Aarschot

stad en gemeente in Vlaams-Brabant, België Van Wikipedia, de vrije encyclopedie

Aarschotmap

Aarschot is een stad in de Belgische provincie Vlaams-Brabant. De stad ligt in het arrondissement Leuven en telt ruim 31.000 inwoners, die Aarschottenaars[1] of ook kasseistampers worden genoemd.

Snelle feiten Stad in België, Geografie ...
Aarschot
Stad in België
Thumb
Geografie
Gewest Vlaanderen
Provincie Vlaams-Brabant
Arrondissement Leuven
Oppervlakte
 Onbebouwd
 Woongebied
 Andere
63,04 km² (2023)
67,26%
17,81%
14,93%
Coördinaten 50° 59' NB, 4° 50' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
 Mannen
 Vrouwen
 Bevolkings­dichtheid
31.138 (01/01/2024)
49,01%
50,99%
493,9 inw./km²
Leeftijdsopbouw
 0-17 jaar
 18-64 jaar
 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
16,64%
59,74%
23,62%
Buitenlanders 5,77% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Gwendolyn Rutten (Iedereen Aarschot)
Bestuur Iedereen Aarschot, N-VA
Zetels
Iedereen Aarschot
CD&V
N-VA
VB
Groen
31
12
9
4

4
2
Economie
Gemiddeld inkomen 24.893 euro/inw. (2022)
Werkloosheids­graad 4,58% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
3200
3200
3201
3202
Deelgemeente
Aarschot
Gelrode
Langdorp
Rillaar
Zonenummer 013 - 016 - 014
NIS-code 24001
Politiezone Aarschot
Hulpverlenings­zone Oost Vlaams-Brabant
Website www.aarschot.be
Detailkaart
Thumb
ligging binnen het arrondissement Leuven
in de provincie Vlaams-Brabant
Foto's
Thumb
Onze-Lieve-Vrouwekerk.
Portaal    België
Sluiten

Toponymie

Volgens een legende zou het toponiem Aarschot komen van Arendschot. Het verhaal gaat dat Aurelianus een arend neerschoot, en op de plek waar die vogel neergekomen is, zou Aarschot, of Arendschot, gesticht zijn. De plaats waar de bek van de vogel neergekomen zou zijn heet nu Bekaf.

Een andere verklaring vertrekt van de eerste schriftelijke vermelding van Aarschot in 1107 als Arescod. Deze naam is afgeleid van de Germaanse woorden "arnu" (= arend, dit kan eventueel ook verwijzen naar een persoonsnaam) en "skauta" (= bebost stuk hoger gelegen land, uitspringend in een moerassig terrein). Deze verklaring past ook perfect in de Aarschotse topografie.

Een derde verklaring ten slotte stelt dat de naam afkomstig is van de woorden Arend en schot, een afgebakende ruimte. Aarschot was dan aanvankelijk "een schuilplaats voor vee, waar tevens een arend werd gezien".

Geschiedenis

Samenvatten
Perspectief
Thumb
Aarschot op de kaart van Jacob van Deventer uit 1570. In 1578 viel de stad ten prooi aan een stadsbrand na de Plundering van Aarschot

Habsburgse Nederlanden

Zoals vele andere Vlaamse en Brabantse steden kwam Aarschot in 1488 in opstand tegen Maximiliaan van Oostenrijk. In 1488 werd Maximiliaan door de Bruggelingen gedwongen een verdrag te ondertekenen dat de Vlaamse rechten zou vastleggen. Zodra hij buiten het bereik van de Vlamingen was gaf hij echter opdracht om de opstand in de kiem te smoren. In 1489 stond er een leger van Mechelse collaborateurs voor de muren van Aarschot. De kasseistampers kwamen naar buiten en versloegen de Mechelaars verpletterend. Die avond was het kermis in Aarschot en bijna alle weerbare mannen waren dronken. Rond middernacht konden de Bourgondische troepen bijna zonder weerstand de stad veroveren.

