Boliviaans doodshoofdaapje

Het Boliviaans doodshoofdaapje (Saimiri boliviensis) is een zoogdier uit de familie van de kapucijnapen en doodshoofdaapjes (Cebidae). De wetenschappelijke naam van de soort werd voor het eerst geldig gepubliceerd door I. Geoffroy & de Blainville in 1834.^[2][3]

Boliviaans doodshoofdaapje IUCN-status: Niet bedreigd[1] (2015)
Boliviaans doodshoofdaapje (Saimiri boliviensis) met jong
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Mammalia (Zoogdieren) Orde: Primates (Primaten) Familie: Cebidae (Kapucijnapen en doodshoofdaapjes) Geslacht: Saimiri (Doodshoofdaapjes)
Soort
Saimiri boliviensis (I. Geoffroy & de Blainville, 1834) Originele combinatie Callithrix boliviensis
Verspreidingsgebied van het Boliviaans doodshoofdaapje
Boliviaans doodshoofdaapje in Apenheul
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Boliviaans doodshoofdaapje op Wikispecies
Portaal    Biologie Zoogdieren

Kenmerken

Dit aapje heeft een klein, wit gelaat, een groot voorhoofd, een donkere kruin, een zwarte snoet, flinke oren en een behoorlijk lange staart. Aan de uiteinde daarvan bevindt zich een zwarte kwast. De lichaamslengte bedraagt 27 tot 32 cm,^[4] de staartlengte 38 tot 42 cm en het gewicht 700 tot 950 gram.

Levenswijze

Het Boliviaans doodshoofdaapje leeft in grote groepen van 40 tot 50 leden, soms meer dan 200, hoog in de bomen van het tropisch regenwoud. Ze zijn diurnaal (dagactief) en voeden zich met insecten en insectenlarven, maar soms ook met vruchten, noten en zaden.

Voortplanting

Boliviaanse doodshoofdaapjes leven in groepen waarin een strikte hiërarchie heerst. De vrouwtjes zijn hoger geplaatst in de rangorde dan de mannetjes. Tijdens de paartijd, die plaatsvindt van november tot januari, slaan de mannetjes onder invloed van hormonen vet en vocht tussen hun spierweefsel op waardoor ze tot 20% zwaarder kunnen worden.^[5] Ook scheiden ze dan een bepaalde geur af, die aantrekkelijk is voor de vrouwtjes. De mannetjes stijgen tijdelijk in rang en kunnen met de vrouwtjes gaan paren. Na een draagtijd van ongeveer 160 dagen wordt de baby geboren (altijd één). De jongen worden verzorgd door hun eigen moeder en/of door andere moederdieren. Mannetjes houden zich niet bezig met het grootbrengen van hun kroost. Na de paartijd daalt de rang van de mannetjes weer.

Verspreiding

Deze soort komt voor in Zuid-Amerika, meer bepaald Bolivia en enkele andere tropische regio's ten zuiden van de evenaar.

Ondersoorten

De soort heeft de volgende twee ondersoorten:^[6]

• Saimiri boliviensis boliviensis (Boliviaans doodshoofdaapje) – (Geoffroy Saint-Hilaire & Blainville, 1834) – Komt voor in Bolivia, westelijk Brazilië en zuidelijk Peru.
• Saimiri boliviensis peruviensis (Peruaans doodshoofdaapje) – (Hershkovitz, 1984) – Komt voor in noordelijk en centraal Peru.

Bronnen, noten en/of referenties

1. (en) Boliviaans doodshoofdaapje op de IUCN Red List of Threatened Species.
2. Groves, C.P. (2005). "Order Primates". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M (eds.) Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 138. ISBN 978-0-8018-8221-0.
3. Mammal Diversity Database (2023). Saimiri boliviensis (I. Geoffroy Saint-Hilaire & de Blainville, 1834). Mammal Diversity Database (Version 1.11). DOI: 10.5281/zenodo.7830771. Geraadpleegd op 27-12-2023.
4. Charlotte Uhlenbroek (2008) - Animal Life, Tirion Uitgevers BV, Baarn. ISBN 978-90-5210-774-5
5. (en) National Primate Research Center (NPRC), Squirrel monkey - Saimiri (16 maart 2006). Geraadpleegd op 17 april 2015.
6. Burgin, C. J., Wilson, D. E., Mittermeier, R. A., Rylands, A. B., Lacher, T. E., & Sechrest, W. (Eds.). (2020). Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Lynx.

Geslachten en soorten van kapucijnapen en doodshoofdapen (Cebidae)

Sapajus (Robuuste kapucijnapen):	Bruine kapucijnaap (S. apella) · Sapajus cay · Sapajus flavius · Sapajus libidinosus · Sapajus macrocephalus · Sapajus nigritus · Sapajus robustus · Geelborstkapucijnaap (S. xanthosternos)
Cebus (Slanke kapucijnapen):	Witvoorhoofdkapucijnaap (C. albifrons) · Witschouderkapucijnaap (C. capucinus) · Cebus kaapori · Treurkapucijnaap (C. olivaceus)
Saimiri (Doodshoofdaapjes):	Boliviaans doodshoofdaapje (S. boliviensis) · Saimiri cassiquiarensis · Saimiri collinsi · Saimiri macrodon · Geel doodshoofdaapje (S. oerstedii) · Grijsgroen doodshoofdaapje (S. sciureus) · Goudrugdoodshoofdaapje (S. ustus) · Zwart doodshoofdaapje (S. vanzolinii)