Bende van Oss

Met de Bende van Oss wordt gerefereerd aan een roerige periode, waarbij criminelen uit Oss, tussen 1888 tot aan 1934 voor veel zware misdaden zorgden. Hieronder vielen 29 moorden, tientallen roofovervallen en inbraken en enkele honderden brandstichtingen op bestelling. Middelpunt van deze criminaliteit waren de families Van Berkum, De Bie en Hendriks (alias 'de Soep'). Tot de belangrijke betrokkenen behoorde Abraham Snabel, ook bekend als 'Gerardus Gannef', verzekeringsinspecteur en aanstichter van roofovervallen gepleegd door de bende.^[1] Bij het oprollen van de bende in 1934 werden ruim 160 mensen gearresteerd. Koningin Wilhelmina kwam voor deze actie persoonlijk de Koninklijke Marechaussee onderscheiden.

Enige jaren later, in 1938, kwam Minister van Justitie Carel Goseling (Roomsch-Katholieke Staatspartij) van het kabinet-Colijn IV in opspraak door zijn besluit dezelfde brigade buiten dienst te stellen omdat het zijn opsporingsbevoegdheden te buiten zou zijn gegaan in zaken tegen notabelen en geestelijken, bekend als de zaak-Oss.

Moorden

Enkele moorden toegeschreven aan de Bende van Oss zijn onder andere:

• 26 maart 1893: Moord op wachtmeester van de marechaussee Geerard Hoekman.^[2]
• 27 december 1917: Moord op Marinus van Hees.
• 21 juni 1923: Moord op weduwe Haakmans te Hoensbroek.
• 2 september 1925: Moord op mevr. Van Nijs.
• 5 december 1925: Moord op Jan Hartogs (Jantje van Mas).
• 10 augustus 1926: Doodslag op mevr. Van Zantvoort en haar drie kinderen.
• 11 december 1929: Moord op Gerardus van Galen.
• 9 november 1932: Moord op Johannes (Jan) Marinus Cornelus van der Pas.
• 9 augustus 1933: Moord op Gerrit de Bie.
• 15 of 16 mei 1934: Moord op Antonius Verhoeven.^[3]

