Loading AI tools
snaarinstrument, voorloper van de gitaar Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
De vihuela of vihuela de mano is een acht-vormig snaarinstrument dat in de 16e eeuw, tijdens de renaissance, gedurende een halve eeuw populair was. Een bespeler van een vihuela, wordt een vihuelista genoemd.
| Vihuela | ||||
|---|---|---|---|---|
| Vihuela de mano | ||||
 | ||||
Vihuela de mano | ||||
| Classificatie | ||||
| Gerelateerde instrumenten | ||||
| klassieke gitaar, luit | ||||
| ||||
De vihuela de mano wordt uitsluitend met de hand vervaardigd uit hout. Hedendaagse vihuelabouwers gebruiken meestal, maar niet uitsluitend, vuren voor het bovenblad, esdoorn voor de klankkast en ebben voor de toets en stemschroeven. De klankkast heeft meestal een versierd klankgat (roset) dat in het bovenblad gesneden is. De fretten worden in tegenstelling tot de hedendaagse gitaar niet van alpaca gemaakt, maar aangebracht door de hals op bepaalde afstanden van elkaar met stukjes darm te omwinden (bunde). Traditioneel gezien wordt de vihuela de mano bespannen met zes (feitelijk elf) darmsnaren. Soms wordt ook wel een combinatie van met zilver omwonden en nylon snaren gebruikt. De gemiddelde snaarlengte is 60 cm.
Muzikaal gesproken worden de zes snaren onderverdeeld in vijf koren (van twee gelijkgestemde, niet geoctaveerde snaren) en de chanterelle (een enkele snaar). De meest gebruikelijke stemming is in twee kwarten, een grote terts en twee kwarten [44344]:
Historisch gezien gaat de vihuela de mano terug tot de middeleeuwen. Vermoedelijk is het door de Spaanse elitebevolking ontwikkeld als tegenhanger van de luit, die sterk lijkt op de door de Moren tijdens de overheersing meegebrachte oed, een peervormig snaarinstrument zonder fretten dat met plectrum wordt bespeeld. De vihuela werd voornamelijk bespeeld in Spanje, en in mindere mate in Italië en Portugal. De Europese luit, die qua uiterlijk meer op de oed lijkt dan de vihuela, was populairder in het noorden van het continent, zoals Frankrijk, Duitsland, Engeland en Nederland.
Er bestaan drie typen van de vihuela, die zich voornamelijk onderscheiden in speelwijze:
De vihuela de mano kent twee verschillende speelwijzen, die elkaar overigens niet noodzakelijk uitsluiten. Het verschil is vooral gelegen in de houding en speeltechniek van de hand waarmee de snaren getokkeld worden. Enerzijds kan de hand in de positie gehouden worden die vandaag de dag nog gebruikelijk is voor het bespelen van de klassieke gitaar. De snaren worden dan bespeeld met de nagels: melodieën met de wijs- en middelvinger. Dit levert over het algemeen een scherpere klank op. Anderzijds wordt de rechterhand ook wel in een kommetje gehouden waar men van boven in kan kijken. De snaren tokkelt men dan met de zijkant van de vingertoppen, wat een zachtere klank voortbrengt. Melodieën bespeelt men dan meestal afgewisseld met duim en wijsvinger, maar ook in deze houding komt een speelwijze van melodieën voor waarbij wijs- en middelvinger worden ingezet, zij het met de vingertoppen.
Het repertoire van de vihuela de mano bestaat hoofdzakelijk uit zeven overgeleverde, gedrukte bronnen, waarvan deels variaties of bewerkingen van vocale muziek. Daarnaast is het repertoire ook afkomstig uit werken voor luit, publicaties voor de combinatie toetsinstrument, harp en vihuela, en overgeleverde manuscripten voor de vihuela. Er bestaan tevens authentieke pedagogische bronfragmenten die specifiek ingaan op de vraag hoe de vihuela het best bespeeld kan worden. Dit materiaal is voor het overgrote deel afkomstig van Juan Bermudo.
Overgeleverde, gedrukte bronnen
Repertoire afkomstig uit werken voor luit.
Publicaties met de combinatie toetsinstrument, harp en vihuela.
Overgeleverde manuscripten
Pedagogische bronnen
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
