Zaadvarens

Zaadvarens (Pteridospermales, Pteridospermae, Pteridospermopsida of Pteridospermatophyta) is een polyfyletische groep, een vormtaxon van op het eerste gezicht veel op varens gelijkende, uitgestorven planten. De voortplanting geschiedde door middel van zaden. De zaadknop bestaat daarbij uit een door één of twee integumenten omgeven macrosporangium. In de zaadknop vinden de ontwikkeling plaats van de macrospore tot macrogametofyt, de bevruchting en de eerste ontwikkeling van de sporofyt tot een zaad.

Pteridospermopsida † Fossiel voorkomen: Onder-Devoon tot Perm
Alloiopteris erosa
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Clade: Tracheophyta
Klasse
Pteridospermopsida †
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Pteridospermopsida † op Wikispecies
Portaal    Biologie

De oudste fossielen van deze planten zijn bekend uit het Onder Devoon, en in het Carboon kwamen zij weelderig voor. Fossielen zijn bekend van Noordwest Europa (Westfalien B, C, D en het Stephanien), de groep is uitgestorven in het Perm (Rotliegendes).

Fylogenie

De zaadvarens vormen een polyfyletische groep, met verschillende ordes. Deze ordes en die van de naaktzadigen wisselen elkaar af in de fylogenetische stamboom. In een sterk vereenvoudigde stamboom vormen ze een polyfyletische klasse, die een zustergroep is van de overige zaadplanten.

Stamboom van de Euphyllophyta, sterk vereenvoudigd schema
Euphyllophyta (Kenrick & Crane 1997) † Stam Trimerophytophyta (Banks 1975) Lignophyta Stam Pteridophyta (Schimper 1879), varens † progymnospermophyta (Bold & al. 1987) Spermatophyta, zaadplanten † zaadvarens, pteridospermofyten naaktzadigen, gymnospermen Stam Angiospermophyta (Berry 1915), bedektzadigen
taxonomische groep; benoemde clade (een monofyletische groep) een niet-monofyletische groep

Indien de polyfyletische groepen worden uitgesplitst, krijgt men de volgende fylogenetische stamboom:^[1]

Fylogenetische stamboom van de Euphyllophyta
Euphyllophyta (Kenrick & Crane 1997) † Stam Trimerophytophyta (Banks 1975) Stam Pteridophyta (Schimper 1879), varens Lignophyta † Orde Aneurophytales (→ progymnospermophyta) † Orde Protopityales (→ progymnospermophyta) † Orde Archaeopteridales (→ progymnospermophyta) Spermatophyta, zaadplanten † Klasse Lyginopteridopsida (→ zaadvarens) † Klasse Medullosopsida (→ zaadvarens) † Klasse Callistophytopsida (→ zaadvarens) Stam Cycadophyta (→ naaktzadigen) † Klasse Peltaspermopsida (→ zaadvarens) Stam Ginkgophyta (→ naaktzadigen) Stam Gnetophyta (→ naaktzadigen) Stam Coniferophyta (→ naaktzadigen) † Klasse Caytoniopsida (→ zaadvarens) † Stam Cycadeoidophyta (→ naaktzadigen) Stam Angiospermophyta (Berry 1915) bedektzadigen
benoemde clade (een monofyletische groep) wordt ook gerekend tot een niet-monofyletische groep (→ ...)

Geslachten en soorten

Alloiopteris

• A. erosa (Gutbier, 1835)
• A. goeppertii (Ettinghausen, 1865)
• A. herbstiana (Gothan, 1935)
• A. pinnata (Grand'Eury, 1876)
• A. plumosaeformis (Gothan, 1935)
• A. saraepontana (Gothan, 1915)
• A. sternbergii (Ettinghausen, 1854)
• A. winslowi (White, 1899)

Alethopteris

• A. bohemica (Franke, 1912)
• A. decurrens (Artis, 1825)
• A. grandini (Brongniart, 1833)
• A. lesquereuxi (Wagner, 1968)
• A. lonchitica (Sternberg, 1825)
• A. serlii (Brongniart, 1828)
• A. westphalensis (Wagner, 1968)

Calipteridium

• C. pteridium (Schlotheim, 1820)

Corynepteris

• C. angustissima (Sternberg, 1823)
• C. coralloides (Gutbier, 1835)
• C. erosa (Gutbier, 1843)
• C. essinghii (Andrea, 1866)
• C. similis (Sternberg, 1825)
• C. sternbergii (Ettinghausen, 1854)