Veroordeelde bendeleden

Naam	Geboren	Daden	Langste straf
Martinus van Berkum Alias(sen): De Baron	1846-11-16 16 november 1846 te Oss, Nederland	Volgens Gijsbertus van Gelder was Van Berkum de werkelijke moordenaar op Geerard Hoekman.[4]
Berne, Jacobus Johannes van Jacobus Johannes van Berne Alias(sen): Toon Sossen, Koosje	1900-08-14 14 augustus 1900 te Oss, Nederland	Moord op Gerardus van Galen.
Bie, Antonia Francisca de Antonia Francisca de Bie Alias(sen): Ciske	1900-05-10 10 mei 1900 te Oss, Nederland	Brandstichting.	3 jaar
Bie, Jacobus de Jacobus de Bie Alias(sen): Koosje	1902-07-26 26 juli 1902 te Oss, Nederland	Inbraken en diefstal.
Petrus Cornelus Maria Dekkers Alias(sen): Peer dekkers	1893-10-06 6 oktober 1893 te Oss, Nederland	Inbraken en roofovervallen.	17,5 jaar
M.C.P. Dekkers Alias(sen): marcelleke de generaal	1915-03-11 11 maart 1915 te Oss, Nederland	Moord op Gerrit de Bie en enkele overvallen.	18 jaar
Bie, Wilhelmus Martinus de Wilhelmus Martinus de Bie Alias(sen): Wimke	1918-04-09 9 april 1918 te Oss, Nederland	Moord op Antonius Verhoeven en zware mishandeling op Petrus Verhoeven.	7,5 jaar
Ceelen, Johannes Petrus Johannes Petrus Ceelen Alias(sen): De Ceel, Jan	1912-04-19 19 april 1912 te Oss, Nederland	Moord op Johannes Marinus Cornelus van der Pas.	18 jaar
Galen, Hendrikus Cornelus van Hendrikus Cornelus van Galen Alias(sen): Cornelius van Nispen	1910-09-22 22 september 1910 te Oss, Nederland	Inbraken en roofovervallen.	6 jaar
Galen, Jacobus Johannes van Jacobus Johannes van Galen Alias(sen): Koosje, Jacobus van Nispen	1899-08-21 21 augustus 1899 te Oss, Nederland	Veroordeeld voor 68 delicten.	1,5 jaar
Galen, Petrus Johannes van Petrus Johannes van Galen Alias(sen): Piet, Leo van Nispen	1902-09-07 7 september 1902 te Oss, Nederland	Inbraken.	3 jaar
Geenen, Johannes Cornelus van Johannes Cornelus van Geenen Alias(sen): Gerrit Hooij	1898-06-03 3 juni 1898 te Oss, Nederland	Inbraken.
Geenen, Nicolaas Johannes van Nicolaas Johannes van Geenen Alias(sen): Willem Hooij, Klaasje	1888-11-04 4 november 1888 te Oss, Nederland	Brandstichting.
Geenen, Petrus van Petrus van Geenen Alias(sen): Puck Hooij, dʼn Blauwe	1895-09-04 4 september 1895 te Oss, Nederland
Gelder, Gijsbertus van Gijsbertus van Gelder Alias(sen): Gijp van Gelder	1863-05-20 20 mei 1863 te Dieden, Nederland	Moord op Geerard Hoekman. (Veroordeeld tot levenslang, echter gratie in 1923.) Tweemaal moordpoging op fabrieksopzichter De Bruyn.	Levenslang
Heuvel, Leonardus Antonius van den Leonardus Antonius van den Heuvel Alias(sen): Den Brus, Linnard	1892 1892 te Heesch, Nederland	Inbraken en roofovervallen.	14 jaar
Orsouw, Franciscus Johannes van Franciscus Johannes van Orsouw Alias(sen): Den Olie, De Rotterdammer	1910-09-30 30 september 1910 te Oss, Nederland	Moord op Antonius Verhoeven en zware mishandeling op Petrus Verhoeven. Daarnaast poging tot doodslag op Petrus Antonius van Buul.	10 jaar
Putten, Hendrikus Adrianus van de Hendrikus Adrianus van de Putten Alias(sen): De Rut	1912-05-18 18 mei 1912 te Oss, Nederland	Moord op Antonius Verhoeven en zware mishandeling op Petrus Verhoeven.
Schaijk, Johannes Adrianus van Johannes Adrianus van Schaijk Alias(sen): Mennepop, De Schaai	1905-09-28 28 september 1905 te Duisburg, Duitsland	Roofovervallen en inbraken.
Schuurmans, Petrus Antonius Petrus Antonius Schuurmans Alias(sen): Vestdik	1916-05-20 20 mei 1916 te Oss, Nederland	Roofovervallen en inbraken.
Vos, Lambertus Lambertus Vos Alias(sen): Noest, de Seip	1900-03-05 5 maart 1900 te Oss, Nederland	Roofovervallen en inbraken.
Vossenberg, Johanna Maria Johanna Maria Vossenberg Alias(sen): Hanneke van Martekus	1889-06-01 1 juni 1889 te Oss, Nederland	Heling en aanstichting tot roofovervallen en inbraken.	3,5 jaar
Wetering, Franciscus Nicolaas van de Franciscus Nicolaas van de Wetering Alias(sen): Frans de Brommert	1910-04-25 25 april 1910 te Oss, Nederland	Inbraken en roofovervallen.
Wielen, Antonius Johannes van der Antonius Johannes van der Wielen Alias(sen): Slappe Toon de Soep	1913 1913 te Oss, Nederland	Inbraken en roofovervallen.

Informatie in de hierboven weergeven tabel komt onder andere uit^[5][6][7]

Speelfilm 2011

• In 2011 kwam de speelfilm De Bende van Oss van André van Duren uit. Deze vertelt een fictief verhaal met de bende als achtergrond.

Bibliografie

• Smeets, Jos (2001). De affaire-Oss. Wereldbibliotheek, pp. 284. ISBN 9789028419407.
• Schouten, Martin (1982). De zaak Oss. Bezige Bij, pp. 170. ISBN 9789023452881.
• Nagel, Willem Hendrik (1949). De criminaliteit van Oss, Den Haag, pp. 427.
• Speurder, J. de (1937). Donker Oss: misdaad en gerechtigheid in Brabants Noord-Oosthoek, pp. 39. ISBN 9789491014147.

Bronnen, noten en/of referenties

1. Pagina 5 van Utrechts Nieuwsblad van 11 oktober 1935 op Het Utrechts Archief, geraadpleegd op 20 september 2011. Gearchiveerd op 10 oktober 2013.
2. Koninklijke Marechaussee Brigade Oss. op marechausseesporen.nl, geraadpleegd op 20 september 2011.
3. De Bende van Oss slaat toe! op Brabants Historisch Informatie Centrum, geraadpleegd op 20 september 2011.
4. Oude misdaden in Oss in De Vijf Rivieren van 23 september 1935, geraadpleegd op 21 september 2011.
5. Naamreferenties van personen tijdens de donkere perioden van Oss^{[dode link]}, voor het laatst geraadpleegd op 20 september 2011.
6. De Osse Bende, voor het laatst geraadpleegd op 20 september 2011.
7. Namen en straffen bendeleden, voor het laatst geraadpleegd op 20 september 2011.