Codificatie

Codificatie (Latijn codex, wetboek + facere, maken,^[1] dus letterlijk het maken van een wetboek) is het zo volledig mogelijk en systematisch op schrift stellen van recht,^[1] waaraan de overheid uitsluitende gelding of exclusieve werking verleent. Door deze exclusiviteit verkrijgt de codificatie ook de pretentie van volledigheid. Codificatie kan betrekking hebben op een bepaald rechtsgebied, bijvoorbeeld het privaatrecht. De term is afkomstig van Jeremy Bentham (1748-1832).

Functie

Codificatie moet rechterlijke willekeur voorkomen en de rechtszekerheid vergroten.^[1] Hieraan dragen het legaliteitsbeginsel, ne bis in idem (niet twee keer voor hetzelfde) en verjaring bij.

Codificatie heeft drie voorwaarden:

• op schrift gesteld recht (ius ex scripto);
• een overheid met gezag;
• volledigheid van het recht.

Gewoonterecht en natuurrecht zijn ongeschreven recht (ius ex non scripto) en vallen daarom niet onder gecodificeerd recht.

Er werd wel gevreesd dat codificatie de rechtswetenschap overbodig zou maken en de rechtspraak de handen zou binden.^[bron?] Naarmate de wetboeken ouder werden, veranderden de omstandigheden en waren wetenschap en rechtspraak juist de instrumenten om ze in de veranderde tijd te kunnen blijven gebruiken.