Cyclopteris

• C. fimbriata (Lesquereux, 1854)
• C. orbicularis (Brongniart, 1828)
• C. scissa (Grand'Eury, 1877)
• C. trichomanoïdes (Brongniart, 1830)
• C. virginnia (Meek, 1875)

Desmopteris

• D. longofolia (Presl, 1838)
• D. robusta (Doubinger, 1956)

Gangamopteris

• G. buriadica (Feistmantel, 1879)
• G. cyclopteroides (Feistmantel, 1886)
• G. obovata (Caruthers,1869)

Glossopteris

• G. angustifoloia (Brongniart, 1830)
• G. browniana (Brongniart, 1828)
• G. communis (Feistmantel)

Karinopteris

• K. acuta (Brongniart, 1829)
• K. daviesii (Kidston, 1925)
• K. dernoncourtii (Zeiller, 1886-1888)
• K. jacquoti (Zeiller, 1886-1888)
• K. loshii (Brongniart, 1828)
• K.soubeiranii (Zeiller, 1886-1888)

Linopteris

• L. brongniarti (Gutbier, 1835)

Lyginopteris

Reconstructie Lagenostoma lomaxii (zaadknoppen), Lyginopteris oldhamiana (stengels), and Sphenopteris hoeningshauseni (blad)

• L. bartonecii (Stur, 1877)
• L. fragilis (Brongniart, 1828)
• L. hoeninghausii (Brongniart, 1828)
• L. larischi (Stur, 1877)
• L. oldhamia (Binney, 1866)
• L. stangeri (Stur, 1877)

Mariopteris

• M. acuta (Brongniart, 1829)
• M. busquetii (Zeiller, 1888)
• M. latifolia (Brongniart, 1828)
• M. muricata (Sternberg, 1826)
• M. nervosa (Brongniart, 1828)
• M. ribeyronii (Zeiller, 1888)
• M. sauveurii (Brongniart, 1833)

Neuropteris

(oud = Reticulopteris)

• N. antecedens (Stur, 1875)
• N. attenuata (Lindley & Hurton, 1835)
• N. brongniarti (Sternberg, 1833)
• N. decipiens (Lesquereux, 1854)
• N. deorii (Lesquereux, 1854)
• N. heterophylla (Brongniart, 1822)
• N. fimbriata (Lesquereux, 1860)
• N. flexuosa (Sternberg, 1825)
• N. gallica (Zeiller, 1888)
• N. gigantea (Sternberg, 1825)

• N. heterophylla (Brongniart, 1822)
• N. obliquata (Brongniart, 1831-1832)
• N. ovata (Hoffmann, 1826)
• N. plicata (Sternberg, 1825)
• N. pseudogigantea (Potonié, 1893)
• N. rarinervis (Bunburry, 1847)
• N. scheuchzerie (Hoffmann, 1823-1829)
• N. schlehanii (Stur, 1877)
• N. tenuifolia (Sternberg, 1825)

Odontopteris

• O. alpina (Sternberg, 1833)
• O. brardii (Brongniart, 1825)
• O. cornuta (Lesquereux, 1880)
• O. dufresnoyi (Brongniart, 1830)
• O. genuina (Grand'Eury, 1877)
• O. lindleyana (Sternberg, 1833)

• O. minor (Brongniart, 1828)
• O. obtusa (Brongniart, 1828)
• O. osmundaeformis (Schlotheim, 1804)
• O. schlotheimi (Brongniart, 1828)
• O. subcrenulata (Zeiller, 1888)
• O. wortheni (Lesquereux, 1866)

Palmatopteris

• P. furcata (Brongniart, 1829)
• P. membranecea (Gutbier, 1835)
• P. spinoza (Goeppert, 1842)
• P. sturii (Gothan, 1913)

Zie ook

• Varens (fossiel)
• Lijst van plantensoorten uit het Carboon

Externe link

• De fossiele planten van Hans Steur

Bronnen, noten en/of referenties

1. (en) Holt, J. & C. Iudica (2016) HIERARCHICAL CLASSIFICATION OF THE PHYLUM PTERIDOSPERMOPHYTA (Ward 1904) Geraadpleegd: 15-05-2017.

Mediabestanden

Zie de categorie Pteridospermatophyta van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.