Sint-Germanuskerk (Tienen)

Glas-in-loodramen

De kerk bevat thans 28 glasramen. Zij dateren alle van de periode na 1866. Het merendeel ervan is neogotisch en vertoont een duidelijke continuïteit. Deze werden op het einde van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw vervaardigd in de werkplaats te Gent, die onder leiding stond van achtereenvolgens Jean-Baptiste Bethune^[1] (°1821 †1894), Arthur Verhaegen (°1847 †1917) en Joseph Casier. De vijf glasramen in het hoogkoor werden alle ontworpen door Jean-Baptiste Bethune. Drie ervan werden ook door hemzelf vervaardigd in 1873; de twee resterende werden in 1883 door Arthur Verhaegen gemaakt, nadat deze het Gentse atelier van Jean-Baptiste Bethune had overgenomen

Grafmonumenten

In tegenstelling tot andere zeer oude kerken, zijn er in de Sint-Germanuskerk nog slechts weinig grafmonumenten. Verscheidene funeraria zijn in de loop der jaren verdwenen ingevolge verwoestingen, herstellingswerken of verbouwingen. Toch zijn er nog een tiental van deze monumenten op uiteenlopende plaatsen aanwezig. De volgende gedenkstenen zijn prominent zichtbaar:

• epitaaf van de familie van Ranst (17e eeuw): deels uit marmer en deels gepolychromeerd. Dit epitaaf is ingemetseld tegen een pilaar in de rechterzijbeuk, achteraan in de kerk.
• epitaaf van pastoor Josephus Alphonsus Maria Meulendijks. Deze werd op 22 juli 1898 in de Sint-Germanuskerk benoemd, en oefende er zijn functie uit tot zijn overlijden op 25 mei 1911. Het monument bevindt zich in de kapel van de Heilige Barbara.
• gedenksteen ter nagedachtenis van de gesneuvelde parochianen uit de Eerste Wereldoorlog. Deze hangt ingemetseld tegen een muur in de kapel van het H. Kruis.

Altaren

In de kerk staan thans 6 altaren. In de 2-de helft van de 17e eeuw waren er ten minste eenendertig.

Het huidige hoofdaltaar in het hoogkoor werd ontworpen omstreeks 1873 door J. B. Bethune. De praktische verwezenlijking gebeurde tussen 1877 en 1883 door de zorgen van:

• Leopold Blanchaert voor het beeldhouwwerk;
• Leonard Blanchaert voor de schrijnwerkerij en het houtsnijwerk;
• Adrien Bressers voor de polychromie.

Het koorgestoelte is in 1884-1885 door Leonard Blanchaert uit eikenhout gemaakt, en bestaat uit vier gelijke delen.

De volgende nog bestaande altaren werden ontworpen door Pierre Langerock en gebeeldhouwd door B. Van Uytvanck (beiden uit Leuven):

• het Heilig Sacrament (anno 1902);
• het Heilig Kruis (anno 1904);
• de H. Barbara (anno 1909).

In de kapel van de H. Barbara treft men een beeld van de genoemde heilige aan, dat door B. Van Uytvanck omstreeks 1897 gebeeldhouwd werd. Deze kapel is afgesloten met een hek in smeedijzer. Dit hek werd ontworpen door Pierre Langerock en in 1892 vervaardigd door Adolphe Sillen (Blauwput, Leuven).

In de linkerkruisbeuk ziet men het portiekaltaar van Onze-lieve-Vrouw van de Rozenkrans. Het is vervaardigd uit gemarmerd hout en dateert uit de tweede helft van de 17e eeuw.

In de rechterkruisbeuk treft men het portiekaltaar van de Heilige Anna aan, dat uit dezelfde periode dateert.

Preekstoel

Petrus Valckx^[2] uit Mechelen beeldhouwde omstreeks 1760 de monumentale eikenhouten preekstoel. Deze was oorspronkelijk bestemd voor de kerk van Sint-Petrus en Sint-Paulus te Mechelen. Het gedeelte dat de kuip ondersteunt, stelt een grot voor. Daarvoor staan de twee hogergenoemde heiligen afgebeeld. Boven de kuip ziet men voorstellingen van engeltjes en putti.

