Sluis (stad)

plaats in de Zeeuwse gemeente Sluis, Nederland Van Wikipedia, de vrije encyclopedie

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.

Wikiwand for Chrome

Wikiwand for Edge

Wikiwand for Firefox

Geschiedenis

Sluis is waarschijnlijk omstreeks 1270 ontstaan rond een 'registratiekantoor' voor tolgelden en had van oorsprong de naam Lamminsvliet. In 1324 kreeg Sluis echter zijn huidige naam. De stad heeft haar ontstaan te danken aan het verzanden van het Zwin. Hierdoor werd de rechtstreekse verbinding van de belangrijke handelsstad Brugge met de zee geblokkeerd en werd Sluis de belangrijkste voorhaven van Brugge. Tussen 1278 en 1290 verhief zijn heer Gwijde van Dampierre, het tot 'franche wille' en na zijn dood werd zijn zoon, Jan I van Namen, heer van de stad. In 1290 kreeg het dorp al stadsrechten en door haar strategische ligging werd de stad in 1382 een vestingstad. In 1340 had in de monding van het Zwin reeds de Slag bij Sluis plaatsgevonden, die de opmaat tot de Honderdjarige Oorlog vormde. In 1385 werd gestart met de bouw van het Kasteel van Sluis, dat tijdens de Franse inval in 1794 zwaar beschadigd werd en definitief gesloopt in 1820. Aan de overzijde van het Zwin bouwde Jan zonder Vrees in 1405 de Toren van Bourgondië, waardoor de haven kon worden afgesloten met een ketting.

Vanaf 1387 was Sluis de belangrijkste Bourgondische vloothaven. Maar er was ook regelmatig scheepsverkeer met de Duitse Hanze, en handelsschepen uit de Italiaanse en Spaans-Portugese havens deden regelmatig het stadje aan. Die brachten zuidelijke producten als rozijnen, rijst, suiker, olijfolie, aluin, dadels, noten en katoen naar de Lage landen. De stapelmarkt van wijn en gedroogde vis was in Sluis gevestigd, en de tol voor de schepen naar Brugge werd er geïnd. Op 7 januari 1430 vond hier het huwelijk plaats tussen Filips de Goede en Isabella van Portugal. Dit gaf het belang van de stad in die tijd weer. De bloeitijd van Sluis duurde tot ongeveer 1450, waarna een snel verval intrad ten gevolge van de verzanding van het Zwin.

Ook tijdens de Tachtigjarige Oorlog speelde Sluis een belangrijke rol als vestingstad. In 1587 veroverde de hertog van Parma de stad. In 1603 vond een Zeeslag bij Sluis plaats. De Spaanse bezetting duurde tot 1604, toen de Spanjaarden de stad verlieten, waarna Maurits van Nassau, de latere prins van Oranje, de stad in bezit kreeg. Uit deze episode stamt het verhaal van Jantje van Sluis. In 1650 werd de bekende Jodocus van Lodenstein predikant in Sluis.

Hoewel de stad en omgeving nadien nog een rol speelde in de Staats-Spaanse Linies was het verder slechts een onbetekenend stadje geworden. Op 27 juli 1794 begon een beleg door de Fransen. Op 25 augustus van hetzelfde jaar gaf de stad zich over, mede door ziekte van de verdedigers.

In 1858 kwam de Damse Vaart gereed, waardoor schepen van Sluis naar Brugge konden varen. In 1940 werden echter de sifons van het Leopoldkanaal en het Kanaal van Schipdonk verwoest en nimmer hersteld, waardoor de scheepvaart over de Damse Vaart onmogelijk was geworden.

In het begin van de 20e eeuw kwamen diverse Franse kloosterorden naar Sluis, en familiebezoek aan leerlingen die op internaten zaten werd de oorzaak van het feit dat de winkels vanaf 1908 ook op zondag geopend werden, wat zo bleef en geleidelijk aan steeds meer Belgisch winkelpubliek trok.

Tijdens geallieerde bombardementen op 11 oktober 1944 als gevolg van de Tweede Wereldoorlog werd Sluis grotendeels verwoest. Daarbij kwamen 61 mensen om. De Duitsers die zich op en in de omwalling hadden verschanst bleven ongedeerd. Op 1 november 1944 werden dezen aangevallen door het Canadese North Shore Regiment en gaven zich uiteindelijk over, waarmee Sluis was bevrijd.

