Metrolijn 52, ook wel bekend als de Noord/Zuidlijn, is een lijn van de Amsterdamse metro. De lijn loopt van Amsterdam-Noord (station Noord, vlak bij het Buikslotermeerplein), onder het centrum van Amsterdam door naar station Zuid (tevens treinstation Amsterdam Zuid), met daartussen de haltes Noorderpark, Centraal Station, Rokin, Vijzelgracht, De Pijp en Europaplein. De lijn werd op 21 juli 2018 officieel geopend door de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema.[1] De lijn werd door reizigers in gebruik genomen op 22 juli 2018.[2]
   Noord/Zuidlijn | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Totale lengte | 9,7 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aantal stations | 8 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aangelegd door | Gemeente Amsterdam (DIVV, dienst Metro, VOR) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Geopend | 22 juli 2018 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Huidige status | In gebruik | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aantal sporen | 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Noord/Zuidlijn (lijn 52) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Het was niet de eerste keer dat er in Amsterdam een metrolijn 52 reed. Van 1-4 mei 2008 en van 20-29 juli 2013 werd wegens werkzaamheden bij station Zuid metrolijn 50 onderbroken en reed het gedeelte Isolatorweg - Station Zuid met het lijnnummer 52.[3]
Geschiedenis
Zie Geschiedenis van de Noord/Zuidlijn voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De aanleg van een Noord/Zuidlijn kwam al voor in het Plan Stadsspoor uit 1968.[4] Destijds besloot men te beginnen met de bouw van de huidige Oostlijn. Wegens grote maatschappelijke weerstand die onder andere uitmondde in de Nieuwmarktrellen in 1975 en overschrijdingen van het budget besloot de gemeente Amsterdam in 1975 dat er na de Oostlijn geen kilometer metrolijn meer bijgebouwd zou worden.[5] Tegenstanders van de metrolijn waren bang voor budgetoverschrijdingen en verzakkingen in het centrum van Amsterdam.[6] Het woord 'metro' was na 1975 lange tijd taboe in Amsterdam.
Eind jaren tachtig werd er op initiatief van D66 toch weer onderzoek naar de haalbaarheid van een Noord/Zuidlijn gedaan. De TU Delft adviseerde in 1988 om voor een semimetro te kiezen.[7] In de oorspronkelijke plannen was het tracé tussen het Weteringcircuit en Station Zuid gepland onder de Boerenwetering en langs de achterzijde van de RAI met een station bij de Wielingenstraat waarna door een bestaande afslagtunnel onder de A10 zouden worden aangesloten op Station Zuid. Nog voor het referendum besloot men echter het tracé te verleggen door de Ferdinand Bolstraat en Scheldestraat wat voor de vervoercijfers een gunstiger tracé was maar wel complexer en duurder in aanleg.[8]
Besluitvorming
Uiteindelijk resulteerde dit in een Raadsbesluit op 27 november 1996, waarna een volksraadplegend referendum plaatsvond op 25 juni 1997. Met het referendum stemde 64,8% tegen de komst van de lijn en 35,2% kiezers vóór de aanleg. De uitslag werd niet als bindend erkend, omdat het aantal nee-stemmers volgens de referendumverordening hoger had moeten zijn. De uitslag van het referendum werd genegeerd, en de bouw van de lijn kon wat de democratische rechtsgang betrof doorgaan.[5] In juli 1997 werd de vereniging 'De Bovengrondse' opgericht, die door onder meer het voeren van juridische procedures probeerde de aanleg van de lijn alsnog te verhinderen.
Ter voorbereiding op de bouw van de lijn werden tussen 1997 en 2002 proeven uitgevoerd met een boortunnel, dit omdat men bang was voor verzakkingen door de slappe ondergrond van Amsterdam. De proeven waren niet succesvol. De daarop gebaseerde adviezen werden genegeerd en technisch directeur Johan Bosch rapporteerde in 2000 aan de gemeenteraad dat boren mogelijk was, mits de grond door middel van injecties verstevigd werd.
In oktober 1999 stemde de Tweede Kamer in met de aanleg van de Noord/Zuidlijn. De Kamer ging ook akkoord met de subsidie-aanvraag van Amsterdam en zei toe 2,1 miljard gulden bij te dragen aan de bouw. Kostenoverschrijdingen zouden voor rekening van de gemeente Amsterdam zijn. Op 9 oktober 2002 nam de gemeenteraad het definitieve besluit tot aanleg van de lijn. De raad stemde in met de nieuwe metrolijn met 29 stemmen voor en 14 tegen.
