Loading AI tools
bacteriële afbraak van hard tandweefsel Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Cariës of tandbederf is de meest voorkomende infectieziekte in de wereld. Naar schatting lijdt 95% van de wereldbevolking eraan. Onbehandelde cariës veroorzaakt wereldwijde productiviteitsverliezen van ongeveer US $ 27 miljard per jaar.[1] De oude volksnaam is tandwolf.
| Tandbederf | ||||
|---|---|---|---|---|
| Cariës | ||||
 | ||||
Tandbederf | ||||
| Coderingen | ||||
| ICD-10 | K02 | |||
| ICD-9 | 521.0 | |||
| DiseasesDB | 29357 | |||
| MedlinePlus | 001055 | |||
| ||||
Er zijn Sumerische teksten gevonden waaruit blijkt dat men dacht dat cariës werd veroorzaakt door tandwormen. Dergelijke tandwormen worden vaker genoemd in de geschiedenis, bijvoorbeeld door de oude Egyptenaren.
Cariës is een demineralisatieproces van het tandweefsel: tandglazuur, dentine (=tandbeen) en wortelcement. De demineralisatie wordt in gang gezet door zuren die uitgescheiden worden door bepaalde bacteriën, omgezet vanuit vooral ingenomen tafelsuiker (sacharose), en in mindere mate vanuit ingenomen druivensuiker (zuivere glucose) en vruchtensuiker (fructose)[2]. Voorbeelden van bacteriën die cariës veroorzaken zijn voornamelijk Mutans streptococcen en Lactobacillus. Door de uitscheiding van zuren door deze bacteriën daalt de pH. Door het zuur neemt de oplosbaarheid van het calciumhydroxyapatiet (het mineraal waaruit het tandglazuur bestaat) toe, en zal het dus geleidelijk oplossen. Zo ontstaat een caviteit ('gaatje'). Zuur uit voedsel dat direct demineralisatie veroorzaakt van tanden en kiezen wordt niet gezien als cariës, maar als erosie van de tanden en kiezen. De bacteriën die cariës veroorzaken bevinden zich overal in de mond. Iedereen heeft deze bacteriën in zijn mond, in meer of mindere mate. Deze cariës veroorzakende bacteriën bevinden zich in tandplak.
De tandplak bevat:
Als de tandplak een langere tijd op het tandoppervlak aanwezig blijft, de afweer van de patiënt niet optimaal is, etc., dan zal cariës de tanden en kiezen aantasten. Tandartsen en mondhygiënisten raden dan ook aan goed te flossen met tandzijde (of gebruik van een tandenstoker of tandrager) na het eten, om zo veel mogelijk van deze tandplak te verwijderen.
De aantasting van de tand of kies wordt in de eerste fase van cariës meestal gezien als een witte doffe plek (laesie) op het glazuur, die naarmate de tijd verstrijkt kan verkleuren. Tot dit punt kan de tand zich nog herstellen door remineralisatie. Een laesie (beginnend gaatje) die herstelt, kan men herkennen aan het nog aanwezig zijn van de verkleuring (wit of bruin) en aan het harde en glimmende oppervlak van deze plek van verkleuring. Wanneer het cariësproces doorgaat, zal het glazuur dermate verzwakt worden dat het glazuur afbrokkelt en er een holte ontstaat. Zo ontstaat een caviteit waardoor de bacteriën toegang krijgen tot het dentine. Het dentine bestaat deels uit organisch materiaal dat rechtstreeks door de bacteriën geconsumeerd kan worden en zo wordt de tand rot. De tanden hebben een afweermechanisme (door het dichten van de dentinekanaaltjes), maar bij lange en frequente zuuraanvallen (door hoge frequentie van suikerconsumptie) is deze ontoereikend. De cariës kan voortgaan tot aan de tandzenuw. De tandzenuw zal hierdoor geïrriteerd raken, al dan niet gepaard gaande met kiespijn.
Cariës veroorzaakt niet altijd pijn en zeker niet in de beginnende fase. Meestal is cariës in de allereerste fase geheel pijnloos. Naarmate het cariësproces voortschrijdt, kan de betreffende kies temperatuurgevoelig worden en gevoelig bij het eten van zoetigheid. De gevoeligheid kan bij het verder voortschrijden van het cariësproces overgaan in pijn, maar het is ook mogelijk dat het volledige proces zich afspeelt zonder enige pijn. Zodra het cariësproces de zenuw bereikt kan de pijn continu worden. Meestal wordt deze pijn beschreven als een kloppende pijn, waarbij pijnstilling nodig is. Wanneer pijnstillers de kiespijn niet meer kunnen onderdrukken moet de zenuw verwijderd worden. Dit wordt dan een zenuwbehandeling genoemd of wortelkanaalbehandeling. Wanneer de zenuw niet verwijderd wordt, zal door het cariësproces de tandzenuw afsterven. Hierdoor verdwijnt ook de pijn, maar dan tijdelijk.
Met name tandartsen willen weten wat het cariësrisico is van hun patiënten. Zo kunnen ze inschatten wat de kans is dat hun patiënt opnieuw cariës zal ontwikkelen. Het cariësrisico kan op meerdere manieren worden ingeschat.
Het op tijd opsporen van cariës is voor een tandarts vaak lastig. Als de caviteit of laesie zich in het zicht bevindt is het opsporen makkelijk. Cariës komt daarentegen vaker tussen de kiezen voor, waardoor het opsporen al een stuk moeilijker is. Cariës kan ook onder de vulling ontstaan, waar het voor het blote oog meestal niet te zien is. Dat wordt secundaire cariës genoemd. Momenteel[(sinds) wanneer?] worden er vele technieken gebruikt om cariës op te sporen.
Caviteiten (gaatjes) veroorzaakt door cariës worden in de tandheelkunde geclassificeerd. De plaats waar de cariës op de tand of kies begint bepaalt tot welke klasse deze caviteit behoort. Deze classificatie is gemaakt door de Amerikaan G. Black (1836-1915) en wordt internationaal gehanteerd. Classificatie van caviteiten wordt gebruikt om bijvoorbeeld het bepalen van het te gebruiken vulmateriaal makkelijker te maken. Ook het vaak voorkomen van bepaalde klasse caviteiten zegt tandartsen meer over de eventuele oorzaken van de caviteiten. Zo kan het vaak voorkomen van caviteiten tussen de kiezen, duiden op een onvoldoende mondhygiëne.
De classificatie is als volgt:
Methamfetaminegebruikers kunnen, doordat de drug een zure werking heeft en het een gebrek aan speeksel veroorzaakt, een sterk aangetast gebit krijgen. Bovendien knarsen veel verslaafden veel met hun tanden en krijgen ze vaak behoefte aan zoete dranken na gebruik. Een andere factor is dat methamfetaminegebruikers (en mensen die aan schadelijke middelen verslaafd zijn in het algemeen) vanwege hun verslaving vaak niet meer gemotiveerd zijn om voldoende aandacht aan hun gebit te besteden. Dit staat bekend als de ´meth mouth´ (methmond).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
