Atjeh

Inleiding

Atjeh is bekend om zijn politieke onafhankelijkheid en sterke oppositie tegen buitenstaanders, inclusief de voormalige Nederlandse koloniale overheersing en de huidige Indonesische regering. Sinds 2003 was het de locatie van hernieuwde conflicten tussen het Indonesische leger en de Atjehse onafhankelijkheidsbeweging, hoofdzakelijk de Gerakan Aceh Merdeka (GAM).^[2] Het conflict is in de nasleep van de tsunami-ramp (26 december 2004) geluwd.^[bron?]

Geografie

De hoofdstad en de grootste stad in Atjeh is Banda Atjeh (in Indonesië gespeld als Banda Aceh), gesitueerd aan de kust op het noordelijkste punt van Sumatra. De tsunami van 2004 heeft de stad grotendeels verwoest, en begin 2006 verbleef nog de meerderheid van de getroffenen in tenten. Andere belangrijke steden zijn Sabang, Lhokseumawe (dat ook zwaar door de vloedgolven werd geteisterd) en Langsa. Bestuurlijk is de provincie verdeeld in vijf steden (kota otonom of kotamadya) en achttien regentschappen (kabupaten).

Demografie

Atjeh is, ten opzichte van de rest van Indonesië, een religieus conservatief gebied en werd als een der eerste gebieden in het huidige Indonesië islamitisch. Ook heeft Atjeh de sharia ingevoerd in het gebied. Naast de Atjehezen kent Atjeh vele andere bevolkingsgroepen, waaronder afstammelingen van Arabieren en Europeanen. De provincie heeft een aanzienlijke hoeveelheid natuurlijke hulpbronnen, vooral aardolie en aardgas. Binnen de Republiek Indonesië wordt Atjeh als een speciaal territorium (daerah istimewa) geregeerd, een bestuurlijke vorm bedoeld om de provincie een groeiende autonomie te geven ten opzichte van de regering in Jakarta.

Geschiedenis

Samenvatten

Perspectief

Zie ook Sultanaat Atjeh

Rond 1500 ontstond op Noord-Sumatra het sultanaat Atjeh. In het begin van de zeventiende eeuw was het rijk op zijn hoogtepunt. De toenmalige sultan bezat grote delen van het eiland Sumatra en van het schiereiland Malakka. In de tijd van de Verenigde Oostindische Compagnie steunde Atjeh vaak de Britten in hun strijd tegen de Nederlanders. Later waarborgde Nederland onder Engelse druk Atjehs onafhankelijkheid. De Atjehers gingen vaak tot zeeroof over en werkten in Deli, en elders op Sumatra, de consolidatie van de Nederlandse invloed tegen.

In de jaren 1860-1869 nam de spanning in de regio toe vanwege de naderende opening van het Suezkanaal. Atjeh zou daarmee ineens aan een belangrijke internationale vaarweg komen te liggen. De regering van Atjeh begreep dat ze buitenlandse protectie nodig zou hebben, en stuurde in 1868 een gezantschap naar Istanboel. Aan de Osmaanse sultan werd de opperhoogheid over Atjeh aangeboden. De Verheven Porte wilde zich echter niet in dit wespennest steken en sloeg het aanbod beleefd af. Vanaf 1869 voeren Europese schepen niet meer door Straat Soenda maar door Straat Malakka de Indische Archipel binnen, langs de noordkust van Atjeh. Het werden gouden tijden voor de Atjehnese zeerovers, en het Verenigd Koninkrijk zag in dat ze de garantie voor de soevereiniteit van Atjeh niet kon handhaven. In 1871 sloten het Verenigd Koninkrijk en Nederland het Verdrag van Sumatra. Nederland stond de laatste Afrikaanse bezitting te Goudkust af, en kreeg in ruil daarvoor de vrije hand op geheel Sumatra.

In 1873 verklaarde Nederland Atjeh de oorlog. Een langdurige en bloedige strijd was het gevolg. In 1904 lukte het generaal Van Heutsz geheel Atjeh te bezetten, al slaagden de Nederlanders er nooit in de bevolking volledig te onderwerpen. Tot aan de Tweede Wereldoorlog braken er geregeld grote opstanden uit, die met geweld door de Nederlanders werden neergeslagen. De komst van de Japanners luidde het definitieve einde van het Nederlands kolonialisme in. Het Indonesische nationalisme was niet meer te keren. De laatste daad van de Nederlanders was de overdracht, in 1949, van geheel Nederlands-Indië aan de Republiek Indonesië. Daarmee werd na vijf jaar strijd het Indonesische nationalisme erkend, maar werden ook onder meer Atjeh, de Molukken en later Papoea ingelijfd bij de nieuwe republiek gevoegd.

Zie ook Atjeh-oorlog voor een beschrijving van de Atjeh-oorlog

Inleiding

Geografie

Steden, regentschappen en plaatsen

Demografie

Geschiedenis

Indonesië

Wikiwand - on