Hertog en graaf

Aan het begin van de Habsburgse periode werd het Land van Aarschot (de stad en de omliggende dorpen) een hertogdom. Deze titel had het van de koning van Spanje gekregen, waardoor Aarschot zo heel wat prestige verwierf. De stad had die titel gekregen omdat zij in die tijd een relatief welvarend handelsstadje was. Daar getuigen de twee jaarmarkten in Aarschot vandaag nog altijd van. Ook de grootte van het hertogdom wees op de belangrijke status die de stad in die tijd had, en zij was bovendien geen onderdeel van het hertogdom Brabant. Naast een hertog kent Aarschot ook nog een graaf. De hertogelijke titel was voornamelijk een eretitel, terwijl de graaf de leiding had in Aarschot. Het hertogelijk kasteel lag mogelijk, er bestaat geen uitsluitsel over, aan de Bonewijk (sommigen beweren dat de Bonewijk zelf het binnenplein van het kasteel was, maar dat is onwaarschijnlijk). Andere gebouwen, zoals de ’s Hertogenmolens, getuigen nog van de hertogelijke aanwezigheid in Aarschot. Het grafelijke kasteel is het kasteel van Schoonhoven.

De huidige hertog van Aarschot (sinds 15 augustus 2011) is Prins Leopold van Arenberg.[2] De huidige graaf van Aarschot, is gravin Schoonhoven D’Arschot.

Eerste Wereldoorlog

Zie Duitse represailles in Aarschot voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Als eerste Vlaamse "martelarenstad" maakte Aarschot in augustus 1914 kennis met Duitse represailles tegen de burgerbevolking. De "parel van het Hageland" werd zo goed als volledig in brand gestoken en ruim 170 burgers werden gefusilleerd.

De aanleiding was een schietpartij op de avond van 19 augustus 1914 rond half zeven op de Grote Markt. De Duitse bevelhebber, generaal-majoor Johannes Stenger werd samen met twee officieren op het balkon van de woning van burgemeester Tielemans doodgeschoten. De Duitsers beweerden dat de zoon van de burgemeester Stenger in de rug had geschoten. Later onderzoek bewijst echter dat dit onmogelijk was: Stenger werd vooraan geraakt door een kogel die vermoedelijk was afgeketst op een van de huizen of mogelijk afgevuurd door in paniek geraakte Duitse soldaten. Een andere verklaring is dat hij door zijn kwalijke reputatie bij zijn ondergeschikten met opzet door hen werd doodgeschoten.

Tweede Wereldoorlog

De gemeente werd rond 20 mei 1940 bezet door het Duitse leger en bevrijd op 7 september 1944. Burgers namen deel aan burgerlijke ongehoorzaamheid en gewapend verzet, zoals weerstander Lucien Meyer.[3]

Geografie

Aarschot ligt langs de rivier de Demer op de grens van de Kempen en het Hageland. Haar patroonheilige is Sint-Rochus. Het uitzicht van Aarschot wordt gedomineerd door de hoge toren van de Onze-Lieve-Vrouwekerk.

Kernen

Door een Koninklijk Besluit van 17 september 1975 werd Aarschot gefuseerd met de volgende deelgemeenten: Gelrode, Langdorp, Rillaar en het gehucht Bloemse Hoeve van Begijnendijk.

Deelgemeenten

Meer informatie Nr., Naam ...
Nr.NaamOpp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1Aarschot19,4815.26278424001A
2Gelrode6,941.94228024001D
3Langdorp20,687.48636224001B
4Rillaar15,945.48834424001C
Sluiten

Petrologie

In de middeleeuwen en hierna werd de ijzerzandsteen in de omstreken veelvuldig als bouwmateriaal gebruikt. Zijn warmbruine kleur is typisch voor oude Hagelandse gebouwen, zoals de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Aarschot. Deze werd in de jaren 70 van de 20e eeuw met steen van de Eikelberg uit Gelrode gerestaureerd.

In de jaren 30 van de 20ste eeuw deed men op de IJzerenberg een poging ijzererts te ontginnen op industriële schaal voor gebruik in hoogovens, maar het ijzergehalte bleek net te laag om rendabel te zijn.

Bezienswaardigheden

Thumb
Begijnhof en toren van de Onze-Lieve-Vrouwekerk
Thumb
's Hertogenmolens aan de Demer stroomafwaartse zijde
Zie Lijst van onroerend erfgoed in Aarschot voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Musea

Natuur en landschap

Aarschot ligt in het Hageland. De hoogte loopt op tot 60 meter in het zuiden. Aarschot ligt aan de Demer. Belangrijke natuurgebieden zijn Meetshoven, Eikelberg, Achter Schoonhoven en 's Hertogenheide.

In Aarschot liggen het Stadspark en het Kloesebos. Daarnaast zijn er enkele parkachtige landgoederen, zoals Elzenhof, Liedeberg en Lindenberg.

