Antonius Brugmans

Antonius Brugmans (Hantum, 22 oktober 1732 - Groningen, 27 april 1789) was een Nederlands hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit van Franeker en hoogleraar wiskunde en natuurkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Tussen 1770 en 1771 was hij rector magnificus van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij ontdekte in 1778 het diamagnetisme van bismut.^[1]

Antonius Brugmans
Antonius Brugmans (1732-1789).
Persoonlijke gegevens
Geboortedatum	22 oktober 1732
Geboorteplaats	Hantum
Overlijdensdatum	27 april 1789
Overlijdensplaats	Groningen
Doodsoorzaak	Sarcoom
Nationaliteit	Nederland
Academische achtergrond
Alma mater	Universiteit van Franeker (1746 – 1749) Universiteit van Franeker
Proefschrift	Dissertatio de Phaenomeno
Promotor	Johann Samuel König
Wetenschappelijk werk
Vakgebied	Filosofie, Natuurkunde, Wiskunde
Universiteit	Franeker (1755-1766) Groningen (1767-1789)
Soort hoogleraar	Gewoon hoogleraar Rector magnificus
Website
Dbnl-profiel

Biografie

Antonius Brugmans werd in 1732 geboren in het Friese dorp Hantum als zoon van de predikant aldaar Pibo Brugmans (1697-1767) en Petronella Wiersma (1694-1777). Zijn vader studeerde theologie in Franeker. Reeds in 1746 had hij de Latijnse school te Dokkum doorlopen om op 14-jarige leeftijd te beginnen met een studie in Franeker. Hij promoveerde toen hij 18 was en volgde zijn leermeester Johann Samuel König in 1749 naar Den Haag.^[2] Na het vertrek van Petrus Camper uit Franeker werd Brugmans beroepen als hoogleraar filosofie aldaar.^[3] In 1767 aanvaardde hij het hoogleraarschap wis- en natuurkunde aan de universiteit te Groningen. In 1770 trad hij aan als rector magnificus van de universiteit. In 1771 werd hij opgevolgd als rector door Gerardus Kuypers.^[4]

Brugmans was onder meer lid van het genootschap Pro Excolendo Jure Patrio. In 1771 werd hij lid van de Hollandse Maatschappij der Wetenschappen. Zijn belangrijkste bijdragen heeft hij geleverd op het gebied van magnetisme. Brugmans overleed in 1789 aan de gevolgen van een sarcoom. Hij was toen woonachtig in de Folkingestraat.^[4]

Huwelijk en kinderen

Brugmans trouwde in 1761 te Delft met Johanna Frederika Manger (1734-1811), dochter van Sebald Godfried Manger, predikant te Goes en Delft. Samen kregen zij vijf kinderen:

1. Sebald Justinus Brugmans (1763-1819), arts, natuuronderzoeker en hoogleraar te Franeker en later te Leiden.
2. Petronella Louisa Brugmans (1766-1837), trouwde met Carolus Boers, hoogleraar te Leiden. Zij hertrouwde met Cornelis Hendrik Emmen, advocaat, secretaris en later stadsrentmeester te Groningen.
3. Pibo Antonius Brugmans (1769-1851), oranjegezind advocaat en bestuurder te Amsterdam. Hij trouwde met Anna Rijsendaal uit Amsterdam.
4. Eva Justina Brugmans (1773-1845), trouwde met Johannes Rutgers, dominee te Groningen.
5. Sara Brugmans (1776-1833), trouwde met Abel Viëtor Haenenberger, advocaat te Beerta. Zij hertrouwde met Meint Beekhuis uit Winschoten.

Bibliografie

Tentamina philosophica de materia magnetica eiusque actione in ferrum et magnetem, 1765

• de Essentiarum idearumque absoluta necessitate. Franeker [1748] (dispuut).
• Dissertatio de Phaenomeno. Franeker [1749] (dissertatie).
• Proeve over de waare grondwetten der beweging en ruste. Leiden [1753].
• de Sensu communi matheseos et philosophiae matre. Franeker [1756] (rede).
• Oratio de sensu communie, matheseos et Philosophiae matre. Franeker [1761] (oratie).
• Tentamina philosophica de materia magnetica ejusque actione in ferrum et magnetem. Leeuwarden [1765].
• de Proferendis physices pomoeriis. Groningen [1767] (rede).
• de Incognitis Dei perfectionibus. Franeker [1767] (lezing).
• Schediasma quo demonstratur corpora perfecte dura cum principio continuitatis non consistere. [1767].
• Sermo publicus de monumentis variarum mutationum, quas Belgii foederati solum aliquando passum fuit. [1771].
• Magnetismus sive de affinitatibus magneticis observationes academicae. Leiden [1778].

Zie ook

• Lijst van rectores magnifici van de Rijksuniversiteit Groningen

Externe links

• Profiel Wiskundigen in Groningen
• Profiel Hoogleraren Rijksuniversiteit Groningen

Bronnen, noten en/of referenties

1. (en) Küstler, G. (2007). Diamagnetic levitation - Historical milestones. Revue roumaine des sciences techniques. Série électrotechnique et énergétique, 52(3), pp.265-282.
2. Broer, H.W. & Snoo, H.S.V. de (2019). Antonius Brugmans 1732-1789. [online] Beschikbaar via: Math.rug.nl. [Geraadpleegd op 1 maart 2020].
3. Aa, A.J. van der (1855). Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk. Haarlem: J.J. van Brederode.
4. Blok, P.J. & Molhuysen, P.C. (Red.) (1912). Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek, Deel 2. Leiden: A.W. Sijthoff.

Voorganger: Gualtherus van Doeveren

Rector magnificus van de Rijksuniversiteit Groningen 1770-1771

Opvolger: Gerardus Kuypers