Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie

Het Centraal Comité, in Rusland afgekort als ЦК, "Tseka", was de hoogste belichaming van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie (CPSU). De volledige naam luidde: Центра́льный Комите́т Коммунисти́ческой Па́ртии Сове́тского Сою́за = ЦК КПСС; Tsentralny Komitet Kommoenistitsjeskoj Partii Sovetskogo Sojoeza = TsK KPSS, ofwel het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie.

Politiek in de Sovjet-Unie
Politiek van de Sovjet-Unie Presidium Opperste Sovjet Voorzitter (lijst) • Premier Congres van Volksafgevaardigden • Opperste Sovjet Raad van de Unie • Raad van de Nationaliteiten Politieke partij Bestuurlijke indeling Republieken CPSU Secretaris-generaal (lijst) Perestrojka & Glasnost

Volgens de regels van de Partij, controleerde het Centraal Comité over alle acties van de Partij en van de overheid tussen elk partijcongres. Het Politbureau werd verkozen om de activiteiten te rapporteren aan het Centraal Comité. Leden van het Comité werden om de vijf jaar uitgekozen door het partijcongres.

De macht van het Centraal Comité was tijdens het grote deel van zijn bestaan gelimiteerd door zijn onregelmatige en weinige bijeenkomsten en het grote ledenaantal. De echte macht lag overigens bij het Politbureau. Het Comité functioneerde als een vereniging die stempels drukte om iets officieel te maken en gaf enkel signalen van voorstellen af aan de beslissingen van het Politbureau. Het Comité trof elkaar twee keer per jaar, gedurende 1 of 2 dagen. Overige veranderingssessies werden gehouden tijdens grote gebeurtenissen zoals een nieuw langtermijn plan of de verkiezing van een nieuwe secretaris-generaal. De verkiezingen waren ook een compleet misverstand: het lidmaatschap werd vooraf bepaald door de leiders.

Van 1917 tot en met 1934 functioneerde het Centraal Comité als een parlement. Maar de oppositie die zo nu en dan tegen Stalin werd gevormd, leidde tot een zuivering van de belichaming tussen het 17e en 18e partijcongres (1934-1939). Tot aan Stalins dood, was zijn rol daarom minimaal. Na Stalins dood kwam er een periode van collectief leiderschap, die het Comité nieuw leven inblies voordat het weer zijn meegaande positie innam. Toch speelde het Comité een cruciale rol in de carrière van Nikita Chroesjtsjov. In 1957 speelde het Comité deze vitale rol toen het een beslissing van het Politbureau om liet slaan om Chroesjtsjov als partijleider weg te krijgen. Chroesjtsjov riep, met de assistentie van maarschalk Zjoekov, de steun van het Centraal Comité bij elkaar tegen wat hij de Anti-Partij Groepering noemde. Zeven jaar later, op 14 oktober 1964, zorgde het Comité ervoor dat Chroesjtsjov werd afgezet. Het Centraal Comité nam in maart 1985 ook een bijzonder belangrijk besluit toen het de reformist Michail Gorbatsjov als nieuwe secretaris-generaal van de CPSU, met de marge van slechts 1 stem, tegenover koploper Viktor Grisjin, verkoos.

Na een mislukte actie in augustus, 1991, verdween het Centraal Comité, net als de Communistische Partij.

Centraal Comité in 1917

Afbeelding	persoon	Politbureau (1917)[1]	doodsoorzaak
	Aleksej Rykov		geëxecuteerd in 1938
	Nikolaj Boecharin		geëxecuteerd in 1938
	Jakov Sverdlov		Spaanse griep in 1919
	Jozef Stalin	X	beroerte[2] in 1953
	Grigori Zinovjev	X	geëxecuteerd in 1936
	Moisei Uritski		omgekomen tijdens de Russische Burgeroorlog in 1918
	Leon Trotski	X	vermoord[3] in 1940
	Lev Kamenev	X	geëxecuteerd in 1936
	Vladimir Lenin	X	beroerte in 1924
	Alexandra Kollontai		hartaanval (onder natuurlijke omstandigheden) in 1952
	Ivar Smilga		geëxecuteerd in 1938
	Adolf Joffe		zelfmoord[4] in 1927
	Victor Nogin		overleden onder natuurlijke omstandigheden in 1926
	Andrej Boebnov	X	overleden in de gevangenis in 1940
	Feliks Dzerzjinski		hartaanval (onder natuurlijke omstandigheden) in 1926
	Matvei Moeranov		overleden onder natuurlijke omstandigheden
	Georgi Lomov		geëxecuteerd in 1938
	Stepan Sjahoemjan		omgekomen tijdens de Commune van Bakoe in 1918
	Jan Berzin		gewurgd in 1935
	Vladimir Miljoetin		geëxecuteerd in 1937
	Sergejevitsj Artem		treinongeval in 1921
	Elena Stasova		overleden onder natuurlijke omstandigheden in 1966
	Nikolaj Krestinski		geëxecuteerd in 1938
	Prokopius Dzjaparidze		omgekomen tijdens de Russische Burgeroorlog in 1918
	Grigori Sokolnikov	X	overleden in de gevangenis in 1939
	Aleksej Kiselev		geëxecuteerd in 1937

Zie ook

• Centraal Comité
• Communistische Partij van de Sovjet-Unie
• Politbureau van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie
• Secretariaat van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie
• Secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie

Noten

1. Centraal Comité-leden die tevens lid waren van het Politbureau zijn gemarkeerd met een "X"
2. Officiële doodsoorzaak, vergiftiging niet uitgesloten, zie: Jozef Stalin#Overlijden
3. Zie: Trotski, Ramón Mercader
4. Leed aan ernstige depressies

Communistische Partij van de Sovjet-Unie

Partijcongres · Centraal Comité · Secretariaat · Politbureau · Secretaris-generaal