Demografie

Demografische ontwikkeling voor de fusie

  • Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; 1976= inwoneraantal per 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Meer informatie Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden, jaar ...
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaarAantal[4]Evolutie: 1992=index 100
199226.496100,0
199326.641100,5
199426.920101,6
199527.089102,2
199627.118102,3
199727.266102,9
199827.304103,0
199927.439103,6
200027.495103,8
200127.551104,0
200227.663104,4
200327.664104,4
200427.701104,5
200527.831105,0
200627.864105,2
200728.021105,8
200828.128106,2
200928.223106,5
201028.405107,2
201128.636108,1
201228.755108,5
201328.969109,3
201429.074109,7
201529.288110,5
201629.529111,4
201729.654111,9
201829.965113,1
201930.115113,7
202030.183113,9
202130.281114,3
202230.594115,5
202330.854116,4
202431.138117,5
202531.925120,5
Sluiten

Cultuur

Samenvatten
Perspectief
Thumb
De historische pomp in de Tielemansstraat bekroond met het beeld De Kasseistamper van Lode Matthijs (1955)

Bijnaam

De spotnaam van de Aarschottenaars is de kasseistampers.

Toen keizerin Maria Theresia in de 18e eeuw aan de macht kwam in de stad, heerste er onrust. De stadswacht patrouilleerde tijdens de nacht op de straten om de bewoners te beschermen tegen geweld en diefstal. De nachtwachters hadden vaak andere plannen om hun nachten te vullen: op café zitten drinken. Dit stelde de Aarschottenaars niet tevreden. Zij eisten daarom dat de stadswacht tijdens hun nachtelijke patrouilles met hun klompen op de kasseien stampten. Zo kon iedereen horen dat ze daadwerkelijk hun job aan het doen waren in plaats van op café zitten te drinken. Zo kreeg de Aarschottenaar in de loop der tijd de naam "kasseistamper".

Streekproducten

  • Hagelandse wijn: Reeds vóór 1200 was er al een wijngaardberg in Rotselaar en vele andere Hagelandse gebieden volgden. Concurrentie van buitenlandse wijnen en de vele oorlogen brachten de wijnteelt in de 16e eeuw zware klappen toe. In de 19e eeuw was er een kortstondige heropleving, maar nu is de Hagelandse wijn helemaal terug van weggeweest: in 1997 werd hij erkend als kwaliteitswijn met gecontroleerde oorsprongsbenaming.
  • Aarschotse Bruine: Met de verkoop van brouwerij Tielemans aan brouwerij Haacht verdween de Aarschotse Bruine eind jaren 60 uit de handel. Het bier werd onder impuls van het toenmalige stadsbestuur opnieuw gebrouwen vanaf 1989, eerst door brouwerij Biertoren te Kampenhout en na overname vanaf 1993 verscheidene jaren door brouwerij Huyghe te Melle. De nieuwe Aarschotse Bruine was uiteindelijk iets minder zurig dan zijn oorspronkelijke versie en was in tegenstelling tot wat zijn naam liet vermoeden, eerder een blond bier dan een bruin bier. Uiteindelijk werd beslist in 2012 om het bier terug te brouwen in Aarschot zelf in de nieuw opgerichte stadsbrouwerij in de schuur van het cultuurcentrum Het Gasthuis. Het nieuwe bier benadert de oorspronkelijke smaak zo dicht mogelijk.
  • Wolf (bier): In 2009 werden de Wolf 7, Wolf 8 en Wolf 9 gelanceerd. Aanvankelijk werden deze bieren gebrouwen in de Microbrouwerij Achilles in Itegem. Nu wordt Wolf 9 gebrouwen in Brouwerij Wolf in Aarschot, terwijl Wolf 7 en Wolf 8 gebrouwen worden in Brouwerij Het Anker in Mechelen.

Uitgaan

In het stadscentrum is een bioscoopcomplex (UGC), een stadsfeestzaal, een cultureel centrum (CC Het Gasthuis) met verscheidene theaterzalen, en een jeugdcentrum (De Klinker), dat onderdak biedt aan de jeugddienst, een concertclub, het jeugdhuis en verscheidene repetitielokalen. In de jaren 80 speelde discotheek Happy House in de Tielemansstraat een belangrijke rol in de ontwikkeling en verspreiding van Belgische new wave en vooral new beat.

