Argumentum ad hominem

Argumentum ad hominem (Latijn voor "argument op de mens"), ook in verkorte vorm als ad hominem, is een poging om, al dan niet middels een drogreden, een opponent in diskrediet te brengen. Als voetbalterm: op de man spelen (in plaats van op de bal). Het is een oneigenlijke tegenwerping die betrekking heeft op de persoon die een bewering doet, niet op de bewering zelf.

Er zijn verschillende vormen van ad hominem. Wanneer een argumentum ad hominem betrekking heeft op een vrouw, wordt wel de term argumentum ad mulierem^[1] of argumentum ad feminam^[2] gebruikt. Het gaat dan om het toepassen van vooroordelen over vrouwen in het algemeen op de opponent als vrouw, om niet op het argument zelf in te hoeven gaan.

Betekenis

De term werd door John Locke gebruikt in zijn werk An essay concerning human understanding (1690).^[3] Hij zag een 'argumentum ad hominem' echter niet als drogreden, maar als term om aan te geven dat er een inconsequentie zat in de argumenten die door de discussiepartner waren aangedragen.^[4]

De betekenissen van 'ad hominem' en ad rem zijn echter in de loop der tijden verwaterd.

In Nederland en Vlaanderen wordt ook de uitdrukking 'op de man spelen' wel gebruikt. Deze term is afkomstig uit het voetbal, als een voetballer geen tackle uitvoert op de bal maar op de tegenspeler.

Argumentatieschema

Het argumentatieschema is als volgt:

1. Persoon A doet bewering 'X'.
2. Er is iets mis met persoon A.
3. Dus bewering 'X' is niet serieus te nemen.