Kenmerken
Tracé
De metrolijn heeft een lengte van 9,7 kilometer, waarvan 7,1 kilometer ondergronds.[9][10] De reistijd van station Noord naar station Zuid is 15 minuten, tussen Noord en Centraal Station 4 en tussen Centraal Station en Zuid 11 minuten. De lijn begint bovengronds in Amsterdam-Noord en gaat onder het IJ en het Centraal Station door. Daarna loopt het tracé door een geboorde tunnel via het Damrak, de Dam, het Rokin, de Vijzelstraat, de Vijzelgracht, de Ferdinand Bolstraat en de Scheldestraat. Vanaf het Europaplein is de tunnel in openbouwwijze aangelegd. Voor de RAI langs loopt de metrolijn nog ondergronds, waarna de Noord/Zuidlijn weer boven de grond komt in de middenberm van de Ringweg Zuid (A10), tussen het nieuwe station Europaplein en metrostation Zuid / treinstation Amsterdam Zuid. Bij Station Zuid sluit de metro aan op het bestaande netwerk (lijnen 50 en 51).
In vroege plannen was sprake van een doorgaande dienst over de Noord/Zuid- en Amstelveenlijn onder het lijnnummer 58.[11] Die ambitie is in 2011 opgegeven. Een metro-aftakking naar Amstelveen door middel van de voormalige Amstelveenboog is vanwege de aanleg van een verdiepte rondweg A10, met daarop gebouwd een veel groter vernieuwd Station Zuid niet meer mogelijk. In plaats van een metroverbinding naar Amstelveen is de Amstelveenlijn omgebouwd tot een 'hoogwaardige' tramlijn, de Amsteltram, hoewel het eerder wenselijk werd bevonden om de Noord/Zuidlijn en de Amstelveenlijn samen te voegen in het kader van ontvlechting van het metronet.[12]
Techniek
De totale lengte van de boortunnel is 3,8 kilometer, of 3,1 kilometer als de ondergrondse stations Rokin, Vijzelgracht en De Pijp niet meegerekend worden.[13] Het tracé is zo gekozen dat de tunnelboormachines grotendeels het bestaande stratenpatroon volgen en dus zo min mogelijk onder bebouwing zouden boren.
Voor de stroomvoorziening was oorspronkelijk een bovenleiding voorzien, maar B&W van Amsterdam hebben uiteindelijk toch besloten dat de Noord/Zuidlijn, net als de bestaande metrolijnen, voeding krijgt via een derde rail.[14]
De energievoorziening, beveiliging en andere installaties van de Noord/Zuidlijn worden geregeld vanuit het Sein- Energie en Telecomgebouw, binnen de Amsterdamse Dienst Metro en GVB afgekort tot SET-gebouw, dat op de middenberm van de Ringweg A10, ten westen van het metrostation RAI van Ringlijn 50 is gesitueerd.[15]
Op het dak van dit gebouw, waarvan de gevels zijn opgetrokken uit een beplating van cortenstaal, is de groene berm van de A10 voortgezet door toepassing van een vegetatiedak. Het SET-gebouw is ontworpen door het Amsterdamse architectenbureau MOPET[16] en werd in 2014 opgeleverd. Aan het andere uiteinde van de lijn ligt het Voorzieningengebouw, eveneens een ontwerp van MOPET. Hier kunnen machinisten en onderhoudspersoneel o.a. pauzeren en omkleden.[17]
Dienstuitvoering
Aan de hand van het voorgestelde Programma van Eisen voor de inbesteding van het openbaar vervoer, waar deze lijn onderhavig aan is, was ten dele bekend welke frequenties minimaal gehanteerd zouden moeten worden (aantal ritten per uur):[18]
Vanaf 22 juli 2018 werd elke 6 minuten gereden en op de stille uren elke 7,5 minuten. In 2018 gold op deze lijn geen vakantiedienst, in tegenstelling tot de andere metrolijnen.[19]Als gevolg van de coronacrisis was het vervoer verminderd en werd de frequentie verlaagd. Wegens bezuinigingen werd m.i.v. 3 januari 2021 de frequentie van 10 keer per uur teruggebracht naar 8 keer per uur.[20]
M.i.v. 4 september 2023 werd in de spitsuren weer elke 6 minuten gereden en sinds 11 december 2023 is in de spitsuren de 6-minutendienst gewijzigd in een 5-minutendienst (12 keer per uur).[21]
Op nieuwjaarsnacht werd in 2019, voor het eerst, 2020, 2023 en 2024 ook 's nachts een reguliere dienst gereden, elke 15 minuten vanaf 1.30 uur.[22]
Er wordt uitsluitend gereden met metromaterieel M5 (maximaal 7 stuks) met een korte kering op Zuid en een lange kering op Noord[23].
| Maandag-vrijdag | Weekeinde | Sinds 2021 alle dagen | Sinds 3 september 2023 | |
|---|---|---|---|---|
| Vroege ochtend | 10 | 8 | 8 | 8 |
| Ochtendspits | 12 | n.v.t. | 8 | 10 |
| Ochtend weekeinde tot 10.00 uur | n.v.t. | 8 | 8 | n.v.t. |
| Overdag | 10 | 10 | 8 | 8 |
| Middagspits | 12 | n.v.t. | 8 | 10 |
| Avond | 10 | 10 | 8 | 8 |
| Late avond na 22.00 uur | 8 | 8 | 8 | 8 |
Toekomst
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