Evenementen

  • Fun Days: een driedaags gratis muziekfestival in het centrum van Aarschot, dat sinds 2005 wordt georganiseerd in juli. Er zijn optredens, tuning cars, rommelmarkt en allerlei randanimatie.
  • Carnavalstoet: op de vierde zaterdag na carnaval.
  • Een jaarlijks terugkerend evenement is de Sint-Rochuskaarsjesverlichting op 15 augustus. Ter ere van Sint-Rochus, die volgens de legende, de stad destijds redde van de pest, wordt de stad sfeervol verlicht met duizenden kaarsjes.
  • Ook wordt in datzelfde weekend ieder jaar een groot middeleeuws festijn gegeven door de Orde van de Hagelanders. Re-enacters-groepen uit de gehele Benelux plus Frankrijk en Duitsland komen dan hier bijeen om de Middeleeuwen na te bootsen. Dit wordt dan afgesloten met een grootse veldslag.
  • Aarschot Volkoren: een gratis, tweejaarlijks korenfestival dat sinds 2011 wordt georganiseerd in september. Op de eerste editie traden 31 koren aan, op de derde editie, die plaatsvindt op 12 september 2015, zal een 80-tal koren optreden.
  • Nacht Der Kroegen: elk jaar op 30 april organiseert een wisselend aantal Aarschotse cafés live optredens in diverse muziekstijlen in hun respectievelijke zaken.

Politiek

Samenvatten
Perspectief

Geschiedenis

(Voormalige) Burgemeesters

Zie lijst van burgemeesters van Aarschot voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Meer informatie Periode, Burgemeester ...
PeriodeBurgemeester
±1812 – 1833Guillaume Daels[5]
1834 - 1849Guillaume Le Corbesier
1849 – 1872Jean Van Ophem (LP)
1872 – 1882Philippe Le Corbesier (Kath.Partij)
1882 – 1884Hendrik Jannes (Kath.Partij)
1884 – 1908Théophile De Becker (Kath.Partij)
1908 – 1914Joseph Tielemans (Kath.Partij)
...(dienstdoend)
1919 – 1922Oscar Coomans (Kath.Partij)
1922 – 1923H. Goossens (LP, dienstdoend)
1923 – 1926Felix Daels (LP)
1927 – 1940Oscar Coomans de Brachène (Kath. Verbond)
1940 – 1941Alfons Zoutberg (BWP, dienstdoend)
PeriodeBurgemeester
1941 – 1944August Ver Elst (VNV, oorlogsburgemeester)
1944 – 1947Oscar Coomans de Brachène (CVP)
1947 – 1950Albert Coomans de Brachène (CVP)
1950 – 1971Jan Van Nuffelen (CVP)
1972 – 1976Jos Pelgrims (CVP)
1977 – 1983Jos Daems (PVV)
1983 – 1989Free Coekaerts (PVV)
1989 – 1994Rik Daems (PVV / VLD)
1995 – 2006Willy Schellens (SP / sp.a)
2007Frans Deboes (CD&V)
2007 – 2018André Peeters (CD&V)
2019 – hedenGwendolyn Rutten (Open Vld)
2024Bert Van der Auwera (Open Vld, dienstdoend)
Sluiten

2013-2018

Thumb
De woning van Tielemans, burgemeester tijdens de Eerste Wereldoorlog

Burgemeester was André Peeters (CD&V). Hij leidde een coalitie bestaande uit CD&V, Open VLD en sp.a. Samen vormden ze de meerderheid met 20 op 29 zetels.

2019-2024

Burgemeester is Gwendolyn Rutten (Open VLD). Zij leidt een coalitie bestaande uit Open VLD, sp.a en N-VA. Samen vormen ze de meerderheid met 17 op 29 zetels.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Meer informatie Partij, 10-10-1976 ...
Partij10-10-1976[6]10-10-1982[6]9-10-1988[6]9-10-1994[6]8-10-2000[6]8-10-2006[7]14-10-2012[8]14-10-201813-10-2024
Stemmen / Zetels%29%29%29%29%29%29%29%29%31
CVP1 / CD&V+N-VAA / CD&V241,9311335,1511132,4311133,6111129,511031,18A1131,721223,12726,129
VU1 / CD&V+N-VAA / N-VA29,07127,16116,611--18,862610,92315,124
PVV1 / VLD2 / Open Vld3 / Iedereen AarschotB32,0311031,9911032,6511129,4921026,542922,462714,593429,731033,6B12
SP1 / sp.a2 / Iedereen AarschotB15,881425,71720,51622,471720,661716,52514,572413,424
Agalev1 / Groen2--4,4106,69116,02117,63217,342211,82310,122
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2--3,43105,31109,231213,78246,2218,82212,824
PVDA --------2,30
PVD-----5,6313,640--
Anderen(*)1,080--2,4408,0502,8403,1102,30-
Totaal stemmen186211821419893204832102421461216312238515317
Opkomst %95,3993,7293,5694,4492,0392,762,0
Blanco en ongeldig %3,365,334,284,664,374,334,663,81,1
Sluiten