Na de oorlog werd de stad herbouwd in traditionalistische stijl.

Kloosters

In 1907 kwamen de Broeders van de Christelijke Scholen (F.S.C.) naar Sluis, daar ze in Frankrijk niet meer mochten functioneren ten gevolge van de secularisatiepolitiek. Zij waren afkomstig uit Sint-Omaars en stichtten het Pensionnat Saint-Joseph, waar tot 550 leerlingen aanwezig waren. Het was gehuisvest in een zeer groot complex gelegen aan de zuidelijke invalsweg naar Sluis. In 1939 vertrokken de paters en de bezetter gebruikte de gebouwen van 1940 tot 1944. Daarna waren er tot 1948 NSB'ers in geïnterneerd. In 1951 werden de gebouwen aan een Rotterdamse firma verkocht en er zaten sindsdien een aantal bedrijfjes in. zoals een meubelfabriek, een graanhandel en een borstelfabriek. Er waren een aantal branden en in 1991 werd het gebouw gesloopt. Waar het gestaan heeft, is nu een woonwijk.

In 1908 werd door de Soeurs de Sainte Ursule de la très Sainte Vierge (Ursulinen) een klooster gesticht aan de weg naar Sint Anna ter Muiden. Hier zou een meisjeskostschool moeten komen maar het werd geen succes, zodat het complex in 1922 werd verkocht aan de Broeders van de Christelijke Scholen te Baarle-Nassau. Dezen maakten er een vakantiehuis van en van 1938 tot de Duitse inval werden er katholieke joodse vluchtelingen in gehuisvest. Van 1947 tot 1974 was hier een Kleinseminarie van de Reguliere Kanunniken van Sint-Jan van Lateranen (C.R.L.), een congregatie van Augustijnen, gevestigd met de naam: Sint-Augustinus. Sinds 1987 is het een hotel-restaurant.

Een derde klooster van verdreven Fransen was gevestigd aan de weg naar Heille. Dit Collège Séraphiques Saint-Antoine was van de Franciscanen-Minderbroeders en ook hier was een seminarie aan verbonden. In 1922 werd het al verkocht en werd het een fietsenfabriek, na de oorlog overgenomen door Superia, maar dit bedrijf stopte weldra. In 2000 werd ook dit gebouw gesloopt.

Bezienswaardigheden

Het stadje Sluis werd in 1944 grotendeels verwoest door geallieerde bombardementen. Ook het unieke Belfort is toen volledig verwoest. Het centrum is echter weer opgebouwd en de omwalling is intact gebleven.

In het kleinschalige historische centrum van Sluis bevindt zich het enige Nederlandse belfort. In dit gebouw bevindt zich ook een historisch museum.
Windmolen De Brak, aan de zuidelijke uitvalsweg.
De historische stad Sluis had eertijds een rechtstreekse verbinding met de Noordzee en de Westerschelde via het Zwin. Als overblijfsel van het Zwin kan de Damse Vaart gelden, wat een kanaal is dat geleidelijk de plaats van de natuurlijke waterloop heeft ingenomen, toen deze geleidelijk verzandde. De Damse Vaart loopt dood in Sluis. Vroeger was hier een haven, maar scheepvaart is al lang niet meer mogelijk, doordat de Damse Vaart in 1940 is onderbroken toen de sifons werden verwoest.
De fundamenten van de voormalige Sint-Janskerk. Deze kerk, die een van de grootste in de streek was, werd gebouwd in de 14de eeuw en door een brand verwoest in 1811.
De oude Wallen van Sluis zijn nog grotendeels intact, met de Stenen Beer (Westpoort), Waterpoort, Zuidpoort en Oostpoort.

Kerken

Stadhuis en belfort

De grootste blikvanger van Sluis is het stadhuis, dat met het Belfort van Sluis als enige in Nederland is voorzien van een belfort, een versterkte toren met vier hoektorentjes. Het stadhuis werd in 1390 als symbool van de stedelijke vrijheid gebouwd naar het voorbeeld van de belforten in Gent en Brugge. In 1944 liep het gebouw zware schade op, waarna het in 1956 werd herbouwd. De raadzaal wordt afgesloten door een 18de-eeuws smeedijzeren hek dat afkomstig is uit het stadhuis van Middelburg. Langs de wanden hangen schilderijen en een wandkleed (1650). De toren (142 treden) biedt een weids uitzicht over het Zeeuws landschap.