nederlandse kardinaal (met stemrecht). Zes kardinalen zijn geen bisschop:^[4] Angelo Acerbi, Raniero Cantalamessa, Luis Dri, Timothy Radcliffe, Gianfranco Ghirlanda en Ernest Simoni. Zij waren onder meer op het moment van hun creatie ouder dan 80 jaar en werden omwille van leeftijd en gezondheid vrijgesteld van een voorafgaande bisschopswijding.