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1976: KPB (1,08%) / 1994: SWA (2,44%) / 2000: AREND (4,93%), OSKAAR (3,12%) / 2006: ELVIS (2,03%), IA.IA. (0,81%) / 2012: LDD (2,18%), Gemeentebelangen (0,93%) / 2018: ANDERS (2,3%)

Zetelverdeling gemeenteraad 2019-2024
10
7
4
3
3
2
10 7 4 3 3 2 
De 29 zetels zijn als volgt verdeeld:
Zetelverdeling gemeenteraad 2024-2030
12
9
4
4
2
12 9 4 4 2 
De 31 zetels zijn als volgt verdeeld:
     Iedereen Aarschot: 12
     CD&V: 9
     N-VA: 4
     VB: 4
     Groen: 2
Samenstelling gemeenteraad 2024-2030
Meer informatie Partij, Naam ...
PartijNaamNaamstemmenNr.
Iedereen AarschotGwendolyn Rutten (Burgemeester)
2.487
1
CD&VNele Pelgrims
1.674
2
CD&VMattias Paglialunga
1.475
3
Iedereen AarschotJill Schellens (Eerste schepen)
1.375
4
Iedereen AarschotGerry Vranken (Tweede schepen)
1.104
5
Iedereen AarschotNicole Van Emelen (Vijfde schepen)
1.076
6
CD&VDries Van Horebeek
888
7
Iedereen AarschotKurt Lemmens (Zevende schepen)
856
8
N-VAAnnick Geyskens (Derde schepen)
806
9
CD&VLeo Janssens
776
10
Vlaams BelangNico Creces
735
11
N-VAStef Van Caster
707
12
Iedereen AarschotIsabelle Dehond (vierde schepen & Voorzitter)
693
13
CD&VGerda Vandegaer
624
14
Iedereen AarschotRonny De Rijck (Zesde schepen)
570
15
GroenThomas Salaets
561
16
GroenPetra Vanlommel
517
17
Iedereen AarschotLiesbeth Roelants
491
18
CD&VAnsje Vicca
476
19
Iedereen AarschotEls Wauters
450
20
Iedereen AarschotHanne Goossens
442
21
Iedereen AarschotKoen Nijs
435
22
CD&VElke Peeters
405
23
CD&VBerdien Verbrugge
405
24
Iedereen AarschotMarnik Jordens
404
25
CD&VRozane De Cock
398
26
Vlaams BelangJoke Hoornaert
308
27
N-VAJulien Heylen
301
28
N-VAKlaartje Bruyninckx
265
29
Vlaams BelangPeggy De Jonge
228
30
Vlaams BelangGuido Vencken
227
31
Sluiten

Economie

Aarschot staat in de streek bekend als scholen- en winkelcentrum en er is een vrij uitgebreid industrieterrein. In het centrum zijn er tal van winkels die zich langs de invalstraten naar de Grote Markt vestigden. De stad heeft echter heel wat leegstand in het centrum. Sinds begin 2014 heeft de stad een reglement opgesteld dat het openen van pop-up stores op korte termijn moet promoten.[9] Dit reglement heeft tot doel de leegstand op korte termijn terug te brengen. In het Hageland is Leuven de dominante handelsstad met een ruimer en gevarieerder aanbod. Aarschot is tevens gekend van een aantal grote winkeloppervlaktes. Een aantal tuincentra vestigden zich op de baan naar Rillaar. In de buurt van Aarschot situeert zich ook het Gouden Kruispunt (Tielt-Winge). Dit is een handelsconcentratie met meer dan 60 winkels.In 2015 werd gestart met de bouw van kmo-zone De Witte Molen.

Verkeer en vervoer

Thumb
Het station Aarschot in 2007

Door het zuiden van de gemeente loopt de autosnelweg A2/E314, die ter hoogte van Aarschot een op- en afrit heeft. De stad ligt op het kruispunt van de gewestwegen N10 en N19. Rond het centrum loopt de ringweg R25.

Het Station Aarschot staat langs spoorlijn 35, de lijn van Hasselt naar Leuven.

Bekende inwoners

Trivia

Nabijgelegen kernen

Ourodenberg, Begijnendijk, Betekom, Gelrode, Nieuwrode, Rillaar, Langdorp

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.