Loading AI tools
navigatie en voortbeweging door de wind Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Zeilen is een techniek van beweging over het water door windkracht op een zeilschip of surfplank, met een zeilwagen over land of met een ijszeiler over het ijs. De kracht van de wind en richting van de inkomende wind doen beweging ontstaan via het zeil. Een koers die in de dode hoek ligt, min of meer tegen de wind in, kan niet bezeild worden.
| Zeilen | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
Twee met ruime wind zeilende jongeren | ||||
| Algemene gegevens | ||||
| Type | teamsport/individueel | |||
| Olympisch | 1900, 1908- | |||
| ||||
De zeilgeschiedenis toont een langzame én voortdurende ontwikkeling van zeil en romp: van plompe schepen met vierkante zeilen hangend en gevoerd onder aan een ra (het dwarsgetuigde schip) tot slanke schepen met diepe kiel en de zeilen strak vooraan aan gespannen (het langsgetuigde schip). Modernere schepen kunnen beter tegen de wind in of hoog aan de wind zeilen, niettemin worden de rompvorm en het type tuigage vooral op commerciële gronden bepaald; ook al was modernere tuigage beschikbaar, toch ging men door met het bouwen van vierkant getuigde schepen.
Een zeil vertraagt en buigt de vrije stroming van wind af. Daardoor ontstaat er een drukverschil tussen de aan-de-windse kant van het zeil en de van de wind afgekeerde zijde.
Als een zeilschip met de windrichting mee vaart, heeft het baat bij een bol gesneden zeil, dat in staat is de aanstromende wind effectief te vertragen, zodat de in de wind aanwezige stromingsenergie goed benut wordt.
Als een schip schuin tegen de wind in voortgang wil boeken, is een strakker zeil effectiever. De wind valt dan schuin in het zeil in (zie illustratie). Een bolling van het zeil aan de achterzijde werkt remmend, doordat het een obstakel vormt voor de wegstromende lucht.
De schuin voorwaarts gerichte zeilkracht kan samengesteld gedacht worden uit een voorwaartse component en een zijwaartse. De zijwaartse component moet effectief tegengewerkt worden door enig zijwaarts oppervlak onder water. De voorwaartse kracht drijft het schip voort. Het onderwaterschip is voor het zeilgedrag even belangrijk als de effectiviteit van het zeil. Zijwaarts wegdrijven (drift, verlijeren) wordt tegengegaan door de kiel, midzwaard of zijzwaarden, of soms doordat de romp een scherpe diepstekende V-vorm heeft. Minimale voorwaartse weerstand wordt bereikt door een zo slank mogelijke romp. Omdat dit vaak in strijd is met de leefruimte, het laadvermogen, het vaargebied (waar ondiepten een diepstekende kiel onmogelijk maken) en het gedrag van de golven, is het rompontwerp altijd een compromis.
Omdat een zeilschip niet altijd in dezelfde richting vaart, zijn koersveranderingen nodig.
Iedere koers vraagt om zijn eigen optimale stand van de zeilen, zodat de stand van de zeilen aangepast moet worden bij een koersverandering.
In de wereld van de zeilvaart worden allerlei termen gebruikt om de zaken die van belang zijn voor het veilig varen goed te kunnen benoemen. Zie ook het artikel scheepvaart van A tot Z.
Deze termen worden ook bij windsurfen gebruikt.
Tuigage is de verzamelnaam voor alle zeilen, staand (vast) en lopend (beweegbaar) want, het touwwerk en de rondhouten die nodig zijn om een schip voort te bewegen en om een schip te laten ankeren. De aan boord aanwezige hijstoestellen voor het laden en lossen van lading behoren evenals de sloepen ook tot de tuigage. Tot de tuigage behoren onder meer:
Zowel recreatief als competitief wordt er over de hele wereld gezeild. In bepaalde streken heeft de zeilvaart nog een commerciële functie. Dit betreft dan met name streken in de derde wereld, waar het gebruik van benzinemotoren om financiële redenen niet mogelijk is. Motorvaart heeft de beroepszeilvaart vrijwel geheel verdrongen. Zeilschepen zijn relatief langzaam en vragen vooral meer traditioneel vakmanschap, dat met de jaren in ontwikkelde landen schaarser wordt. Voor de huidige tijd is zeilvaart te veel afhankelijk van de weersomstandigheden, hetgeen het plannen van reizen lastiger maakt.
In Nederland wordt op vele plaatsen gebruikgemaakt van het alom aanwezige water voor het zeilen. Overal waar een wat groter wateroppervlak is, kun je zeilende schepen aantreffen. De kleine bootjes aan de rand en op de kleinere plassen, de grote schepen op zee, op het IJsselmeer, de Waddenzee en in de Zeeuwse wateren of op de Friese meren.
Bootjes zijn in vele maten beschikbaar, van de kleinste piraatjolletjes en zeilkano's, geschikt voor één niet al te zwaar persoon, tot de grote zeilschepen als de Oosterschelde of de Stad Amsterdam.