Biechtstoelen

In de loop der eeuwen werden vele oorspronkelijke meubelen vervangen. Dit is ook het geval met de biechtstoelen. Thans staan er in de kerk vijf, vervaardigd uit eikenhout. Daarvan zijn er vier van het gesloten type. Ze staan opgesteld in de rechter (3) en in de linker (1) zijbeuk. De traveeën van deze biechtstoelen zijn afgewerkt met een rondboog waarop in het midden een leliekruis staat. Op de zijtraveeën ziet men een houten vaasfiguur. De vijfde biechtstoel, die opgesteld staat naast de kapel van de H. Barbara, werd gemaakt door Henri Maes uit Vorselaar en geleverd in 1919. Hij is van het neogotische type.

Zijkapellen

Rechts in de kerk, in de kapel van het Heilig Kruis, treft men een voorstelling aan van het Heilig Graf. Het is door de Tiense beeldhouwer Andreas Josephus Gilis in 1795-1796 gebeeldhouwd uit eiken- en populierenhout, in opdracht van het Tiense begijnhof. Wanneer het precies in de Sint-Germanuskerk is terechtgekomen, kan niet met zekerheid achterhaald worden. Wel staat vast dat het vermeld werd in een inventaris van de kerkbezittingen, op datum van 13 januari 1848. Boven het Heilig Graf hangt de beeltenis van "Christus van de Wittevrouwen". Deze Christusfiguur bevond zich voorheen in het kloostergebouw der Wittevrouwen, waarvan nog overblijselen zijn in de Aandorenstraat. Nadat dit klooster door de Franse bezetter omstreeks 1797 gesloten werd, belandde het beeld in 1802 in de Sint-Germanuskerk.

In de kapel van het Heilig Kruis staat eveneens een beeld van de H. Johannes de Doper, gemaakt uit lindenhout. Dit werd in de 2-de helft van de 18e eeuw gebeeldhouwd door I. Van Ussel te Antwerpen. In deze kapel ziet men ook nog het retabel van het H. Kruis, dat het lijden van Christus verbeeldt. Op het linker paneel ziet men de kruisweg door Christus; op het rechter paneel de kruisiging. Dit retabel -gemaakt uit eikenhout- is in 1903 ontworpen door Pierre Langerock. Het werd van 1903 tot 1904 gebouwd door B. Van Uytvanck.

Links in de kerk ziet men de kapel van het H. Sacrament. Deze is ingericht als winterkapel; zij geeft eveneens toegang tot de sacristie. Men ziet er het retabel van het H. Sacrament dat het werk is van dezelfde makers als het hogergenoemd retabel van het H. Kruis. Het werd ontworpen in 1901, en vervaardigd van 1902 tot 1903. Op het centrale paneel ziet men een voorstelling op de kalvarieberg: de gekruisigde Christus, Johannes en Maria, Longinus met de speer, en een wenende geknielde vrouw. Onder het retabel ziet men een beeld van de Piëta, ook wel "Gods Nood" genoemd. Het beeld is gemaakt van gepolychromeerd hout. De oorsprong is onzeker.

Orgel

Het orgel werd aanvankelijk in 1493 vervaardigd door Daneel Vander Distelen uit Leuven. Hij was de zoon van de Leuvense meester-orgelmaker met dezelfde naam. Dit orgel is het oudste tot heden bekende exemplaar in de Nederlanden. De orgelkast is samengesteld uit eikenhout. In de loop der jaren werd het orgel meermaals aangepast en hersteld. Tussen 1671 en 1673 werd het ingrijpend verbouwd tot een barok instrument door Jan Deeckens^[3] uit Haacht. In 1870 verbouwde Charles Anneessens (uit Geraardsbergen) het toestel nogmaals, ditmaal tot een romantisch instrument. Dankzij een schenking aangeboden door de Tiense Suikerraffinaderij die haar 150-jarig bestaan vierde, kon de kerkfabriek anno 1986 het instrument laten restaureren.