Zeilen is zeer goed mogelijk vanaf jonge leeftijd, men kan leren zeilen op een zeilkamp of op een waterplas in de buurt. Bovendien kan men blijven zeilen tot op late leeftijd. Kleine "scheepjes" zijn al beschikbaar vanaf een paar honderd euro.
Ook op schaal wordt er druk gezeild met modellen die zijn voorzien van radiografische besturing. En net zoals met de grote zeilboten is er ook weer de onderverdeling in recreatief zeilen en zeilen als wedstrijdsport.
Een zeilwedstrijd wordt meestal een regatta genoemd.
De grootste wedstrijden in de zeilsport zijn de Volvo Ocean Race (voorheen Whitbread Round The World Race) en de America's Cup. En voor solozeilers is het de Vendée Globe, alleen non-stop rond de wereld. Kleine zusje is de MiniTransat. Deze wedstrijden zijn uitermate spectaculair en worden in grote zeilboten gevaren.
Van een heel ander kaliber is het Zeilen op de Olympische Zomerspelen. In een aantal olympische klassen vinden daar ook wedstrijden plaats.
Verder zijn er in diverse klassen wedstrijden op regionaal en/of nationaal niveau.
De Sneekweek is het grootste zeilevenement op binnenwater in Europa. Het evenement wordt gehouden vanaf de vrijdag voor de eerste zaterdag in augustus in de stad Sneek.
De Kaagweek is de oudste wedstrijdzeilweek van Nederland. De wedstrijden vinden sinds 1918 ieder jaar plaats op de Kagerplassen, met uitzondering van de oorlogsjaren 1943, 1944 en 1945. Bijzonder zijn ook de botterwedstrijden bij Spakenburg. Wekelijks staat het Eemmeer bij Spakenburg in het teken van de DinsdagAvond Rond- en Platbodemcompetitie (DARP) (sinds 1984), en elk jaar vindt hier de Zuidwal (sinds 1974) plaats. Botters zijn traditionele vissersboten die vroeger de Zuiderzee bezeilden.
Ook bekend zijn de wedstrijden in Friesland met skûtsjes, traditionele vrachtschepen uit het begin van de 20e eeuw. Het Skûtsjesilen wordt altijd in de eerste twee weken van de noordelijke bouwvakvakantie gehouden. Daarbij wordt een vast wedstrijdschema gehanteerd.
Een bekende zeilrace in Nederland is ook de Ronde om Texel, een wedstrijd om het eiland Texel. Het is het grootste open catamaran-evenement in de wereld, met 500 tot 700 deelnemende boten. Een andere Nederlandse zeilwedstrijd is de Bontekoerace op het Markermeer.
De grootste Nederlandse solo zeilrace is de 200 Myls Solo Zeilrace zeilrace, waarvoor ieder jaar meer dan 300 inschrijvingen zijn. Van deze 300 zeilers worden er maar 80 toegelaten tot de race.
De allereerste trans-Atlantische solo zeilwedstrijd is de OSTAR (Original Single-handed Trans-Atlantic Race). In 1960 werd de eerste OSTAR georganiseerd, die vijf deelnemers telde. Alle vijf haalden de finish in Amerika. De race staat nu nog steeds bekend als de een na zwaarste solo zeilrace ter wereld. De race wordt om de vier jaar georganiseerd door de RWYC in Engeland. De laatste editie werd in 2009 gehouden, waarbij de Nederlander Jan Kees Lampe de "line honours" won en als derde finishte in de IRC 3 klasse.
Er zijn verschillende vormen van wedstrijdzeilen:
De jeugdzeilsport is groot in Nederland. Zowel op lokaal, regionaal en nationaal niveau worden in het seizoen, van maart tot november, zeer veel jeugdwedstrijden georganiseerd bij een vereniging. Hier worden lokaal vaak clubwedstrijden gevaren. Op regionaal niveau worden tussen verenigingen onderling de Combi's gevaren, hier wordt het meeste in optimisten gevaren, maak ook in de splash en RS Feva. Op nationaal niveau worden verschillende wedstrijden gevaren, de grootste en bekendste is de United 4. Dit is een wedstrijd reeks over 4 weekenden verdeel over het seizoen. De grootste jeugdwedstrijd in Europa wordt ook elk jaar in Nederland gehouden, de Dutch Youth Regatta (DYR). Dit evenement wordt gevaren op het IJsselmeer bij de Friese stad Workum. De organisatie is in handen van het NPJ, een non-profitorganisatie die het jeugdzeilen stimuleert in Nederland.[2]
Evenementen Internationale voorbeelden hiervan zijn:
In Nederland:
Matchracen:
Door de grote betekenis van de zeilvaart in onze gewesten is een fors aantal uitdrukkingen uit de zeilwereld overgenomen in het normale spraakgebruik als spreekwoord of gezegde. Deze zegswijzen hebben een overdrachtelijke betekenis gekregen die vaak niets meer met de zeilwereld te maken heeft.
Een aantal voorbeelden daarvan zijn:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
